Το γυναικείο σώμα, προσβάλλει. Αυτό είναι κάτι που το ξέρουμε πολύ καλά. Το γυναικείο στήθος, δε, «χυδαίο, πορνογραφικό και άσχημο». Και δεν θα έπρεπε να εκτίθεται δημόσια, ούτε σε αγάλματα, αν είναι πιο μεγάλο απ’ όσο κάποιοι αποφασίζουν ότι πρέπει. Ποιος αποφασίζει; Κανείς δεν ξέρει.
Αυτό που συμβαίνει τη Δανία, είναι απλά άλλη μια τρανταχτή απόδειξη.
Η δανική υπηρεσία για τα παλάτια και τον πολιτισμό με την στήριξη διαφόρων κριτικών τέχνης, δημοσιογράφων κοκ, ξεθάβει για άλλη μια φορά τη θέση «το μεγάλο στήθος είναι πιο προκλητικό από το μικρό», η οποία αποτελεί και τη θεματική του σεξιστικού παραληρήματος με το οποίο αιτιολογεί την απομάκρυνση του αγάλματος Den Store Havfrue (η Μεγάλη Γοργόνα) διαστάσεων 4×6 μέτρων από το φρούριο Dragør.
Το άγαλμα αποτελεί μέρος των πρώην θαλάσσιων οχυρώσεων της Κοπεγχάγης, με την υπηρεσία να αναφέρει πως δεν συνάδει με την πολιτιστική κληρονομιά του ιστορικού μνημείου του 1910.
Δημοσιογράφος «ασφυκτιά από τα επιβλητικά σώματα στον δημόσιο χώρο»
Ναι έχει και πιο κάτω.
Από την μία ο κριτικός τέχνης της Politiken, Mathias Kryger, χαρακτηρίζει το άγαλμα «άσχημο και πορνογραφικό». Από την άλλη η Sorine Gotfredsen, ιερέας και δημοσιογράφος, γράφει στην εφημερίδα Berlingske: «Η ανέγερση ενός αγάλματος που απεικονίζει το ερωτικό όνειρο ενός άνδρα για το πώς πρέπει να είναι μια γυναίκα δεν είναι πιθανό να προωθήσει την αποδοχή του σώματός τους από πολλές γυναίκες».
«Είναι πραγματικά ενθαρρυντικό το γεγονός ότι πολλοί θεωρούν το άγαλμα χυδαίο, αντιποιητικό και ανεπιθύμητο, επειδή ασφυκτιούμε από τα επιβλητικά σώματα στον δημόσιο χώρο», προσθέτει.
Ταυτόχρονα, λοιπόν, μας λέει η δημοσιογράφος, το μεγάλο γυναικείο στήθος αποτελεί φαντασίωση των ανδρών, αλλά το ίδιο ακριβώς πράγμα είναι από μόνο του κάτι το χυδαίο και πορνογραφικό. Κάτι που στη θέα του προκαλεί δυσφορία.
Ναι, άντρας καλλιτέχνης φιλοτέχνησε το άγαλμα. Όπως μπορεί να φανταζόταν εκείνος μια γοργόνα. Μπορεί ακόμα να αντικατοπτρίζει όντως την ανδρική φαντασίωση. Το ένα, ωστόσο δεν αναιρεί το άλλο. Ότι, δηλαδή, είναι απλά ακόμα ένα γυναικείο σώμα.
Δηλαδή, νομιμοποιούμε τα «καυτά όνειρα» για το γυναικείο σώμα, αλλά καταδικάζουμε το ίδιο το σώμα.
«Πρέπει τα γυμνά γυναικεία στήθη να έχουν ένα συγκεκριμένο ακαδημαϊκό σχήμα και μέγεθος για να επιτρέπεται να εμφανίζονται δημόσια;», έγραψε η Aminata Corr Thrane, συντάκτρια της Berlingske.
Το σώμα μας δεν είναι αντικείμενο πόθου, δεν είναι αντικείμενο τελεία
Ας ξεκινήσουμε από τα βασικά. Το άγαλμα της Μεγάλης Γοργόνας αποτελεί έναν ακριβή αντικατοπτρισμό της πραγματικότητας με την οποία βρίσκεται αντιμέτωπη η γυναίκα ακόμα το 2025. Η σεξουαλικοποίηση του γυναικείου σώματος είναι το default της πατριαρχικής κοινωνίας.
Ούτε αντικείμενο πόθου, ούτε τρόπαιο για το male gaze. Όλα αυτά είναι αποτελέσματα μιας βαθιά σεξιστικής κουλτούρας που συνεχίζει να βλέπει το γυναικείο σώμα μέσα από το ανδρικό βλέμμα. Μιας κουλτούρας, η οποία υπαγορεύει πως το γυναικείο σώμα είναι αντικείμενο απόλαυσης και όχι υποκείμενο ύπαρξης. Η πατριαρχία έχει επιβάλει ένα πρότυπο γυναικείας σεξουαλικότητας που δεν ανήκει στις ίδιες τις γυναίκες, αλλά κατασκευάζεται για να εξυπηρετεί τις επιθυμίες των ανδρών.
Η δυσφορία που μπορεί να αισθάνεται κανείς στη θέα της Μεγάλης Γοργόνας είναι απλά ακόμη ένα δείγμα εσωτερικευμένου μισογυνισμού.
Αν θέλουμε πραγματικά να μιλάμε για ισότητα και ελευθερία, πρέπει να αμφισβητήσουμε τα φίλτρα μέσα από τα οποία μαθαίνουμε να βλέπουμε τις γυναίκες. Πρέπει να αναγνωρίσουμε πως κάθε μορφή ελέγχου πάνω στο σώμα -είτε πρόκειται για ένα έργο τέχνης είτε για μια πραγματική γυναίκα στον δρόμο- είναι ένα ακόμη επεισόδιο στην ιστορία της καταπίεσης.
Η απελευθέρωση δεν θα έρθει με τo να απομακρύνουμε γυναικείες μορφές από τον δημόσιο χώρο, αλλά με την αναγνώριση της δύναμης, της πολυπλοκότητας και της αυτονομίας που διέπει το κάθε γυναικείο σώμα.