Η Αλεξάνδρα Κουστό, κόρη του Φιλίπ Κουστό και εγγονή του θρυλικού δύτη και εξερευνητή Ζακ-Ιβ Κουστό, έχει θέσει ως σκοπό της ζωής της την προστασία και την αναγέννηση των ωκεανών.
Με την αποφασιστική συμβολή της Κέρστιν Τρικαλίτη και της Δάφνης Λουκά από την εταιρεία Out There Media, επέλεξε την Αθήνα ως την πρώτη πόλη που εντάσσεται στη «Συμμαχία των γαλάζιων πόλεων», την παγκόσμια πρωτοβουλία της οργάνωσης Oceans 2050, της οποίας η Αλεξάνδρα είναι συνιδρύτρια.
Σε αυτό το πλαίσιο, μάλιστα, βρέθηκε στην ελληνική πρωτεύουσα στις 5 Ιουνίου για να υπογράψει με τον δήμαρχο Αθηναίων το Μανιφέστο των Γαλάζιων Πόλεων – προσδοκώντας στους επόμενους μήνες να προστεθούν στη γαλάζια συμμαχία της και άλλες καινοτόμες πόλεις του κόσμου. Η δική μας συζήτηση είχε γίνει λίγες μέρες νωρίτερα μέσω Zoom.
GALA: Συνεχίζετε το έργο της προστασίας των ωκεανών που ξεκίνησε ο παππούς σας Ζακ-Ιβ Κουστό. Τι σημαίνει αυτός ο θρυλικός άνθρωπος για εσάς;
ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΚΟΥΣΤΟ: Το τι σημαίνει το όνομα Κουστό για εμένα είναι κάτι που άλλαξε στην πάροδο του χρόνου.
Οι γονείς μου με είχαν βάλει να κάνω μαθήματα κολύμβησης από τη βρεφική ηλικία των τριών μηνών, ενώ ακολούθησα τον παππού μου στην πρώτη του υποθαλάσσια εξόρμηση όταν ήμουν πέντε μηνών. Ο πατέρας μου μού έμαθε να κάνω κατάδυση με σκάφανδρο όταν ήμουν 7 ετών. Πέρασα πολλούς μήνες στον Νότο της Γαλλίας με το συνεργείο του πατέρα μου και τον συνόδευα στις καταδύσεις. Ολα αυτά ήταν μεγάλη επιρροή στη ζωή μου και στο τέλος δεν ήθελα να κάνω κάτι άλλο πέρα από αυτό.
Μεγαλώνοντας, όμως, όλοι με αντιμετώπιζαν ως την «εγγονή του Ζακ Κουστό», την πραγματική συνέχειά του, σαν να μην είχα τη δική μου οντότητα ως νέα γυναίκα, σαν να μην είχα τη δική μου φωνή. Με τον καιρό δούλεψα με τον εαυτό μου και κατάλαβα ότι πιο σημαντικό και από το να είμαι η εγγονή του Κουστό είναι να διαμορφώσω το ποια είμαι και τι θέλω να κάνω. Αργότερα ο πατέρας μου πέθανε, η επιρροή του ονόματος Κουστό άρχισε να φθίνει, και παράλληλα οι γυναίκες άρχισαν να ακούγονται περισσότερο. Ετσι άρχισα να βρίσκω τη φωνή μου.
G.: Ναι, αλλά και ο Ζακ Κουστό δεν ήταν ένα προοδευτικό μυαλό για τα δεδομένα της εποχής του;
Α.Κ.: Ναι, ήταν. Ως αξιωματικός της Αντικατασκοπείας του Γαλλικού Πολεμικού Ναυτικού στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο έκανε πράγματα που δεν θα τα διάβαζες ούτε σε μυθιστόρημα κατασκοπείας. Ηταν ένας απίστευτος άνθρωπος που επιβίωσε σε μια ιδιαίτερα ταραχώδη περίοδο. Και ο πατέρας μου επίσης επηρέασε πολύ την κατεύθυνση που πήρε μετά τον πόλεμο ο παππούς μου: έγινε εξερευνητής, γιατί του άρεσε να εξερευνά και να κατακτά. Ετσι μετουσίωσε μεταπολεμικά τη νοοτροπία του στρατιωτικού, του κατασκόπου και μέλους της γαλλικής Αντίστασης.
G.: Αυτό, όμως, αποτελούσε πλέον μια ειρηνική αποστολή προς όφελος της ανθρωπότητας.
Α.Κ.: Ναι, έτσι ξεκίνησε από την αρχή. Και μετά ανέλαβε ο πατέρας μου που ήταν ευαίσθητος άνθρωπος. Εχετε δει τη γαλλική βιογραφική ταινία «L’Odyssée», με θέμα τον Ζακ Κουστό, που βγήκε το 2016; Εκεί θα καταλάβετε όλους τους χαρακτήρες της οικογένειας. O πατέρας μου ήταν αυτός που έδωσε φωνή στους ωκεανούς και στον αγώνα για την προστασία τους και ήταν αυτός που επηρέασε τον παππού μου για το πόσο σημαντικός είναι αυτός ο σκοπός. Είχε δει από τότε την επερχόμενη καταστροφή τους. Μετά τον θάνατο του πατέρα μου, ο Ζακ Κουστό συνέχισε τον αγώνα για την προστασία των θαλασσών. Είναι πολύ σημαντικό να βλέπουμε την εξέλιξη της κληρονομιάς που άφησε το όνομα Κουστό σαν μια σειρά από βήματα: ο παππούς μου ήταν αυτός που τα ξεκίνησε όλα. Ο εξερευνητής.
Ο αφηγητής ιστοριών. Ο άνθρωπος που είχε αρκετό κουράγιο για να «τραβήξει την κουρτίνα» και να μας κάνει να δούμε πώς είναι η ζωή ακόμα και στους πιο απομακρυσμένους βυθούς στον κόσμο. Ενας άνθρωπος που ήταν σαν μικρό παιδί για μια ζωή. Και μετά, η επόμενη γενιά ήταν ο πατέρας μου που έφερε το μήνυμα της συντήρησης και της προστασίας των ωκεανών. Σήμερα το 50% της ζωής στους ωκεανούς έχει χαθεί. Το μήνυμα για την προστασία τους δεν ήταν αρκετό. Στις δεκαετίες του ’60 και του ’70 υπήρχε το 90% της ζωής στους ωκεανούς. Τώρα, που φτάσαμε στο 50%, το μήνυμα της προστασίας τους δεν είναι αρκετό. Χρέος της δικής μας γενιάς είναι να τους ξαναδημιουργήσουμε και να τους προστατέψουμε. Και αυτό απαιτεί διαφορετικούς τύπους επιστημών, πολιτικών, οικονομίας και χρηματοδότησης. Δεν είναι μόνο φιλανθρωπία, αλλά και δημιουργία χώρων για επενδύσεις.
G.: Ωστόσο παρατηρούμε μια οπισθοδρόμηση στο θέμα της προστασίας της θαλάσσιας ζωής, η οποία οφείλεται στην επαναφορά του νόμου του ισχυρότερου στην πολιτική.
Α.Κ.: Ο ωκεανός είναι το σύστημα που ελέγχει όλα τα υπόλοιπα. Είναι το κλίμα, το φαγητό μας, μέχρι και ο τουρισμός μας. Ολα εξαρτώνται από τον ωκεανό. Κι εμείς έχουμε μετατρέψει το θέμα της συντήρησής του σε φιλανθρωπία! Εγώ θέλω οι άνθρωποι να κερδίζουν χρήματα από έναν ζωντανό ωκεανό, όχι όπως τώρα που κερδοσκοπούμε εις βάρος του ενώ είναι ήδη νεκρός. Παίρνουμε από αυτόν πράγματα, από ψάρια μέχρι φυσικό αέριο, χωρίς να λογαριάζουμε ότι έχει ήδη πεθάνει. Ενώ μπορούμε να φτιάξουμε περιουσίες από ένα ζωντανό ωκεανό. Μπορεί να χτιστεί ένα ολόκληρο οικοσύστημα επενδύσεων, start-ups, που μέχρι τώρα είχε παραμεριστεί στην προσπάθεια επανοικοδόμησης των ωκεανών. Αν καταφέρουμε να πραγματοποιήσουμε αυτή τη θεμελιώδη αλλαγή, θα μπορέσουμε να ελκύσουμε funds που δεν είναι φιλανθρωπικού χαρακτήρα και να αλλάξουμε το μοντέλο εκμετάλλευσης των ωκεανών.
G.: Πώς μπορεί να συμβεί αυτό; Μπορείτε να μου δώσετε ένα παράδειγμα;
Α.Κ.: Η «μπλε οικονομία», όπως λέγεται, είναι μια οικονομία εκμετάλλευσης θαλάσσιων πόρων, αλλά με διαφορετικό τρόπο. Για παράδειγμα, στην αλιεία, πρέπει να παίρνουμε για δική μας κατανάλωση την ικανή ποσότητα που θα επιτρέψει στο εν λόγω είδος να αναπαραχθεί και να συνεχίζει να υπάρχει. Αρα, πρέπει να διαχειριζόμαστε τους πόρους με τέτοιον τρόπο ώστε να υπάρχουν σε αφθονία, γιατί τότε κι εμείς μπορούμε να αλιεύσουμε περισσότερο, χωρίς όμως να παίρνουμε το μέγιστο που μπορούμε. Κανένας δεν έχει σκεφτεί την αξιοποίηση της υδάτινης βλάστησης.
Η καλλιέργειά της κατακρατεί τις εκπομπές άνθρακα, επανοξυγονώνει το νερό και δημιουργεί θέσεις εργασίας που στηρίζουν την τοπική κοινότητα. Το ακόμα πιο συναρπαστικό είναι ότι η υδάτινη φυτική καλλιέργεια μπορεί να αντικαταστήσει το πλαστικό με τα προϊόντα της. Είναι ένα βασικό συστατικό στη βιομηχανία των προϊόντων ομορφιάς, έχει πολλές βιομηχανικές χρήσεις και μπορεί να αναγεννήσει τη ζωή των ωκεανών. Η Βαρκελώνη είναι ένα καλό παράδειγμα εφαρμογής της «μπλε οικονομίας», η οποία ξεκίνησε πριν από τέσσερα-πέντε χρόνια με απίστευτη επιτυχία. Αυτό είναι το σχέδιο για το δίκτυο των «γαλάζιων πόλεων»: αναγεννητικά μοντέλα για τις θάλασσες και πολιτιστικά για τις πόλεις που αντιμετωπίζουν τους ωκεανούς ως σύμμαχο και όχι ως εχθρό.
G.: Ποιος είναι ο στόχος σας για την Αθήνα;
Α.Κ.: Η Αθήνα έχει καταπληκτική ναυτική ιστορία κι αυτό είναι πολύ σημαντικό. Η θάλασσα δημιούργησε πλούτο για τη χώρα σας από την αρχαιότητα, έχει μπολιαστεί με τον πολιτισμό, την κουζίνα και την ευημερία σας. Η Αθήνα είναι ένα μοναδικό παράδειγμα μοντέρνας πόλης με αρχαίες ρίζες που μπορεί να ατενίσει το μέλλον με το ελληνικό κομμάτι της Μεσογείου να γίνεται ένα συνεχόμενο τμήμα της αφθονίας για όλους – από το παρελθόν μέχρι σήμερα. Η θάλασσα έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο στην ιστορία σας, ακόμα και στη χρηματοδότηση της Επανάστασης ενάντια στην Οθωμανική αυτοκρατορία. Πρέπει να συνεχίσει να το κάνει
