Η κρατική επιδότηση ενοικίου που θα ξεκινήσει να εφαρμόζεται από τον Νοέμβριο του 2025, παρότι αποσκοπεί στην ενίσχυση της στέγασης, αναμένεται να προκαλέσει σημαντικές ανατιμητικές πιέσεις στην αγορά ακινήτων. Πρόκειται για μια ετήσια επιστροφή χρημάτων σε ενοικιαστές – έως 800 ευρώ για την κύρια κατοικία, με πρόσθετη ενίσχυση 50 ευρώ ανά παιδί, και έως 800 ευρώ για κάθε φοιτητική κατοικία. Ωστόσο, η εμπειρία και η οικονομική λογική δείχνουν ότι όταν εισάγεται επιδοτούμενο χρήμα στην αγορά χωρίς έλεγχο στην πλευρά της προσφοράς, οι τιμές προσαρμόζονται ανοδικά.
Σύμφωνα με τα παραδείγματα που η ίδια η κυβέρνηση έδωσε χθες στη δημοσιότητα, μια οικογένεια με τρία παιδιά και ενοίκιο μόνο για κύρια κατοικία, θα λάβει επιστροφή 950 ευρώ ετησίως. Αν η ίδια οικογένεια διαθέτει και φοιτητική κατοικία, η ενίσχυση φτάνει τα 1.750 ευρώ. Σε μια αγορά όπου η διαθεσιμότητα προσιτών κατοικιών είναι περιορισμένη και η ζήτηση υψηλή, ειδικά σε αστικά κέντρα και φοιτητουπόλεις, οι ιδιοκτήτες θα ερμηνεύσουν αυτά τα ποσά ως αύξηση της αγοραστικής ικανότητας των ενοικιαστών. Ενδέχεται, επομένως, να προσαρμόσουν τα ενοίκια αντίστοιχα, αυξάνοντας τις τιμές έως και κατά 80 ευρώ μηνιαίως, απορροφώντας πρακτικά την ενίσχυση.
Παράδειγμα: ένα διαμέρισμα στη Θεσσαλονίκη που σήμερα νοικιάζεται 450 ευρώ τον μήνα, μπορεί να τιμολογηθεί στα 480 ευρώ, όταν ο ιδιοκτήτης γνωρίζει ότι ο ενοικιαστής λαμβάνει επιστροφή στο ενοίκιο.
Αντίστοιχα, μια γκαρσονιέρα φοιτητή στην Πάτρα, από 300 ευρώ, ενδέχεται να αυξηθεί στα 325 ή 350 ευρώ, με την αιτιολογία ότι το κράτος καλύπτει ένα μέρος του κόστους.
Η παρουσίαση του μέτρου δείχνει πως το 80% των ενοικιαζόμενων νοικοκυριών θα είναι επιλέξιμο, δηλαδή περίπου 948.000 οικογένειες. Αυτό σημαίνει ότι σε πάνω από 1 εκατομμύριο μισθώσεις, οι ιδιοκτήτες θα έχουν κίνητρο να επαναξιολογήσουν τα ενοίκια τους. Ειδικά στις περιοχές με περιορισμένη προσφορά – όπως είναι συνοικίες κοντά σε πανεπιστήμια ή χαμηλού κόστους αστικά προάστια – η επιδότηση μπορεί να οδηγήσει σε ντόμινο ανατιμήσεων, καθώς οι ιδιοκτήτες ακολουθούν την ανοδική τάση της αγοράς.
Επιπλέον, δεδομένου ότι δεν υπάρχει πλαφόν ή μηχανισμός αποτροπής αύξησης ενοικίων, η ενίσχυση κινδυνεύει να μην καταλήγει στον ενοικιαστή αλλά στον ιδιοκτήτη. Εν ολίγοις, αντί να αποτελέσει κοινωνική στήριξη, η επιστροφή ενοικίου μπορεί να εξελιχθεί σε έμμεση ενίσχυση του εισοδήματος των εκμισθωτών.
Η κατάσταση θα γίνει ακόμη πιο κρίσιμη εάν, κάποια στιγμή στο μέλλον, η επιδότηση διακοπεί λόγω δημοσιονομικών περιορισμών. Οι τιμές θα έχουν ήδη αυξηθεί και οι ενοικιαστές, χωρίς την ετήσια ενίσχυση, θα αντιμετωπίσουν σοβαρές δυσκολίες στη διατήρηση της στέγασής τους.
Το μέτρο της επιστροφής ενοικίου θα προκαλέσει έναν φαύλο κύκλο: ανατίμηση των ενοικίων τώρα, μελλοντική αδυναμία πληρωμής και ανασφάλεια στέγασης. Οι μόνοι πραγματικά κερδισμένοι από το μέτρο θα είναι οι ιδιοκτήτες ακινήτων, καθώς θα έχουν κάθε λόγο να απαιτήσουν αύξηση ενοικίου από το 2026!
Παραδείγματα
Η νέα κρατική επιδότηση ενοικίου, που ισοδυναμεί με την επιστροφή ενός μηνιαίου μισθώματος ετησίως, δηλαδή περίπου 8,5% του συνολικού ετήσιου κόστους στέγασης, θα οδηγήσει σε αυξήσεις των ενοικίων σε όλα τα εισοδηματικά στρώματα. Με βάση τα στοιχεία που προκύπτουν από τις φορολογικές δηλώσεις του 2024, η μέση ετήσια δαπάνη ενοικίου για νοικοκυριά με εισόδημα έως 5.000 ευρώ ανέρχεται στα 2.207 ευρώ. Αν οι ιδιοκτήτες «καρπωθούν» την επιδότηση μέσω αυξήσεων στα ενοίκια, το νέο κόστος θα φτάσει τα 2.394,59 ευρώ, αυξημένο κατά 187,59 ευρώ ετησίως.
Αντίστοιχα, για νοικοκυριά με εισόδημα από 5.000 έως 10.000 ευρώ, η μέση δαπάνη ενοικίου ανέρχεται σήμερα στα 2.501 ευρώ και αναμένεται να αυξηθεί στα 2.713,58 ευρώ, δηλαδή 212,58 ευρώ παραπάνω.
Στην κατηγορία εισοδήματος από 10.000 έως 15.000 ευρώ, η μέση ετήσια δαπάνη ενοικίου που είναι σήμερα 2.829 ευρώ, θα μπορούσε να ανέλθει στα 3.069,46 ευρώ με την εφαρμογή μιας αύξησης της τάξης του 8,5%.
Για τα νοικοκυριά με εισόδημα μεταξύ 15.000 και 20.000 ευρώ, η σημερινή μέση δαπάνη ενοικίου των 3.156 ευρώ μπορεί να φτάσει στα 3.424,26 ευρώ. Ακόμη υψηλότερη είναι η επίπτωση στις μεσαίες και ανώτερες κατηγορίες: στα εισοδήματα 20.000 – 25.000 ευρώ, η μέση δαπάνη αυξάνεται από 3.427 σε 3.718 ευρώ. Στα εισοδήματα 25.000 – 30.000 ευρώ, από 3.700 ευρώ σε 4.015 ευρώ. Ενώ σε νοικοκυριά με ετήσιο εισόδημα άνω των 50.000 ευρώ, η μέση δαπάνη ενοικίου φτάνει σήμερα τα 5.958 ευρώ και θα μπορούσε να φτάσει στα 6.464 ευρώ, δηλαδή μια ετήσια επιβάρυνση της τάξης των 506 ευρώ.
