Διπλός «πονοκέφαλος» για την κυβέρνηση Μητσοτάκη.
Μετά το «χαστούκι» της παγκόσμιας έκθεσης των Δημοσιογράφων Χωρίς Σύνορα (RSF) η νέα έκθεση 101 σελίδων από το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (Human Rights Watch) έρχεται να «δέσει το γλυκό
«Η επιδείνωση της ελευθερίας των μέσων ενημέρωσης στην Ελλάδα»
Βγαίνοντας από μια παρατεταμένη περίοδο οικονομικής, πολιτικής και κοινωνικής κρίσης, σε συνδυασμό με την προσφυγική κρίση, «η κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη, που εξελέγη τον Ιούλιο του 2019, προσπάθησε να προβάλει διεθνώς την εικόνα μιας προοδευτικής και σύγχρονης διοίκησης ικανής να οδηγήσει την Ελλάδα προς ένα καλύτερο μέλλον. Ωστόσο, τεράστια ερωτηματικά εγείρονται πάνω από αυτή την προοδευτική εικόνα, δεδομένων των βάσιμων ανησυχιών για τα ανθρώπινα δικαιώματα, τα αυστηρά αντιμεταναστευτικά μέτρα, τις κατασταλτικές τακτικές αστυνόμευσης, τα σκάνδαλα και τις προσπάθειες καταστολής των επικριτικών φωνών», αναφέρει το Παρατηρητήριο.
Καταπέλτης
Η έκθεση βασίζεται σε προσωπικές μαρτυρίες, καταγράφονται «διάχυτοι και σκόπιμοι περιορισμοί στη δημοσιογραφία στην Ελλάδα» που δημιουργούν ένα περιβάλλον στο οποίο «η κριτική αναφορά καταπνίγεται και η αυτολογοκρισία γίνεται κανόνας». Επισημαίνεται επίσης ότι «οι δημοσιογράφοι αντιμετωπίζουν κρατική επιτήρηση, παρενόχληση και εκφοβισμό από φιλοκυβερνητικούς παράγοντες και καταχρηστικές αγωγές από πολιτικούς, που απειλούν τη δημοκρατία και το κράτος δικαίου».
Στον πάτο της ΕΕ η Ελλάδα
Είναι νωπές οι μνήμες από την παγκόσμια έκθεση των Δημοσιογράφων Χωρίς Σύνορα (RSF) για το 2025 που διατηρεί σταθερά στον πάτο της Ευρωπαϊκής Ένωσης την Ελλάδα σε ό,τι αφορά την ελευθερία του Τύπου. Η χώρα μας υποχώρησε στην 89η θέση ανάμεσα σε 180 χώρες, από την 88η θέση πέρυσι. Συγκεκριμένα, στον σύνθετο δείκτη ελευθερίας του Τύπου – που συντάσσεται με βάση πέντε υποδείκτες – συγκεντρώνει 55,37 μονάδες, από 57,15 το 2024. Η βαθμολογία αυτή μας τοποθετεί στην προτελευταία θέση της «πορτοκαλί ζώνης», των προβληματικών χωρών.
Βρισκόμαστε σε χειρότερη κατάσταση από χώρες που κυβερνούν αυταρχικά καθεστώτα, όπως η Αργεντινή του Χαβιέρ Μιλέι (87η) και η Ουγγαρία του Βίκτορ Όρμπαν (68η). Μας έχουν αφήσει μακράν πίσω οι Βαλκάνιοι γείτονές μας, η Βόρεια Μακεδονία (42η), η Βουλγαρία (70η) και η Αλβανία (80η).
Ο Νίγηρας, η Ζάμπια, η Μποτσουάνα, η Ναμπίμπια, η Σιέρα Λεόνε και η Λιβερία απολαμβάνουν μεγαλύτερη ελευθερία του Τύπου από την Ελλάδα, ενώ συνολικά μας έχουν ξεπεράσει 17 κράτη της Αφρικής.
«Παρενόχληση, εκφοβισμός, ακόμη και φίμωση»
Πίσω στην έκθεση του Παρατηρητηρίου των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων υπάρχει αναφορά στο γεγονός πως «δημοσιογράφοι έχουν γίνει στόχοι με διάφορα μέσα, μεταξύ άλλων μέσω της χρήσης κατασκοπευτικού λογισμικού (όπως στην υπόθεση παρακολούθησης Predator) και φαινομενικά νόμιμων μεθόδων που χρησιμοποιούνται για την αποτελεσματική παρενόχληση, τον εκφοβισμό, ακόμη και τη φίμωση των διαφωνούντων και όσων ασχολούνται με την ερευνητική δημοσιογραφία».
Το Παρατηρητήριο διαπίστωσε επίσης ένα μοτίβο προσπαθειών της κυβέρνησης και άλλων αρχών να υπονομεύσουν τη λογοδοσία. Αυτό περιλαμβάνει την επίκληση της εθνικής ασφάλειας για την παρεμπόδιση της αποκάλυψης πληροφοριών που σχετίζονται με το σκάνδαλο παρακολούθησης, τη διερεύνηση των πληροφοριοδοτών και την απροθυμία να δημοσιοποιηθούν λεπτομέρειες σχετικά με τη διανομή των δημόσιων διαφημιστικών κονδυλίων στα μέσα ενημέρωσης.
Εκστρατείες διαδικτυακής παρενόχλησης
Έχοντας τις τελευταίες εξελίξεις με την «Ομάδα Αλήθειας», τον προπαγανδιστικό μηχανισμό της Νέας Δημοκρατίας, φρέσκες στις μνήμες μας, στην έκθεση του Human Rights Watch υπάρχει η επισήμανση πως «οι εκστρατείες διαδικτυακής παρενόχλησης, που συχνά ενορχηστρώνονται ή ενθαρρύνονται από φορείς που πρόσκεινται στην κυβέρνηση, συμβάλλουν περαιτέρω σε ένα εχθρικό περιβάλλον για τους δημοσιογράφους. Αυτές οι ενέργειες, σε συνδυασμό με την αποτυχία της κυβέρνησης να διασφαλίσει την πολυφωνία των μέσων ενημέρωσης, τον κυβερνητικό έλεγχο των κρατικών μέσων ενημέρωσης και την αυτολογοκρισία των δημοσιογράφων και των συντακτών, έχουν ολέθριες συνέπειες για τη δημοκρατία και το δικαίωμα του κοινού στην ενημέρωση στην Ελλάδα».
Παρά τις υποχρεώσεις της Ελλάδας ως κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι τρέχουσες εγχώριες πρακτικές, όπως καταγράφονται στην έκθεση, καταδεικνύουν ένα μοτίβο συμπεριφοράς που «υπονομεύει τη Δημοκρατία και το Κράτος Δικαίου, ιδίως όσον αφορά την ελευθερία της έκφρασης και τον ελεύθερο Τύπο. Οι ενέργειες αυτές έρχονται σε αντίθεση με τις θεμελιώδεις αξίες της ΕΕ που κατοχυρώνονται στο άρθρο 2 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση, και συγκεκριμένα με τον σεβασμό της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, της ελευθερίας, της δημοκρατίας, της ισότητας, του κράτους δικαίου και του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων».
«Οι διάχυτοι και εσκεμμένοι περιορισμοί στη δημοσιογραφία στην Ελλάδα δημιουργούν ένα περιβάλλον στο οποίο η κριτική δημοσιογραφία καταπνίγεται και η αυτολογοκρισία γίνεται κανόνας», δήλωσε ο Hugh Williamson, διευθυντής Ευρώπης και Κεντρικής Ασίας στο Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.
«Πνίγοντας» την ελευθερία
Το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων διαπίστωσε επίσης ότι η κυβέρνηση άσκησε αδικαιολόγητη επιρροή στα δημόσια μέσα ενημέρωσης, όπως η ΕΡΤ και το Αθηναϊκό Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων (ΑΠΕ – ΜΠΕ), υπονομεύοντας την ανεξαρτησία τους. Η κυβέρνηση χρησιμοποίησε επίσης κρατικά διαφημιστικά κονδύλια για να ευνοήσει φιλοκυβερνητικά μέσα.
Μια άλλη σημαντική ανησυχία που περιλαμβάνει στο πολυσέλιδο κείμενο «είναι η εργαλειοποίηση του νομικού συστήματος κατά των δημοσιογράφων, κυρίως μέσω καταχρηστικών αγωγών, συχνά γνωστών ως SLAPPs (Strategic Lawsuits Against Public Participation). Οι εκδικητικές αγωγές δυσφήμισης που κατέθεσε ο Γρηγόρης Δημητριάδης, ανιψιός του Έλληνα πρωθυπουργού και πρώην υψηλόβαθμος κυβερνητικός αξιωματούχος, εναντίον δημοσιογράφων που αναφέρθηκαν στο σκάνδαλο των παρακολουθήσεων, αποτελούν παράδειγμα αυτής της τάσης».
Το Παρατηρητήριο συστήνει στην Κομισιόν και την ΕΕ στο σύνολό της να παρακολουθούν προσεκτικά την κατάσταση και να διασφαλίσουν ότι θα σημειωθεί πραγματική πρόοδος όσον αφορά την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης στην Ελλάδα και ότι θα διατηρηθούν οι βασικές δημοκρατικές αξίες.
Το «χαρτί» της αποδόμησης
«Η μόνη αλήθεια για την ελευθερία του Τύπου στο σύνολο των κρατών της ΕΕ αποτυπώνεται ετησίως στην Ετήσια Έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το Κράτος Δικαίου, όπου συμπεριλαμβάνεται ειδική ενότητα για τα ΜΜΕ και την ελευθερία του Τύπου», αναφέρει ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Παύλος Μαρινάκης και χαρακτηρίζει τις εκθέσεις «αναξιόπιστες».
