Μεγάλες αλλαγές στη δόμηση μικρών οικισμών φέρνει το νέο Προεδρικό Διάταγμα του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, με χιλιάδες ακίνητα να χάνουν το δικαίωμα οικοδόμησης.
Το Προεδρικό Διάταγμα του υπουργείου τέθηκε σε ισχύ και αναοριοθετεί πάνω από 10.000 οικισμούς της χώρας. Η απόφαση αναγνωρίζει τρεις ζώνες για τους οικισμούς και χαρακτηρίζει ως οικοδομήσιμα τα οικόπεδα άνω των δύο στρεμμάτων με πρόσωπο σε υφιστάμενο χώρο, καθιστώντας παράλληλα ως «γκρίζες» ζώνες τις επεκτάσεις των μικρών οικισμών που διαμορφώθηκαν από το 1983 και μετά.
Η απόφαση εδράζεται στην ακύρωση του ΣτΕ, που αφορά τις περιπτώσεις όπου τα όρια οικισμών κάτω των 2.000 κατοίκων είχαν διευρυνθεί με αποφάσεις των νομαρχών από τη δεκαετία του 1980, ακύρωση που δεν μπορεί πια να αναστραφεί, δεδομένου πως το ΣτΕ έκρινε ότι οι νομάρχες δεν είχαν την δικαιοδοσία για τέτοιου είδους ενέργειες. Ως εκ τούτου, στο πλαίσιο της οριζόντιας αναθεώρησης των ορίων των οικισμών σε όλη την Ελλάδα, χιλιάδες άρτιες και οικοδομήσιμες ιδιοκτησίες που μέχρι πρότινος είχαν το δικαίωμα δόμησης θα βγουν εκτός ορίων, χάνοντας την οικοδομησιμότητά τους και κατ΄επέκταση μεγάλο μέρος της αξίας τους, ενώ ταυτόχρονα, αποκλείεται κάθε μελλοντική διεύρυνση των ορίων των οικισμών, καθώς σύμφωνα με την απόφαση κατά τη διαδικασία επανέγκρισης ή αναοριοθέτησης, απαγορεύεται η διεύρυνση του ορίου του οικισμού με βάση νέα πραγματική κατάσταση, που προέκυψε μετά τον καθορισμό του.
Παρολ’ αυτά, το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας επεξεργάζεται το πρόβλημα της απώλειας του δικαιώματος δόμησης, που δημιουργείται για χιλιάδες ιδιοκτήτες, καθώς σύμφωνα με όσα δήλωσε ο γενικός γραμματέας του υπουργείου Ευθύμιος Μπακογιάννης, «για όσους θέλουν να χτίσουν από εδώ και στο εξής, η κυβέρνηση σκοπεύει να θεσπίσει ειδικό καθεστώς όπου θα ισχύουν οι ίδιες προϋποθέσεις με την εκτός σχεδίου δόμηση, τα περίφημα 4 στρέμματα, αλλά με λιγότερα στρέμματα».
Το νέο Προεδρικό Διάταγμα καθορίζει τη διαδικασία οριοθέτησης των μικρών οικισμών της χώρας, δηλαδή εκείνων που εμφανίζονται στις απογραφές πριν από το 1983 ως αυτοτελείς, με πληθυσμό κάτω των 2.000 κατοίκων —κριτήριο που πρέπει να ισχύει και κατά την πιο πρόσφατη απογραφή. Στην κατηγορία αυτή περιλαμβάνονται και οι προϋφιστάμενοι του 1923 οικισμοί. Εφαρμόζεται σε περιπτώσεις όπου δεν έχει γίνει ως σήμερα επίσημη οριοθέτηση, ή όπου απαιτείται επανεξέταση και αναθεώρηση των υφιστάμενων ορίων, εφόσον αυτά είχαν καθοριστεί από αναρμόδιες αρχές.
Ειδικότερα, το προεδρικό διάταγμα αφορά στον καθορισμό των κριτηρίων, του τρόπου και των διαδικασιών οριοθέτησης των οικισμών της χώρας που φέρονται απογεγραμμένοι ως αυτοτελείς οικισμοί, σε απογραφή προ του έτους 1983 με πληθυσμό κάτω 2.000 κατοίκων. Πρόκειται για οικισμούς που είτε δεν έχουν οριοθετηθεί, είτε το όριό τους επανεγκρίνεται βάσει των εν λόγω διατάξεων, λόγω καθορισμού του ορίου τους από αναρμόδια όργανα, είτε αναοριοθετείται, στις περιπτώσεις που αυτό κρίνεται αναγκαίο.
Παράλληλα, προβλέπονται 15 κατηγορίες εξαιρέσεων που αφορούν προστατευόμενες περιοχές γεωργικής γης, υψηλής παραγωγικότητας και εκτάσεις γεωλογικά ακατάλληλες για δόμηση, αλλά και μεταβατικές διατάξεις για οικοδομικές άδειες που έχουν ήδη εγκριθεί. Αξίζει να σημειωθεί ότι τα ανωτέρα δεν εφαρμόζονται σε οικισμούς:
- Με πληθυσμό άνω των δύο χιλιάδων (2.000) κατοίκων, ανεξαρτήτως του χρόνου δημιουργίας τους.
- Σε οικισμούς οι οποίοι δημιουργήθηκαν μετά την έναρξη εφαρμογής του ν. 1337/1983.
- Και σε οικισμούς οι οποίοι εμπίπτουν σε παραθεριστικές παραλιακές περιοχές, οι οποίες έχουν καθοριστεί μέσα σε Ζώνες Οικιστικού Ελέγχου (ΖΟΕ) των νομών Αττικής, Εύβοιας, Κορινθίας, Θεσσαλονίκης, Πιερίας και Χαλκιδικής.
Η κυβέρνηση θα προωθήσει ειδικό καθεστώς για όσους θέλουν να χτίσουν
Ο γενικός γραμματέας του Υπουργείου Περιβάλλοντος Ευθύμης Μπακογιάννης σε εκδήλωση του Τεχνικού Επιμελητηρίου αναφέρθηκε πρόσφατα στο φλέγον ζήτημα της απώλειας του δικαιώματος δόμησης για χιλιάδες ακίνητα, δίνοντας μια ελπίδα σε όσους ιδιοκτήτες φαίνεται πως απαξιώνονται οι περιουσίες τους, για αυτό και το υπουργείο σκέφτεται να αντιμετωπίσει το πρόβλημα απώλειας του δικαιώματος δόμησης, που δημιουργείται για χιλιάδες ιδιοκτήτες. Πρόθεση του υπουργείου είναι, όπως εξήγησε ο Ευθύμης Μπακογιάννης, να οργανώσει αυτές τις «γκρίζες» ζώνες σε ΠΕΧ, δηλαδή περιοχές ελέγχου χρήσεων, ώστε να μπορεί να προσδιοριστεί μια αρτιότητα μεταξύ δύο και τεσσάρων στρεμμάτων. «Έτσι θα είναι μεγαλύτερη μεν από τις εντός οικισμού που είναι 300-500 τ.μ., αλλά μικρότερη από την εκτός σχεδίου και με προϋπόθεση ότι θα έχει πρόσοψη σε δρόμο» σχολίασε.
Κατανοώντας την οικονομική ζημία αλλά και την «ατυχία» που πρόκειται να προκαλέσει η παρούσα απόφαση, επισήμανε πως υπάρχουν ναι μεν πολίτες που είχαν περιουσίες σε τέτοιες περιοχές έχτισαν νόμιμα οικίες εκδίδοντας οικοδομικές άδειες, πληρώνοντας φόρους και κάνοντας αγοραπωλησίες, για τους οποίους δεν θα υπάρξει καμία συνέπεια, πολλοί άλλοι όμως έχουν ιδιόκτητα οικόπεδα στα οποία δεν έχουν χτίσει κάτι. Όπως χαρακτηριστικά ανέφερε: «Τώρα, αρκετοί από αυτούς θα έχουν την ατυχία να μην μπορούν να χτίσουν καθόλου. Ειδικά για όσους αγόρασαν τέτοια οικόπεδα με τη λογική της οικοδόμησης, η οικονομική ζημιά θα είναι ξεκάθαρη». Παρολ’ αυτά άφησε χαραμάδα «αισιοδοξίας» για όσους θέλουν να χτίσουν από εδώ και στο εξής, επισημαίνοντας πως η κυβέρνηση σκοπεύει να θεσπίσει ειδικό καθεστώς όπου θα ισχύουν οι ίδιες προϋποθέσεις με την εκτός σχεδίου δόμηση, τα περίφημα 4 στρέμματα, αλλά με λιγότερα στρέμματα, ενώ παράλληλα τόνισε πως το μεγάλο πρόβλημα είναι από το 1983 και έπειτα όπου έχουμε τις αποφάσεις νομαρχών για κτίρια και οικόπεδα τα οποία τώρα με την απόφαση του ΣτΕ είναι εκτός ορίων, σε γκρίζα ζώνη.
Δείτε το Προεδρικό διάταγμα: προεδρικο-διαταγμα-δομηση-2025
Οι τρεις ζώνες
Α Ζώνη: Το εσώτερο – συνεκτικό τμήμα του οικισμού, που είχε δημιουργηθεί προ του 1923 (ιστορικός πυρήνας). Για τον καθορισμό του θα χρησιμοποιηθούν αεροφωτογραφίες του 1939 ή 1945, όπου υπάρχουν και οι ζώνες Β και Β1.
Β Ζώνη: Το συνεκτικό τμήμα που έχει δημιουργηθεί μεταξύ των ετών 1923 και του 1983.
Β1 Ζώνη: Το διάσπαρτο τμήμα του οικισμού που έχει δημιουργηθεί μεταξύ του 1923 και του 1983.
Γ Ζώνη: Η εν λόγω ζώνη αναφερόταν στο προηγούμενο σχέδιο του Π.Δ. και θα περιλάμβανε τις περιοχές του οικισμού μετά τη Β1 Ζώνη μέχρι και το καθορισμένο όριο του οικισμού, ωστόσο αφαιρέθηκε έπειτα από απόφαση του Σ.τ.Ε. «Η ζώνη Γ εντάχθηκε από το Υπουργείο Περιβάλλοντος με το σκεπτικό ότι δεν είναι δυνατόν να υπάρχουν εμπράγματα δικαιώματα εντός σχεδίου και να έρχεται μια επόμενη ρύθμιση και να τα βγάζει εκτός, ωστόσο, το υπουργείο υποχρεούται να συμμορφωθεί με το ΣτΕ», όπως επισήμανε ο κ. Μπακογιάννης. Συνεπώς, σύμφωνα και με τις δηλώσεις του κ. Μπακογιάννη, παρά τις προθέσεις του ΥΠΕΝ, δεν δύναται να περιληφθούν στα όρια των οικισμών οι περιοχές που είχαν εντάξει οι νομάρχες, παρότι πολλές από αυτές έχουν δομηθεί.