Σε μια Αθήνα που πασχίζει να συμφιλιώσει την καθημερινότητα με την ποιότητα ζωής, ο Δήμαρχος Χάρης Δούκας θέτει σε εφαρμογή μια τολμηρή, συμμετοχική και ανθρωποκεντρική στρατηγική: την «Ανοιχτή Γειτονιά 15 Λεπτών». Πρόκειται για μια πρωτοβουλία που δεν αρκείται να δανειστεί ευρωπαϊκά πρότυπα αλλά τα επανανοηματοδοτεί με ελληνικούς όρους, προσαρμόζοντας το διεθνές μοντέλο στον κοινωνικό και πολεοδομικό ιστό της Αθήνας, με κύριο εργαλείο τη συμμετοχή του ίδιου του δημότη.
Τι είναι η «Ανοιχτή Γειτονιά 15 Λεπτών»;
Πρόκειται για ένα νέο πλαίσιο αστικού σχεδιασμού που επιδιώκει τη ριζική αναδιοργάνωση της πόλης σε επίπεδο γειτονιάς. Η βασική αρχή είναι απλή, αλλά βαθιά μεταμορφωτική: κάθε πολίτης να μπορεί να έχει πρόσβαση μέσα σε 15 λεπτά με τα πόδια ή το ποδήλατο σε όλες τις βασικές υπηρεσίες και λειτουργίες της ζωής του — παιδεία, υγεία, ψυχαγωγία, πράσινο, δημόσιες υπηρεσίες, πολιτισμό, κοινωνική φροντίδα.
Σε αντίθεση με τη συνήθη τεχνοκρατική προσέγγιση, το αθηναϊκό μοντέλο δεν επιβάλλεται από τα πάνω. Χτίζεται από τα κάτω: από τον ίδιο τον κάτοικο, τον τοπικό σύλλογο, τη μάνα με το καρότσι, τον ηλικιωμένο που ζητά ασφάλεια και προσβασιμότητα.
Συμμετοχή, όχι διαχείριση: Μια νέα κουλτούρα αστικής συνύπαρξης
Η «Ανοιχτή Γειτονιά 15 Λεπτών» ξεκινά με επτά συμμετοχικά εργαστήρια —ένα για κάθε Δημοτική Κοινότητα— με πρώτο σταθμό τη Δημοτική Αγορά Κυψέλης την Πέμπτη 10 Ιουλίου, στις 18:30. Εκεί, πολίτες, φορείς, ειδικοί και η δημοτική αρχή θα συνσχεδιάσουν το μέλλον των περιοχών τους, αναδεικνύοντας προβλήματα, προτείνοντας λύσεις και ιεραρχώντας παρεμβάσεις.
Η πρωτοβουλία δεν εξαντλείται στον φυσικό διάλογο: όσοι πολίτες δεν μπορούν να παρευρεθούν, μπορούν να συμμετέχουν διαδικτυακά, μέσα από την πλατφόρμα Participatory Lab, μέχρι τις 15 Σεπτεμβρίου 2025.
Με τη συγκέντρωση, ταξινόμηση και αξιολόγηση όλων των απόψεων, θα διαμορφωθεί ένα στοχευμένο σχέδιο άμεσων παρεμβάσεων που περιλαμβάνει διαπλατύνσεις πεζοδρομίων, ασφαλείς διαδρομές, σημεία συνδεσιμότητας με ΜΜΜ, ήπιες κυκλοφοριακές ρυθμίσεις και προσβάσιμες πεζοδιαβάσεις για όλους.
Μια πόλη ξαναχτίζεται από τη γειτονιά
Ο ίδιος ο Χάρης Δούκας, με λόγο σταθερά προσανατολισμένο στην προοδευτική δημοκρατική αυτοδιοίκηση, δηλώνει με σαφήνεια:
«Η “Ανοιχτή Γειτονιά 15 λεπτών” έρχεται στην Αθήνα, δίνοντας νέα πνοή στον αστικό ιστό. Δημιουργούμε γειτονιές προσβάσιμες και λειτουργικές. Με τη συμμετοχή των πολιτών, ΑλλάΖΟΥΜΕ την πόλη».
Από την πλευρά της, η Αντιδήμαρχος Αστικής Αναζωογόνησης και Ανθεκτικότητας, Μάρω Ευαγγελίδου, υπογραμμίζει την καινοτομία της προσέγγισης:
«Με τη χρήση ψηφιακών εργαλείων και τη συνεργασία των κατοίκων, εντοπίζουμε “κέντρα”, “συνδέσεις” και άξονες που χρειάζονται παρέμβαση. Δημιουργούμε, δηλαδή, τις προϋποθέσεις για ένα σύγχρονο, εφαρμόσιμο σχέδιο αναβάθμισης του δημόσιου χώρου».
Πέρα από τον σχεδιασμό – Μια νέα δημοκρατία του χώρου
Η «Ανοιχτή Γειτονιά 15 λεπτών» δεν είναι μόνο ένα τεχνικό σχέδιο για καλύτερους δρόμους και πάρκα. Είναι έκφραση μιας νέας πολιτικής κουλτούρας, όπου το δικαίωμα στον χώρο είναι αδιαπραγμάτευτο και η συμμετοχή των πολιτών δεν αποτελεί επικοινωνιακή προσθήκη, αλλά δομική αρχή. Ο Χάρης Δούκας επιδιώκει μια αστική συνθήκη ισότητας και φροντίδας, όπου ο πολίτης δεν ζητιανεύει για υπηρεσίες αλλά ορίζει το πλαίσιο της ζωής του.
Η Αθήνα, υπό αυτή τη στρατηγική, δεν αλλάζει απλώς μορφή. Αλλάζει προτεραιότητες, τρόπο σκέψης, ψυχή. Από τη γειτονιά και τη διαβούλευση, από την ένταξη και τη βιωσιμότητα, χτίζεται το πραγματικό μέλλον των πόλεων.
Η αρχή γίνεται στις 10 Ιουλίου. Η συνέχεια, στους δρόμους της Αθήνας — για κάθε πολίτη, σε κάθε γειτονιά
