Μετά από πολύμηνη καθυστέρηση, αναμένεται εντός Μαΐου η κατάθεση στη Βουλή του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για το Δημογραφικό (ΕΣΔΔ), σε μορφή νομοσχεδίου.

Το σχέδιο είχε παρουσιαστεί στο Υπουργικό Συμβούλιο στις 30 Σεπτεμβρίου 2024 από την τότε Υπουργό Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας, Σοφία Ζαχαράκη, ως προϊόν ευρείας διαβούλευσης με συμμετοχή εκπροσώπων υπουργείων, Τοπικής Αυτοδιοίκησης, επαγγελματικών φορέων, ΜΚΟ, κομμάτων, εταιρειών, κοινωνικών ομάδων και πολιτών.

Παρά το γεγονός ότι το ΕΣΔΔ ήταν έτοιμο και περιλάμβανε κοστολογημένα μέτρα ύψους 20 δισ. ευρώ σε ορίζοντα δεκαετίας, η προώθησή του καθυστέρησε για σχεδόν οκτώ μήνες. Πλέον, τη σκυτάλη αναλαμβάνει η νέα Υπουργός Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας, Δόμνα Μιχαηλίδου, η οποία καλείται να επισπεύσει την ψήφισή του και να ξεκινήσει την υλοποίηση.

Πέντε άξονες, εκατό δράσεις

Το σχέδιο περιλαμβάνει εκατό δράσεις οργανωμένες σε πέντε βασικούς άξονες:

• Ενίσχυση γεννήσεων
• Στήριξη οικογένειας
• Ενίσχυση απασχόλησης
• Διαχείριση της μακροζωίας και της γήρανσης του πληθυσμού
• Τοπική ανάπτυξη, καινοτομία, ενημέρωση και έρευνα

Επιδόματα και πραγματικότητα

Παρότι ορισμένα μέτρα, όπως το επίδομα γέννησης, έχουν ήδη εφαρμοστεί και μάλιστα αυξήθηκαν, δεν κατάφεραν να αναστρέψουν τη φθίνουσα πορεία των γεννήσεων στη χώρα. Η Ελλάδα εξακολουθεί να καταγράφει πρωτιές στη μείωση των γεννήσεων, τόσο σε απόλυτους αριθμούς όσο και αναλογικά, σε σχέση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.

Άλλα μέτρα, όπως η αύξηση του επιδόματος παιδιού και δράσεις για την ενίσχυση της απασχόλησης νέων και γυναικών, παραμένουν στα χαρτιά, γεγονός που αναδεικνύει την ανάγκη ταχείας ενεργοποίησης του σχεδίου.

Οι 30ρηδες: Η χαμένη γενιά της κρίσης

Σύμφωνα με έρευνα του Κέντρου Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών (ΚΕΠΕ), η μείωση των θέσεων εργασίας για την ηλικιακή ομάδα 30-40 ετών σχετίζεται όχι μόνο με τη γήρανση του πληθυσμού, αλλά και με τις συνέπειες της οικονομικής κρίσης. Πολλοί νέοι αυτής της γενιάς επέλεξαν τη μετανάστευση, με αποτέλεσμα να αποδυναμώνεται περαιτέρω το παραγωγικό δυναμικό της χώρας.

Υποδομές αντί για επιδόματα; Τα ευρήματα του ΚΕΦΙΜ

Στην ίδια κατεύθυνση κινείται και η πρόσφατη έρευνα του Πάνελ Οικονομολόγων του Κέντρου Φιλελεύθερων Μελετών (ΚΕΦΙΜ). Οι 19 συμμετέχοντες οικονομολόγοι σχεδόν ομόφωνα συμφώνησαν ότι οι επιδοματικές πολιτικές, από μόνες τους, δεν αρκούν για την αντιμετώπιση της υπογεννητικότητας.

Σε κλίμακα από το 0 έως το 5, όπου το 5 δηλώνει πλήρη συμφωνία, το 95% των οικονομολόγων τοποθετήθηκε στα ανώτατα επίπεδα, προκρίνοντας την ανάγκη για επενδύσεις σε βρεφονηπιακούς σταθμούς, προγράμματα νταντάδων στο σπίτι και προώθηση της ευέλικτης εργασίας.

Στοχευμένες πολιτικές για φτωχές οικογένειες και μικτό μοντέλο στήριξης

Ο καθηγητής Στέλιος Περράκης, του Concordia University, υπογράμμισε ότι η απάντηση εξαρτάται από το εισόδημα των οικογενειών: για τις φτωχότερες, απαιτείται άμεση οικονομική ενίσχυση, ενώ για τις μεσαίες και ανώτερες εισοδηματικές κατηγορίες, κρίσιμη είναι η ανάπτυξη υποδομών.

Αντίστοιχα, ο καθηγητής Γιώργος Πάνας (Πανεπιστήμιο Γλασκώβης) προτείνει ένα μικτό μοντέλο που θα συνδυάζει επίδομα γέννησης στα πρώτα χρόνια ζωής του παιδιού με μακροπρόθεσμες πολιτικές για παιδικούς σταθμούς και υποστήριξη ευέλικτης εργασίας.

Τέλος, η Μιράντα Ξαφά τόνισε την ανάγκη αύξησης της συμμετοχής των γυναικών στην αγορά εργασίας, ως μέτρο ανάσχεσης των αρνητικών συνεπειών της δημογραφικής κρίσης στην οικονομική ανάπτυξη, αναδεικνύοντας τη σημασία των δομών προσχολικής φροντίδας και της εργασιακής ευελιξίας.