Με το που ανέβηκε στη βήση της «Δημοκρατίας», στο πρώην Δημόσιο Καπνεργοστάσιο, ο Κώστας Καραμανλής ξεδίπλωσε ένα χάρτη της κρίσης. Δεν ήταν ένα απλό πολιτικό αφήγημα, ήταν μια διαγνωστική απαγόρευση: η κρίση δεν είναι οικονομική ή κοινωνική μόνον, είναι πλέον βαθιά θεσμική. Από τις υποκλοπές μέχρι την απαξίωση της Βουλής και τη μετατροπή του πολιτικού διαλόγου σε θέαμα, η κατηγορία ήταν ευθεία και κατατοπιστική: το «επιτελικό κράτος» του Κυριάκου Μητσοτάκη δυσχεραίνει τη Δημοκρατία.
Η αντίδραση του Μαξίμου σε αυτόν τον κεραυνό, ωστόσο, αποτελεί ίσως το πιο ενδεικτικό συμπτώμα της ίδιας της ασθένειας. Πρώτα, η αλαζονική και άμεση επίθεση για το αγροτικό, με ασύστολες αναφορές στην περίοδο Καραμανλή. Μετά, η σιωπή και η απότομη υποχώρηση μόλις η κριτική άγγιξε το ζωτικό νεύρο των θεσμών και των υποκλοπών. Από τον Παύλο Μαρινάκη επιχειρήθηκε ένα άτσαλο «πάψιμο πυρός», με αναφορές στον «σεβασμό» και την αποφυγή «αντιπαράθεσης». Αυτή η αλλαγή τόνου δεν είναι τυχαία. Φανερώνει μια βαθιά δυσκολία στην αντιμετώπιση κριτικής που προέρχεται όχι από τον πολιτικό αντίπαλο, αλλά από το ίδιο το ιστορικό πυρήνα της ΝΔ, και που δεν αφορά πολιτικές διαφορές αλλά την ίδια τη δημοκρατική υγεία.
Εδώ είναι που η πολιτική σκηνή στο Καπνεργοστάσιο απέκτησε συμβολικό βάρος. Στη βήση, δύο πρόσωπα που υπήρξαν στύλοι συγκυβερνήσεων της ΝΔ: ο Κώστας Καραμανλής και ο Ευάγγελος Βενιζέλος. Στο κοινό, ο Αντώνης Σαμαράς και ο Νίκος Δένδιας. Η εικόνα που διαμορφώνεται δεν είναι απλώς μια συγκέντρωση πρώην πρωθυπουργών. Είναι η οπτικοποίηση μιας πολιτικής απομόνωσης. Ο σημερινός πρωθυπουργός φαίνεται να κόβει τα ιστορικά σχοινιά με όλες σχεδόν τις προηγούμενες εκδοχές διακυβέρνησης του ίδιου του κόμματος, εκτός από εκείνης του πατέρα του. Η απομάκρυνση Σαμαρά, η επίθεση σε Καραμανλή και τώρα η κριτική από Βενιζέλο (τον κεντρώο εταίρο της περιόδου 2012-2015) σχεδιάζουν έναν κύκλο που στενεύει γύρω από τον Κυριάκο Μητσοτάκη.
Ο Βενιζέλος, μάλιστα, χτύπησε ακριβώς εκεί που πονάει: στην «αυτοδύναμη μονοπρόσωπη εξουσία χωρίς θεσμούς αντιρρόπησης». Η φράση αυτή δεν είναι απλώς ρητορική. Επιστρέφει το βλέμμα στο κεντρικό σημείο της κριτικής Καραμανλή: τη διάβρωση των αντισταθμιστικών θεσμών. Όταν τα πάντα συγκεντρώνονται στο «επιτελικό κέντρο», η κριτική από τους ίδιους που βγήκαν από τον πυρήνα του συστήματος γίνεται αναπόφευκτη και ιδιαίτερα επικίνδυνη.
Η κυβέρνηση βρίσκεται σε μια δίοδο. Μπορεί να συνεχίσει να αγνοεί την κριτική ως «παλαιοκομματικές» εντάσεις, αλλά τότε η εικόνα της απομόνωσης θα ενισχυθεί. Ή μπορεί να αντιμετωπίσει το βάθος των επιχειρημάτων: ότι η δημοκρατία χρειάζεται περισσότερα «φρένα και αντιστάθμισα» και λιγότερο «επιτελικό έλεγχο». Η σιγή του Μαξίμου στις κατηγορίες για υποκλοπές και κρίση θεσμών ήταν πολυφωνική. Η επόμενη κίνησή του θα είναι καθοριστική, όχι μόνο για την εσωκομματική ισορροπία, αλλά για την αξιοπιστία του ίδιου του πολιτικού συστήματος που ισχυρίζεται ότι υπηρετεί.
