Έως και σχεδόν 10 βαθμούς Κελσίου μπορεί να μειωθεί ο δείκτης θερμικής άνεσης στη Θεσσαλονίκη εάν φυτευτούν περισσότερα δέντρα.
Όπως προκύπτει από έρευνα του τμήματος Μηχανικών Χωροταξίας και Ανάπτυξης του ΑΠΘ για το φαινόμενο της αστικής θερμικής νησίδας.
Η έρευνα, που εκπονήθηκε από τον υποψήφιο διδάκτορα Νικόλαο Συλλίρη με την επίβλεψη του καθηγητή του τμήματος Απόστολου Παπαγιαννάκη. Μελετά τις επιπτώσεις του φαινομένου της αστικής θερμικής νησίδας σε επιλεγμένους οδικούς άξονες του πολεοδομικού συγκροτήματος Θεσσαλονίκης. Συγκρίνοντας την υφιστάμενη κατάσταση με εναλλακτικά σενάρια παρεμβάσεων που θα μπορούσαν να βελτιώσουν το αστικό μικροκλίμα και την ποιότητα του αέρα. Τα αποτελέσματα της έρευνας θα παρουσιαστούν στο 7ο Πανελλήνιο Συνέδριο Πολεοδομίας Χωροταξίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης. Μια σύνοψη των οποίων δημοσιεύει σήμερα η «ΜτΚ».
Αίσθηση ζέστης έως 55,5 °C
Ο ερευνητής του ΑΠΘ εστίασε το ενδιαφέρον του σε τρεις περιοχές —ιστορικό κέντρο, Ντεπώ και Εύοσμος και σε κάθε μια από αυτές εντόπισε τις οδούς με τον δυσμενέστερο δείκτη θερμικής άνεσης (PET Physiologically Equivalent Temperature) που εκφράζει την θερμική αίσθηση του ανθρώπου, λαμβάνοντας υπόψη παράγοντες όπως η θερμοκρασία αέρα, η υγρασία, η ακτινοβολία και η ταχύτητα ανέμου. Οι οδοί με τον χειρότερο δείκτη θερμικής άνεσης βρέθηκε να είναι η Παλαιών Πατρών Γερμανού στο κέντρο, η 25ης Μαρτίου στο Ντεπώ και Καραολή και Δημητρίου στον Εύοσμο. Tαυτόχρονα, ο κ. Συλλίρης εξέτασε τις οδούς με τους υψηλότερους κυκλοφοριακούς φόρτους στις τρεις περιοχές στις οποίες εστιάζει η έρευνα και βρήκε ότι πρόκειται για την Τσιμισκή την Βασ. Όλγας και την Καραολή και Δημητρίου.
Σύμφωνα με ερευνητικά αποτελέσματα, η θερμότερη ημέρα και ώρα της δωδεκαετίας 2012-2023 ήταν η 3η Αυγούστου 2021 και ώρα 16:00. Εκείνη την ημέρα η θερμοκρασία του αέρα ήταν:
- 43 °C στον Εύοσμο
- 41 °C στο κέντρο της πόλης και
- 39 °C στο Ντεπώ
Ακόμα μεγαλύτερη ήταν η αίσθηση της ζέστης που ένιωθαν οι άνθρωποι, δηλαδή ο δείκτης θερμικής άνεσης.
Συγκεκριμένα υπολογίστηκε στους:
- 55,5 °C στην Καραολή και Δημητρίου
- στους 49,5 °C στην Π.Π. Γερμανού
- στους 47,2 °C στην 25ης Μαρτίου
- στους 42,5 °C στη Βασ. Όλγας και
- στους 41 °C στην Ι. Τσιμισκ
Τα δύο σενάρια
Στην παρούσα φάση η διδακτορική έρευνα επικεντρώνεται σε προσομοιώσεις που εξετάζουν τη βελτίωση του μικροκλίματος και της ποιότητας του αέρα σε αστικούς οδικούς άξονες του πολεοδομικού συγκροτήματος Θεσσαλονίκης. Με τη χρήση λογισμικού προσομοίωσης του μικροκλίματος εξετάστηκαν δύο σενάρια, ένα ήπιο και ένα ριζικών λύσεων.
01. Το ήπιο σενάριο περιλαμβάνει τη βασική αναβάθμιση του δημόσιου χώρου των επιλεγμένων οδών με την ενίσχυση των δενδροφυτεύσεων, τη δημιουργία πράσινων δωμάτων, καθώς και την αντικατάσταση των επιφανειακών συμβατικών υλικών με βιοκλιματικά, όπως ψυχρά υλικά με υψηλή αντανακλαστικότητα, πορώδη και υδατοπερατά δάπεδα και φωτοκαταλυτικά υλικά. Η χρήση βιοκλιματικών υλικών και πράσινων υποδομών μειώνει τη θερμική καταπόνηση και αυξάνει την ανταπόκριση του μικροκλίματος
02. Στο σενάριο των ριζικών λύσεων εξετάστηκε η εφαρμογή επεμβάσεων βιώσιμης κινητικότητας, όπως μέτρα ήπιας κυκλοφορίας, ηλεκτροκίνηση στο 50% της κυκλοφορίας και ολικές πεζοδρομήσεις. Σε αυτά τα σενάρια, υπολογίστηκε ότι ο δημόσιος χώρος που θα ανακτηθεί από τα αυτοκίνητα θα χρησιμοποιηθεί για την περαιτέρω ενίσχυση των πράσινων υποδομών στις εξεταζόμενες οδούς.
Σύμφωνα με τα πρώτα συμπεράσματα της έρευνας, ο φυσικός σκιασμός αναδεικνύεται ως η βασικότερη στρατηγική βελτίωσης της θερμικής άνεσης. Ειδικότερα, ο μερικός ή ολικός αποκλεισμός της κυκλοφορίας προς όφελος της αύξησης του πρασίνου στο δημόσιο χώρο της οδού, σε συνδυασμό με τα εφαρμογή βιοκλιματικών υλικών επιφέρουν αξιοσημείωτη μείωση της θερμοκρασίας αέρα και επιφανείας, καθώς και της θερμικής καταπόνησης. Ανάλογα με το ποιο σενάριο εφαρμόζεται, ο δείκτης θερμικής άνεσης μειώνεται από 2,4 °C έως 9,8 °C βαθμούς, χάρη στη σκίαση, την αύξηση διαπνοής των δέντρων και τη χρήση διαπερατών ή φωτοκαταλυτικών υλικών.
Εκεί όπου η άσφαλτος «λιώνει»
Ένα από τα πιο «καυτά» σημεία μεταξύ των οδών που εξετάστηκαν ήταν η συμβολή της οδού Παλαιών Πατρών με την Τσιμισκή. Είναι μια διασταύρωση που δεν σκιάζεται καθόλου, ούτε από δέντρα ούτε από τη σκιά των κτιρίων και η επιφανειακή θερμοκρασία μπορεί να φτάσει σε επίπεδα που… «λιώνει το οδόστρωμα». Για να μειωθεί η θερμοκρασία σε αυτό το σημείο θα χρειαζόταν να δημιουργηθεί μια νησίδα στην οποία να φυτευτούν μεγάλα δέντρα ύψους 15 μέτρων με πυκνή φυλλωσιά, όπως είναι ο σφένδαμος και η άγρια καστανιά. Όπως αναφέρει ο κ. Συλλίρης, το λογισμικό προσομοίωσης έδειξε ότι φυτεύοντας δέντρα στο συγκεκριμένο σημείο και πετυχαίνοντας την απόλυτη σκίαση η θερμοκρασία που αισθάνεται ο άνθρωπος μειώθηκε κατά 12 βαθμούς, ενώ η θερμοκρασία του οδοστρώματος μειώθηκε κατά 16 βαθμούς.Επιπλέον, στο σενάριο των ριζικών λύσεων καταγράφεται εντυπωσιακή πτώση και των οξειδίων του αζώτου.
Η αέρια ρύπανση
Όσον αφορά την ατμοσφαιρική ρύπανση, η έρευνα καταλήγει ότι η μείωση και απαγόρευση της κυκλοφορίας οχημάτων οδηγεί σε σημαντική πτώση των επιπέδων οξειδίων του αζώτου (NO, NO₂) από 15,8% έως 86,5% και των αιωρούμενων σωματιδίων (PM10, PM2,5) 2,7% έως 5,5%, τα οποία συνδέονται άμεσα με αναπνευστικές παθήσεις και πρόωρη θνησιμότητα σε αστικά περιβάλλοντα.
Η ηλεκτροκίνηση προσφέρει σημαντική μείωση των οξειδίων του αζώτου, όμως δεν μειώνει αισθητά την ύπαρξη των μικροσωματιδίων (για τις αυξημένες συγκεντρώσεις των οποίων στη Θεσσαλονίκη η χώρα μας καταδικάστηκε από το ευρωπαϊκό δικαστήριο). Επιπλέον, όπως επισημαίνει ο ερευνητής, η ηλεκτροκίνηση δεν δίνει τη δυνατότητα επανασχεδιασμού των οδών για αύξηση της βλάστησης και της διαπερατότητας, επειδή ο κυκλοφοριακός φόρτος και χωρικό αποτύπωμα των οχημάτων παραμένει αναλλοίωτο. και βασικοί κυκλοφοριακοί ρύποι όπως το οξείδιο του αζώτου και τα μικροσωματίδια και από αντίστοιχα.
πηγή: εφημερίδα της μακεδονίας