Οι Financial Times φιλοξενούν ρεπορτάζ για την αναστολή λειτουργίας πάνω από 760 σχολείων στην Ελλάδα για τη νέα ακαδημαϊκή χρονιά, σημειώνοντας ότι υπάρχει μεγάλη μείωση των μαθητών.
Τα κλεισίματα — τα οποία αφορούν πάνω από το 5% των σχολείων της χώρας — δεν περιορίζονται σε απομακρυσμένα χωριά και νησιά, αλλά επηρεάζουν και τμήματα της Αττικής, με τις αρχές να προειδοποιούν για «δημογραφική κατάρρευση».
«Οι αίθουσες διδασκαλίας αντικατοπτρίζουν την κατάσταση των μαιευτηρίων μας και τον αριθμό των γεννήσεων, ο οποίος, δυστυχώς, μειώνεται εδώ και δεκαετίες στη χώρα μας», δήλωσε η Σοφία Ζαχαράκη, υπουργός Παιδείας και Θρησκευμάτων.
Μείον 111.000 μαθητές τα τελευταία επτά χρόνια
Σύμφωνα με στοιχεία του υπουργείου Παιδείας, ο αριθμός των μαθητών στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση έχει μειωθεί κατά περισσότερο από 111.000 τα τελευταία επτά χρόνια — μια μείωση της τάξης του 19% από το 2018.
«Η πτώση είναι πολύ γρήγορη και στην Ελλάδα είναι πολύ απότομη», δήλωσε η Αλεξάνδρα Τραγάκη, καθηγήτρια Οικονομικής Δημογραφίας στο Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Σήμερα, λιγότερα άτομα βρίσκονται σε αναπαραγωγική ηλικία σε σύγκριση με τις προηγούμενες δεκαετίες, σημείωσε.
Φέτος, 766 από τα 14.857 σχολεία της Ελλάδας θα κλείσουν επειδή δεν πληρούν το νόμιμο ελάχιστο όριο των 15 μαθητών. Τα περισσότερα είναι δημοτικά σχολεία, αν και τα λουκέτα αυξάνονται σε όλα τα επίπεδα.
Ενώ ορισμένα σχολεία ενδέχεται να ξανανοίξουν αν ο αριθμός των μαθητών ανακάμψει εντός τριών ετών, τα περισσότερα δεν το κάνουν. Εξαίρεση αποτελούν τα νησιά κοντά στην Τουρκία και οι παραμεθόριες περιοχές, όπου τα σχολεία παραμένουν ανοιχτά ακόμη και με μικρό αριθμό μαθητών, όπως υπογραμμίζουν οι Financial Times.
Πηγή: Financial Times / Υπουργείο Παιδείας
Ορισμένες εξαιρέσεις υπάρχουν. Στην Ψέριμο, το μικρό νησί των Δωδεκανήσων, το σχολείο θα ανοίξει για πρώτη φορά από το 2009 — εξυπηρετώντας δύο παιδιά στο δημοτικό και τρία στο νηπιαγωγείο.
«Διατηρούμε τα σχολεία ανοιχτά με λιγότερους μαθητές από ό,τι επιτρέπει κανονικά ο νόμος — μια δαπανηρή απόφαση, αλλά πιστεύουμε ότι είναι απαραίτητη», δήλωσε η Σοφία Ζαχαράκη.
Ο ρόλος της κρίσης στη δημογραφική συρρίκνωση
Η απότομη δημογραφική συρρίκνωση της Ελλάδας ξεκίνησε κατά τη διάρκεια της κρίσης χρέους της δεκαετίας του 2010, επισημαίνουν οι FT.
Από το 2011, οι θάνατοι υπερτερούν σταθερά των γεννήσεων. Μεταξύ των απογραφών του 2001 και του 2021, ο αριθμός των γυναικών στην κύρια ομάδα αναπαραγωγικής ηλικίας των 20 – 40 ετών μειώθηκε κατά 500.000 ή 31%.
Σε συνδυασμό με τη φυγή μορφωμένων Ελλήνων στο εξωτερικό, αναζητώντας ένα καλύτερο μέλλον κατά τη διάρκεια των ετών της κρίσης, το αποτέλεσμα ήταν μια απότομη μείωση του αριθμού των δυνητικών γονέων.
Μέχρι το 2022, οι ετήσιες γεννήσεις είχαν πέσει κάτω από τις 80.000, ενώ το 2023 οι θάνατοι ήταν σχεδόν διπλάσιοι από αυτόν τον αριθμό. Οι Ελληνίδες έχουν πλέον το πρώτο τους παιδί σε μέση ηλικία άνω των 32 ετών. Η γονιμότητα έχει πέσει στο 1,35 — από τις χαμηλότερες στην Ευρώπη — και οι γεννήσεις εκτός γάμου παραμένουν σπάνιες.
Οι αξιωματούχοι αναγνωρίζουν τον αντίκτυπο του κλεισίματος των σχολείων, γράφουν οι FT, ιδίως στις αγροτικές περιοχές, όπου ορισμένα παιδιά μπορεί να διανύουν έως και 80 χιλιόμετρα καθημερινά.
Ωστόσο, οι δημογράφοι υποστηρίζουν ότι τα οικονομικά κίνητρα από μόνα τους δεν είναι πιθανό να αντιστρέψουν την τάση.
«Κανένα παιδί δεν θα μείνει χωρίς πρόσβαση στην εκπαίδευση, ανεξάρτητα από το πόσο απομακρυσμένο είναι το σπίτι του», υποσχέθηκε η Σοφία Ζαχαράκη.
Άλλες βιομηχανικές χώρες με ισχυρά συστήματα κοινωνικής πρόνοιας και υψηλής ποιότητας υπηρεσίες φροντίδας παιδιών, όπως η Δανία και η Σουηδία, έχουν επίσης δυσκολευτεί να αυξήσουν τα ποσοστά γεννήσεων πάνω από το επίπεδο αναπλήρωσης, καταλήγουν οι FT.
