Το υψηλό κόστος ενέργειας εντείνει τις πιέσεις στις ευρωπαϊκές βιομηχανίες, απειλώντας σοβαρά την απασχόληση και την ανταγωνιστικότητα σε κρίσιμες περιοχές, όπως η νότια Γερμανία, η Ρουρ και η βόρεια Ιταλία καθώς και την Ελλάδα.
Όπως καταγράφεται σε πρόσφατη ανάλυση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, το ενεργειακό κόστος, παρά την πτώση από τα επίπεδα-ρεκόρ του 2022, παραμένει σε ιστορικά υψηλά επίπεδα, πλήττοντας κυρίως τους ενεργοβόρους τομείς της μεταποίησης.
Η έκθεση της ΕΚΤ βασίζεται σε στοιχεία 200.000 επιχειρήσεων από έξι ευρωπαϊκές χώρες και σκιαγραφεί τον κίνδυνο μιας παρατεταμένης απώλειας θέσεων εργασίας, ιδίως σε βιομηχανικά κέντρα με έντονη εξάρτηση από το ρεύμα και το φυσικό αέριο. Εκτιμάται ότι μια διαρκής αύξηση 10% στις τιμές ηλεκτρικής ενέργειας μπορεί να προκαλέσει πτώση της απασχόλησης στους πιο ενεργοβόρους κλάδους κατά 1% έως 2%. Ακόμη πιο ανησυχητική είναι η πολλαπλασιαστική επίδραση στην τοπική οικονομία: η απώλεια μιας θέσης στη βαριά βιομηχανία ενδέχεται να συμπαρασύρει έως και πέντε θέσεις στον κλάδο των υπηρεσιών.
Οι τιμές ηλεκτρικής ενέργειας για τους βιομηχανικούς καταναλωτές εξακολουθούν να κυμαίνονται σε επίπεδα άνω των 100 ευρώ ανά μεγαβατώρα, με ορισμένες χώρες να καταγράφουν τιμές άνω των 190 ευρώ – περισσότερο από το διπλάσιο σε σχέση με την προ κρίσης περίοδο. Η Ευρώπη πληρώνει έως και 2,5 φορές περισσότερο για ηλεκτρικό ρεύμα και σχεδόν πέντε φορές περισσότερο για φυσικό αέριο από τις Ηνωμένες Πολιτείες, καθιστώντας μη ανταγωνιστικούς τομείς όπως οι χημικές βιομηχανίες, τα μέταλλα και το τσιμέντο.
Πολλές επιχειρήσεις, αδυνατώντας να μετακυλήσουν το αυξημένο κόστος στους καταναλωτές, βλέπουν τα περιθώρια κέρδους τους να συρρικνώνονται και οδηγούνται σε περιορισμό δραστηριοτήτων ή μείωση προσωπικού. Οι επιπτώσεις είναι ιδιαίτερα αισθητές σε περιφέρειες που στηρίζονται σχεδόν αποκλειστικά στη μεταποίηση, με τη Ρουρ, τη βόρεια Ιταλία και τη βόρεια Βελγική περιοχή να εμφανίζουν αυξημένες ευπάθειες.
Παρά το αρνητικό σκηνικό, η έκθεση της ΕΚΤ επισημαίνει ότι μια «δίκαιη μετάβαση» μπορεί να περιορίσει τις κοινωνικές συνέπειες. Η εμπειρία από παλαιότερες μεταβάσεις δείχνει πως η κινητικότητα των εργαζομένων, η στοχευμένη αναβάθμιση δεξιοτήτων και η ευελιξία της αγοράς εργασίας μπορούν να απορροφήσουν τα πλήγματα. Πολιτικές όπως η «Καθαρή Βιομηχανική Συμφωνία» της Ευρωπαϊκής Επιτροπής φιλοδοξούν να στηρίξουν τους εργαζομένους που πλήττονται και να κατευθύνουν τις επενδύσεις προς «πράσινους» τομείς, διασφαλίζοντας ότι η αποανθρακοποίηση δεν θα συνοδευτεί από κοινωνικό αποκλεισμό.
