Υποθέσεις, ακροβασίες, αντιφάσεις, συμπεράσματα χωρίς συμπέρασμα, που παρουσιάζονται ως επιστημονικά τεκμηριωμένα αλλά επικαλούνται ελλείψεις στο αποδεικτικό υλικό και αρκετή βιβλιογραφία είναι μερικά από τα όσα χαρακτηρίζουν το πολυαναμενόμενο πόρισμα του καθηγητή του ΕΜΠ, Δημήτρη Καρώνη, για το δυστύχημα στα Τέμπη, που παραδόθηκε σήμερα, ύστερα από δεκατέσσερις ολόκληρους μήνες στον εφέτη ανακριτή Λάρισας, Σωτήρη Μπακαΐμη.
O καθηγητής του εργαστηρίου Τεχνολογίας Καυσίμων και Λιπαντικών της Σχολής Χημικών Μηχανικών κλήθηκε να απαντήσει σε μία σειρά από ερωτήματα με το πόρισμα που παραγγέλθηκε στο πλαίσιο της δικαστικής διερεύνησης της υπόθεσης. Ο κ. Καρώνης στο πόρισμά του δέχεται ότι τα έλαια σιλικόνης μπορούν να δημιουργήσουν πυρόσφαιρα υπό προϋποθέσεις που δεν φαίνεται να επιβεβαιώνονται, δεν θεωρεί πιθανό το εκνέφωμα, αλλά δεν μπορεί να το υπολογίσει, απορρίπτει «άλλα υγρά στις ηλεκτρομηχανές», δεν απορρίπτει τη δημιουργία αερίων υδρογόνου και ακετυλενίου από το ηλεκτρικό τόξο και δεν απορρίπτει το άγνωστο φορτίο καυσίμου, απλώς σχολιάζει ότι… δεν φαίνεται στην κάμερα.
Το πόρισμα αυτό, του οποίου η πολύμηνη καθυστέρηση δημοσίευσης δεν δικαιολογείται, λειτουργεί ήδη ως σωσίβια λέμβος για την κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας, αφού από το πρωί της Τρίτης κυβερνητικά στελέχη έχουν κατακλείσει τα ΜΜΕ, προκαταβάλλοντας την κρίση της Δικαιοσύνης, βγάζοντας διθυραμβικούς λόγους για την κατάρριψη των «θεωριών συνωμοσίας», αποδίδοντας -αυθαίρετα- την πυρόσφαιρα στα έλαια σιλικόνης, πράγμα που δεν αποτελεί ασφαλές συμπέρασμα του πορίσματος, αλλά υπόθεση υπό προϋποθέσεις.
Ισως το πιο ανησυχητικό παράδειγμα σχετικά με την εκτελεστική εξουσία που προκαταλαμβάνει την κατάληξη της έρευνας είναι αυτό του υπ. Δικαιοσύνης, Γ. Φλωρίδη, ο οποίος, μιλώντας στον ΣΚΑΪ, με πλήρη βεβαιότητα ως προς την ισχύ του πορίσματος -χωρίς να έχει τοποθετηθεί ούτε ανακριτής ούτε εισαγγελέας- φτάνει στο σημείο να απειλεί έμμεσα όσους πραγματογνώμονες έχουν καταλήξει σε διαφορετικά από του κ. Καρώνη συμπεράσματα, αφού ζήτησε χαρακτηριστικά «να αποδοθούν ευθύνες σε όλους τους “δήθεν πραγματογνώμονες” που τοποθετήθηκαν για την υπόθεση».
Το γεγονός ότι ο ίδιος ο υπουργός Δικαιοσύνης «εκδίδει» οριστική απόφαση για την πυρόσφαιρα δημιουργεί εύλογα ερωτήματα σχετικά με την εξέλιξη της ανάκρισης και αν το τέλος αυτής έχει ήδη προδιαγραφεί με τη μη περαιτέρω απόδοση κατηγοριών, πέραν της σύμβασης 717 και του μπαζώματος, που είχε ως αποτέλεσμα την αλλοίωση σημαντικών αποδεικτικών στοιχείων στο σημείο του δυστυχήματος.
Σημειώνεται πως το πόρισμα αυτό είναι ένα από τα 18 πορίσματα ιδιωτών τεχνικών πραγματογνωμόνων ή κρατικών οργανισμών, πανεπιστημίων και υπηρεσιών, όπως η Πυροσβεστική, η ΕΛ.ΑΣ., ο ΕΟΔΑΣΑΑΜ ή το ΑΠΘ, που έχουν ενταχθεί στη δικογραφία.
Πυρόσφαιρα
Ενα από τα σημεία του πορίσματος του κ. Καρώνη που αξίζει κανείς να σταθεί δεν είναι άλλο από τα πολυσυζητημένα έλαια σιλικόνης και την πυρόσφαιρα. Ο επιστήμονας, ενώ αρχικά δεν αποδέχεται τη δημιουργία πυρόσφαιρας από τα έλαια σιλικόνης, καθώς τα έλαια σιλικόνης δεν αναφλέγονται σε χαμηλές θερμοκρασίες, στη σελίδα 119 σημειώνει ως πιθανό ενδεχόμενο, χωρίς βεβαιότητα, «ότι ο σχηματισμός πύρινης σφαίρας υπό συνθήκες ηλεκτρικού τόξου (σ.σ. το οποίο δεν προσδιορίζει) υψηλής έντασης είναι εφικτός».
Η απευθείας συσχέτιση των δύο ωστόσο δεν προκύπτει επιστημονικά, αλλά, όπως λέει, τα έλαια κάηκαν σε δεύτερο χρόνο εξαιτίας των υψηλών θερμοκρασιών: «η θερμοκρασία των ελαίων πρέπει να ήταν στην περιοχή των 90 βαθμών Κελσίου και κατά συνέπεια πολύ χαμηλότερη του σημείου ανάφλεξης των ελαίων. Αρα όσον αφορά την καύση είναι λογικό να υποτεθεί ότι τα έλαια σιλικόνης συμμετείχαν στην πυρκαγιά λόγω των υψηλών θερμοκρασιών που επικρατούσαν μετά την ανάπτυξη της πύρινης σφαίρας».
Αναφορικά τώρα με το ενδεχόμενο ύπαρξης παράνομου φορτίου στην εμπορική αμαξοστοιχία, ενώ αρχικά δεν αποδέχεται την ύπαρξή του, επικαλούμενος όχι επιστημονικά δεδομένα (σ.σ. αναμενόταν χημική ανάλυση) αλλά έγγραφα που αφορούν τις φορτωτικές της εμπορικής αμαξοστοιχίας, την έκθεση αυτοψίας της ΕΛ.ΑΣ. που συντάχθηκε στις 2 Οκτωβρίου 2023 και τα βίντεο που κατέθεσε ο Β. Καπερνάρος, συνήγορος της εταιρείας ΙΝΤΕΡΣΤΑΡ, στις σελίδες 120-121 του πορίσματος δεν απορρίπτει την πιθανότητα ύπαρξής του, αλλά υπογραμμίζει ως προϋπόθεση ότι «το σημείο ανάφλεξης της ουσίας θα πρέπει να είναι κάτω από 10 β. Κελσίου» (σ.σ. αυτό σημαίνει ότι δεν πρόκειται για σκέτο ξυλόλιο αλλά μπορεί να είναι βενζόλιο, τολουόλιο ή μίγμα ξυλολίου/βενζολίου/τολουολίου, δηλαδή νάφθα).
Το πόρισμα μάλιστα αποδέχεται πως η πυρόσφαιρα διαμέτρου 85 μέτρων θα μπορούσε να σχετίζεται με ανάφλεξη φορτίου υδρογονανθράκων, μάζας 2,6 – 3,1 τόνων όπως είχε σημειώσει κι ο ειδικός πραγματογνώμονας Κώστας Λακαφώσης.
Αντιδράσεις από αντιπολίτευση, επιστήμονες και από τους συγγενείς των θυμάτων
Το γεμάτο αντιφάσεις και βιβλιογραφικές αναφορές πόρισμα του ΕΜΠ προκάλεσε αντιδράσεις στα κόμματα της αντιπολίτευσης, στην επιστημονική κοινότητα και στους συγγενείς των 57 θυμάτων.
Ο καθηγητής του ΕΜΠ Νίκος Μπελαβίλας, μάλιστα, άσκησε αιχμηρή κριτική κατά του συναδέλφου του, Δ. Καρώνη, λέγοντας πως «όταν καλείσαι να δώσεις μια επιστημονική απάντηση, […] ‘Η απαντάς με καθαρότητα και σαφήνεια, αναλαμβάνοντας πλήρως την ευθύνη και το βάρος της θέσης σου, ή δηλώνεις εγκαίρως, και όχι ύστερα από πολλούς μήνες, ότι τα διαθέσιμα στοιχεία δεν επιτρέπουν ασφαλή απάντηση, και αποχωρείς με εντιμότητα. Οτιδήποτε άλλο δεν είναι επιστήμη, αλλά δημόσιες σχέσεις: απαντήσεις με υπεκφυγές και ερωτήματα που μπορεί να ερμηνευτούν κατά το δοκούν».
Από την πλευρά του ο τεχνικός σύμβουλος συγγενών θυμάτων, Βασίλης Κοκοτσάκης, σε ραδιοφωνική του συνέντευξη στον Αθήνα 9.84 δηλώνει απογοητευμένος καθώς, όπως λέει, «υποσχόταν (σ.σ. το πόρισμα) πάρα πολλά και τελικά δεν απεφάνθη τίποτα», ενώ σημείωσε ότι περισσότερο μοιάζει με διάλεξη και μάθημα χημείας και πως «το μόνο που είναι σαφές» είναι ότι «το συγκεκριμένο έλαιο σιλικόνης δεν θα μπορούσε να προκαλέσει την πυρόσφαιρα». «Ντροπή, θυμός και αποστροφή από τη σήψη» ήταν το πρώτο σχόλιο της προέδρου του Συλλόγου Συγγενών Θυμάτων Τεμπών 2023, Μαρίας Καρυστιανού, η οποία σημειώνει ότι το πόρισμα αυτό «θα μείνει στην ιστορία ως παράδειγμα επιστημονικού και ηθικού εκτροχιασμού» και καταγγέλλει τον κ. Καρώνη πως κατέληξε σε υποθετικά συμπεράσματα σχετικά με την προέλευση της πυρόσφαιρας.
