Η ιστορική θεμελίωση του δεύτερου γύρου και ο κίνδυνος αλλοίωσης της λαϊκής ετυμηγορίας
Από τις πρώτες ημέρες της εθνικής μας ανεξαρτησίας, η Τοπική Αυτοδιοίκηση αποτέλεσε ζωντανό κύτταρο της δημοκρατίας. Ο δήμαρχος, ο κοινοτάρχης, το δημοτικό συμβούλιο, δεν ήταν απλώς τοπικά όργανα. Ήταν έκφραση της ίδιας της ελευθερίας, της συμμετοχής, της αυτοδιάθεσης.
Ο πρώτος και ο δεύτερος γύρος στις εκλογές της Αυτοδιοίκησης, η ανάγκη δηλαδή για καθαρή πλειοψηφία, ήταν και παραμένει βασικός πυλώνας αυτής της δημοκρατικής παράδοσης.
Ιστορικές ρίζες και θεσμική κατοχύρωση
Ήδη από το 1828, με τον Ιωάννη Καποδίστρια, συγκροτήθηκαν τα πρώτα τοπικά συμβούλια. Το 1833, επί Όθωνα, οι πρώτοι Δήμοι συστάθηκαν με ρητή πρόβλεψη για εκλογή δημάρχων — τάση που εδραιώθηκε με το Σύνταγμα του 1864.Το δικαίωμα των πολιτών να εκλέγουν απευθείας τον επικεφαλής της τοπικής διοίκησης, και όπου χρειάζεται να προσφεύγουν σε δεύτερο γύρο, αποτέλεσε θεμέλιο δημοκρατικής νομιμοποίησης. Ακόμη και σε δύσκολες περιόδους — Κατοχή, Εμφύλιος, Δικτατορία — το μοντέλο της καθαρής εντολής διατηρήθηκε. Μετά τη Μεταπολίτευση, παγιώθηκε ακόμα περισσότερο, με το εκλογικό σύστημα να προβλέπει σαφώς δύο γύρους όταν κανείς δεν συγκεντρώνει την απόλυτη πλειοψηφία.
Μεταρρυθμίσεις με σεβασμό στη λαϊκή βούληση
Ο “Καποδίστριας” (1997) και ο “Καλλικράτης” (2010) άλλαξαν τον χάρτη της Αυτοδιοίκησης, αλλά δεν αμφισβήτησαν ποτέ το αυτονόητο: πως ο δήμαρχος πρέπει να εκπροσωπεί τη σαφή βούληση της πλειοψηφίας.Η καθαρή εντολή δεν ήταν τεχνικό ζήτημα. Ήταν ζήτημα δημοκρατίας και ευθύνης απέναντι στον πολίτη
Η επιχειρούμενη αλλοίωση σήμερα
Σήμερα, για πρώτη φορά, σχεδιάζεται η κατάργηση του δεύτερου γύρου στις τοπικές εκλογές, ακόμη και σε περιπτώσεις πολλών υποψηφίων.
Αν αυτή η αλλαγή προχωρήσει:
- Δήμαρχοι θα μπορούν να εκλέγονται με 25% ή 30% του εκλογικού σώματος.
- Θα χαθεί το δικαίωμα της τοπικής κοινωνίας να επιλέγει ουσιαστικά τον αντιπρόσωπό της.
- Θα ενισχυθεί η πολυδιάσπαση, θα ενταθούν οι παρασκηνιακές συμφωνίες και οι εύθραυστες πλειοψηφίες
Κι αν αναρωτιέται κανείς τι θα σήμαινε αυτό στην πράξη, αρκεί να σκεφτεί:
Χωρίς δεύτερο γύρο, δεν θα είχαμε ποτέ Δημάρχους όπως ο Γιώργος Καμίνης το 2010 στην Αθήνα, ο Γιάννης Μπουτάρης στη Θεσσαλονίκη, αλλά και ο τωρινός Δήμαρχος, Στέλιος Αγγελούδης που όλοι τους κέρδισαν την εκλογή τους στον δεύτερο γύρο μέσα από καθαρές και δημοκρατικές αναμετρήσεις.
Είναι σαφές ότι η κυβέρνηση επιχειρεί με τις παρεμβάσεις της να διασφαλίσει ότι το παράδειγμα της Αθήνας του 2023, δεν θα ξανασυμβεί. Τα όσα ισχυρίζεται περί ταλαιπωρίας των πολιτών για την κατάργηση του δεύτερου γύρου, προκειμένου να επιλέξουν τους Δημάρχους τους, είναι προσβολή για την Δημοκρατία, δήλωσε ο Δήμαρχος Αθηναίων Χάρης Δούκας, ο οποίος ηγείται της πρωτοβουλίας- με σεβασμό στον πρώτο και πιο σταθερό πυλώνα άσκησης πολιτικής και στις αξίες της Δημοκρατίας- και να μην εφαρμοστεί ο νόμος «πολλαπλής επιλογής Λιβάνιου».
Αντί επιλόγου
Η Τοπική Αυτοδιοίκηση στην Ελλάδα υπήρξε διαχρονικά το πιο άμεσο και ουσιαστικό πρόσωπο της Δημοκρατίας. Η κατάργηση του δεύτερου γύρου δεν είναι “εκσυγχρονισμός” ή μεταρρύθμιση. Είναι υποχώρηση. Είναι υποβάθμιση της Δημοκρατίας.Σε μια εποχή που οι κοινωνίες αναζητούν περισσότερη συμμετοχή, όχι λιγότερη, η Ελλάδα καλείται να υπερασπιστεί μια κληρονομιά που την τίμησε επί δύο αιώνες.Η υπεράσπιση του δεύτερου γύρου στις αυτοδιοικητικές εκλογές είναι υπεράσπιση της ίδιας της δημοκρατίας.