Στις 4 Νοεμβρίου οι Αμερικανοί πολίτες προήλθαν στις κάλπες και ήταν η πρώτη μεγάλη εκλογική δοκιμασία τόσο για τον Ντόναλντ Τραμπ όσο και για τους Ρεμπουμπλικάνους μετά τις περσινές προεκλογικές εκλογές.
Ένα χρόνο μετά τη μεγάλη επικράτηση του Ντόναλντ Τραμπ, το αποτέλεσμα των φετινών εκλογών αποτέλεσε σαφή θρίαμβο του Δημοκρατικού Κόμματος.
Οι κρισιμότερες αναμετρήσεις, που είχαν και μεγάλο στρατηγικό ενδιαφέρον, ήταν εκείνες για την ανάδειξη του δημάρχου της Νέας Υόρκης και των κυβερνητών της Βιρτζίνια και του Νιου Τζέρσεϊ.
Ο Αμερικανός πρόεδρος φυσικά δεν ήταν υποψήφιος σε καμία από αυτές τις εκλογές. Ωστόσο, κάθε μία από τις αναμετρήσεις αντιμετωπίστηκε σε διαφορετικά επίπεδα και με διαφορετική ένταση ως δημοψήφισμα για τις μέχρι τώρα πολιτικές του Τραμπ και την κατεύθυνση που έχει δώσει στο κόμμα του. Αυτό συμβαίνει επειδή η αμερικανική πολιτική έχει καταστεί πλέον εξαιρετικά εθνοκεντρική σε βάρος της τοπικής πολιτικής ατζέντας, με αποτελέσματα οι πολιτειακές αναμετρήσεις να επηρεάζονται έντονα από την κατάσταση σε εθνικό επίπεδο και τον διαφορετικό τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνονται πλέον τις αναμετρήσεις αυτές οι ψηφοφόροι.
Στο Νιου Τζέρσεϊ, για παράδειγμα, ο Ρεπουμπλικάνος υποψήφιος Τζακ Τσιαταρέλι τόνιζε συχνά σε ομιλίες του ότι η πολιτική του αντίπαλος από το Δημοκρατικό Κόμμα, Μίκι Σέριλ, προσπαθούσε μεθοδικά να μετατρέψει τις εκλογές σε δημοψήφισμα για τον πρόεδρο Τραμπ, αντί να εστιάσει στα τοπικά θέματα. «Αν πάθετε λάστιχο απόψε, θα κατηγορήσει τον πρόεδρο Τραμπ γι’αυτό», έλεγε ειρωνευόμενος ο Τσιαταρέλι στους ψηφοφόρους σε προεκλογική του ομιλία. Τελικά, η Σέριλ επικράτησε και μάλιστα με διαφορά δεκατριών ποσοστιαίων μονάδων.
Οι Ρεπουμπλικάνοι ανησυχούν (και όχι μόνο για τη Νέα Υόρκη)
Καμία από τις μεγάλες αναμετρήσεις της 4ης Νοεμβρίου δεν πραγματοποιήθηκε στις λεγόμενες «πολιτείες-κλειδιά» (swing states), όμως ο εθνοκεντρικός χαρακτήρας της άσκησης πολιτικής στις ΗΠΑ επιτρέπει να αντλήσουμε κάποια διδάγματα, καθώς ψηφοφόροι με παρόμοια δημογραφικά χαρακτηριστικά τείνουν να ψηφίζουν με παρόμοιο τρόπο ανεξάρτητα από τον χαρακτήρα των εκλογικών αναμετρήσεων. Από αυτή την άποψη, παρότι η εκλογή του πρώτου μουσουλμάνου δημάρχου στη Νέα Υόρκη αποτελεί αναμφίβολα ένα ιστορικό ορόσημο, η νίκη του δημοκρατικού σοσιαλιστή Ζόχραν Μαντάνι ήταν η λιγότερο αναπάντεχη είδηση.
Οι Ρεπουμπλικανοί θα πρέπει να ανησυχούν πολύ περισσότερο για όσα συνέβησαν αλλού. Τόσο στη Βιρτζίνια όσο και στο Νιου Τζέρσεϊ, οι Δημοκρατικοί κέρδισαν με διψήφια διαφορά, ανακτώντας ομάδες ψηφοφόρων που τους είχαν εγκαταλείψει στις προεδρικές εκλογές του 2024. Τα μεγάλα «ανοίγματα» που είχαν κάνει οι Ρεπουμπλικάνοι στους Λατίνους ψηφοφόρους το 2024, φάνηκε να εξαφανίζονται. Η Σέριλ, μια μετριοπαθής πολιτικός του Δημοκρατικού Κόμματος, κατέγραψε τα μεγαλύτερα ποσοστά της σε κομητείες του Νιου Τζέρσεϊ με κυρίαρχο τον λατινόφωνο πληθυσμό, ενώ ανάλογα κέρδη κατέγραψε και η Άμπιγκεϊλ Σπάνμπεργκερ στη Βιρτζίνια.
Οι ψηφοφόροι των προαστίων, κρίσιμο τμήμα του εκλογικού σώματος για τη νίκη στις προεδρικές εκλογές, εγκατέλειψαν επίσης μαζικά τους Ρεπουμπλικάνους. Η Σπάνμπεργκερ κέρδισε την κομητεία Χενρίκο της Βιρτζίνια, στα προάστια του Ρίτσμοντ, με 40% διαφορά, το μεγαλύτερο εύρος νίκης που έχουν καταγραφεί ποτέ οι Δημοκρατικοί στην κομητεία.
Επιφυλάξεις και Προοπτικές
Αυτά τα αποτελέσματα είναι σπουδαία νέα για τους Δημοκρατικούς και φαίνεται να αποκαλύπτουν ότι η πλατιά συμμαχία που έφερε τη νίκη στους Ρεπουμπλικάνους το 2024 αρχίζει να καταρρέει. Ωστόσο, δεν είναι ακόμα ώρα για ξεκάθαρα συμπεράσματα, καθώς τα αποτελέσματα αντανακλούν μια σχετικά πρόσφατη τάση στην πολιτική και εκλογική ιστορία των ΗΠΑ, στην οποία το κόμμα του εκάστοτε προέδρου της χώρας δυσκολεύεται να κερδίσει ενδιάμεσες εκλογές, τις αναμετρήσεις δηλαδή που δεν αφορούν την εκλογή προέδρου.
Ο Τραμπ έχει «μεταμορφώσει» το Ρεπουμπλικανικό κόμμα επεκτείνοντας την απήχησή του σε κοινωνικές ομάδες -όπως οι λευκοί ψηφοφόροι με χαμηλότερο μορφωτικό επίπεδο και οι νεότεροι σε ηλικία ψηφοφόροι- που είχαν μικρότερη πιθανότητα να το ψηφίσουν από τον μέσο Αμερικανό πολίτη. Η αποτυχία των Ρεπουμπλικάνων να φέρουν αυτά τα τμήματα του εκλογικού σώματος στην δική τους κάλπη όταν ο Τραμπ δεν είναι υποψήφιος, είναι ένα ζήτημα το οποίο θα πρέπει το κόμμα να διαχειριστεί και στις επόμενες κρίσιμες εκλογές για την ανάδειξη των νέων σωμάτων στη Βουλή των Αντιπροσώπων και στη Γερουσία.
Με βάση τα δεδομένα των δημοτικών εκλογών, μπορούμε να πούμε ότι καταγράφεται μια σαφής ανοδική πορεία των Δημοκρατικών, η οποία μένει να αποτυπωθεί και στην κάλπη των ενδιάμεσων εκλογών του 2026. Ανοίγεται μπροστά μια ευκαιρία για τους Δημοκρατικούς για να ανακτήσουν την πλειοψηφία σε ένα ή και στα δύο σώματα του Κογκρέσου και να λειτουργήσουν ως ανάχωμα στην ατζέντα του Αμερικανού προέδρου. Από την πλευρά τους, οι Ρεπουμπλικάνοι θα κάνουν τη δική τους αξιολόγηση, ειδικά με το δεδομένο ότι ο Τραμπ δεν έχει συνταγματικά το δικαίωμα να διεκδικήσει τρίτη θητεία το 2028. Αν κάποιος άλλος Ρεπουμπλικάνος υποψήφιος δεν μπορέσει να διατηρήσει ή να αυξήσει την απήχηση που ασκεί ο Τραμπ σε τμήματα της αμερικανικής κοινωνίας, το κόμμα θα δυσκολευτεί να διεκδικήσει τη νίκη στις προεδρικές εκλογές.
Πολλά επίσης θα εξαρτηθούν από τις πολιτικές του Αμερικανού προέδρου τα επόμενα χρόνια. Έρευνες αποκαλύπτουν ότι σημαντικό τμήμα της αμερικανικής κοινωνίας δυσφορεί με την έλλειψη προόδου στο ζήτημα της μείωσης του κόστους ζωής, τη σκληρότητα των αντιμεταναστευτικών επιδρομών, τη διαφθορά και το γραφειοκρατικό χάος που πολλοί αντιλαμβάνονται ως στοιχεία ενδημικά της σημερινής διοίκησης. Οι εκλογικές τάσεις και οι πολιτικοί συσχετισμοί θα μπορούσαν να αλλάξουν, εάν ο Τραμπ αλλάξει πορεία. Το ερώτημα όμως, δεδομένου του πολιτικού του στυλ και της προσωπικότητάς του, είναι αν μπορεί – ή αν θέλει να το κάνει. Το πολιτικό μομέντουμ αρχίζει να γέρνει εις βάρος του.
