Στο κείμενο αυτό επιχειρείται μία προσπάθεια εκτίμησης της δημοσιονομικής θέσης της χώρας με ανάλυση και αξιολόγηση δημοσιευμένων στοιχείων δημοσιονομικής διαχείρισης.
Η διαρκής εναλλαγή ταυτόσημων όρων, η πληθώρα αδόκιμων όρων και η λανθασμένη χρήση όρων στα Δελτία Δημόσιου Χρέους[1] επιβάλλουν την παράθεση δύο ορισμών του άρθρου 14 του ν. 4270/14.
Πρώτον η Κεντρική Διοίκηση ή το Δημόσιο ή το Κράτος περιλαμβάνει την Προεδρία της Δημοκρατίας, τα Υπουργεία και τις Αποκεντρωμένες Διοικήσεις, καθώς και τις Ανεξάρτητες Αρχές που δεν έχουν νομική προσωπικότητα (για λόγους στατιστικής ταξινόμησης, η Βουλή των Ελλήνων περιλαμβάνεται και αυτή στην Κεντρική Διοίκηση) και δεύτερον η Γενική Κυβέρνηση περιλαμβάνει μία οικογένεια φορέων, οι οποίοι προσδιορίζονται από το Μητρώο Φορέων Γενικής Κυβέρνησης (Γ/Κ) της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (Δημόσιο, ΟΤΑ, ΟΚΑ, Νοσοκομεία, Πανεπιστήμια κ.α.).
[1] Απαντώμενοι όροι: χρέος Κράτους, χρέος Δημοσίου, χρέος Κεντρικής Διοίκησης, χρέος ΟΔΔΗΧ, Χρέος Κεντρικής Διοίκησης Κυβέρνησης, Ελληνικό χρέος, δημόσιο χρέος, χρέος Γ/Κ, Κυβερνητικό Χρέος Γ/Κ, μεικτό χρέος Γ/Κ, καθαρό χρέος Γ/Κ, ενδοκυβερνητικό χρέος. Εκτός από την πληθώρα όρων, υπάρχει και λανθασμένη χρήση τους. Π.χ. Ανάριθμα Γραφήματα φέρουν τίτλο «Σύνθεση Δημοσίου Χρέους», αλλά δείχνουν τη σύνθεση του χρέους του Δημοσίου και όχι του δημόσιου χρέους.
Τα αποτελέσματα των Προϋπολογισμών του Δημοσίου 2020-24
Ο πίνακας 1 δείχνει ότι τα αποτελέσματα και των πέντε Προϋπολογισμών (Π/Υ) του Δημοσίου 2020-24 σε ταμειακή βάση (εισπραχθέντα έσοδα μείον πληρωθείσες δαπάνες) ήταν έλλειμμα.
Επισημαίνεται ότι η μεγάλη μείωση του ελλείμματος το 2024 δεν οφείλεται σε μόνιμη αύξηση εσόδων ή μόνιμη μείωση δαπανών, αλλά στο εφάπαξ έσοδο από την παραχώρηση της Αττικής οδού για 25 χρόνια (€3,2 δισ.) και στη μετάθεση της πληρωμής δαπανών μεγάλου ύψους στο μέλλον (€2,6 δισ.). Το συνολικό έλλειμμα των Π/Υ 2020-24 ήταν €51,7 δισ..
Σημειώνεται, επίσης, ότι:
(α) το πρωτογενές αποτέλεσμα των Π/Υ 2020-22 ήταν έλλειμμα, ενώ των Π/Υ 2023-24 ήταν πλεόνασμα και
(β) οι πληρωθέντες τόκοι για το χρέος του Δημοσίου σημείωσαν τρομακτική αύξηση την πενταετία 2020-24 (+87,9%).
Τα αποτελέσματα των Προϋπολογισμών Γενικής Κυβέρνησης 2020-24
Ο πίνακας 1 δείχνει επίσης τα αποτελέσματα των Π/Υ 2020-24 των υπόλοιπων, πλην Δημοσίου, φορέων Γ/Κ σε ταμειακή βάση σύμφωνα με στοιχεία του Υπουργείου Οικονομικών (ΥΠΟΙΚ). Οι Π/Υ των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ) 2021-24 είχαν μικρά ελλείμματα, ενώ ο Π/Υ 2020 είχε μικρό πλεόνασμα. Όλοι οι Π/Υτων Οργανισμών Κοινωνικής Ασφάλισης (ΟΚΑ) καιτωνυπόλοιπων φορέων Γ/Κ 2020-24 είχαν σημαντικά πλεονάσματα.
Οι Π/Υ Γ/Κ 2020-23 είχαν μεγάλα ελλείμματα, ενώ ο Π/Υ2024 είχε σημαντικό πλεόνασμα λόγω σημαντικού πλεονάσματος του Π/Υ του Δημοσίου.
Η τελευταία γραμμή του πίνακα δείχνει το αποτέλεσμα των Π/Υ Γ/Κ με στοιχεία ΕΛΣΤΑΤ ενημερωτικά.
Δύο μείζονος σημασίας γεγονότα το ένα το 2022 και το άλλο το 2024 άλλαξαν ριζικά τη διαχείριση, το ύψος και τη διάρθρωση του χρέους του Δημοσίου και του δημόσιου χρέους ή χρέους Γ/Κ
Το 2022 με το άρθρο 60 του νόμου 4941 άλλαξαν ριζικά οι αρμοδιότητες του Οργανισμού Διαχείρισης Δημόσιου Χρέους (ΟΔΔΗΧ).
Ο ΟΔΔΗΧ αποκτά, μεταξύ άλλων, αρμοδιότητα:
(α) να διαχειρίζεται τα ταμειακά διαθέσιμα του Ενιαίου Λογαριασμού Θησαυροφυλακίου και του Συστήματος Λογαριασμών Θησαυροφυλακίου (ΣΛΘ) του άρθρου 69Α του ν. 4270/2014, μέσω τοποθετήσεων σε πιστωτικά ιδρύματα…και μέσω πράξεων διαχείρισης ταμειακής ρευστότητας, υπό τη μορφή πράξεων πώλησης με συμφωνία επαναγοράς (repos), τις οποίες συνάπτει με φορείς της Γ/Κ και με πιστωτικά ιδρύματα. Διευκρινίζεται ότι σύμφωνα με το άρθρο 69α του ν. 4270/14 οι φορείς της Γ/Κ συμμετέχουν υποχρεωτικά στο ΣΛΘ. Το ΣΛΘ περιλαμβάνει, πέραν του Ενιαίου Λογαριασμού θησαυροφυλακίου του Δημοσίου, το Κοινό Κεφάλαιο της παρ. 11 του άρθρου 15 του ν. 2469/1997, καθώς και την ταμειακή διαχείριση που τηρούν οι φορείς Γ/Κ, περιλαμβανομένου του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων, στην Τράπεζα της Ελλάδος
(β) να προβαίνει, ως εντολοδόχος του Ε/Δ, στις κατά περίπτωση αναγκαίες ενέργειες για την υλοποίηση των συμβάσεων μεταξύ του Ε/Δ και της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, της Τράπεζας Ανάπτυξης του Συμβουλίου της Ευρώπης και λοιπών διεθνών χρηματοδοτικών οργανισμών
(γ) να υπογράφει τα απαραίτητα δικαιολογητικά και έγγραφα για την εκταμίευση των δανείων, να υποβάλλει και υπογράφει αιτήματα εκταμίευσης, καθώς και τα απαραίτητα έγγραφα που προβλέπονται στις σχετικές συμβάσεις για την εκταμίευση των αντίστοιχων δανειακών ποσών και
(δ) να καθορίζει, κατά παρέκκλιση κάθε άλλης γενικής ή ειδικής διάταξης, τις δαπάνες που είναι αναγκαίες για τη διενέργεια οποιασδήποτε πράξης δανεισμού και διαχείρισης του δημοσίου χρέους, όπως δαπάνες για την αμοιβή των οίκων αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας, την αμοιβή διαχείρισης τίτλων από την Τράπεζα της Ελλάδος…την αμοιβή για την εισαγωγή τίτλων στο Χρηματιστήριο Αθηνών… την αμοιβή για την παροχή νομικών ή χρηματοοικονομικών υπηρεσιών.
Στις 17.9.24 η EUROSTAT υποχρέωσε την ΕΛΣΤΑΤ να καταγράψει αναδρομικά στο δημόσιο χρέος ή χρέος Γ/Κ τους απλήρωτους τόκους των δανείων του Δημοσίου από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Χρηματοοικονομικής Σταθερότητας (ΕΜΧΣ2)
[2] Methodological treatment of the deferred interest on EFSF loans Article 10 par.1 Council Regulation (EC) 479/2009 clarification request: «… Eurostat is of the opinion that the deferred interest on EFSF loans granted to Greece in 2012 is deemed capitalised and should be added to the face value of Greek loans for EDP purposes. »).
Μετά την καταγραφή των απλήρωτων τόκων (25.10.24), το χρέος Γ/Κ αυξάνεται χρόνο με το χρόνο όλο και περισσότερο και το 2023 ο όγκος του ανεβαίνει στα €369,1 δισ. και είναι €13,1 δισ. μεγαλύτερος από τον όγκο που είχε κατά την κορύφωση της πρόσφατης κρίσης χρέους (31.12.11: €356 δισ.).
Δεδομένου ότι ο δείκτης χρέος Γ/Κ προς ονομαστικό ΑΕΠ είναι ο σημαντικότερος δείκτης αξιολόγησης της δημοσιονομικής επίδοσης και του αξιόχρεου της χώρας, η ΕΛΣΤΑΤ προσπάθησε να περιορίσει την αύξησή του μετά το 2019 και ιδίως το 2023. Για το σκοπό αυτό, συγχρόνως με την καταγραφή των απλήρωτων τόκων στο χρέος Γ/Κ, έσπευσε να αναθεωρήσει με επιτηδευμένη στόχευση το ονομαστικό ΑΕΠ 2012-23.
Ειδικότερα:
(α) μείωσε το ΑΕΠ των ετών 2012-16 και η μεγαλύτερη μείωση είναι στο ΑΕΠ του 2012 (-2,5 δισ.)
(β) αύξησε οριακά το ΑΕΠ των ετών 2017-18 και
(γ) αύξησε σημαντικά το ΑΕΠ των ετών 2019-23 και η μεγαλύτερη αύξηση είναι στο ΑΕΠ του 2023 (+4,9 δισ.). Οι μεταβολές στο δείκτη χρέος Γ/Κ προς ΑΕΠ, τις οποίες προκάλεσε η αναθεώρηση του ονομαστικού ΑΕΠ, είναι αποκαλυπτικές του λόγου πραγματοποίησής της.
Ιδιαίτερα προκλητικές είναι οι μεταβολές στις τιμές του δείκτη στα δύο άκρα της χρονολογικής σειράς 2012-23.
Συγκεκριμένα, η μείωση του ΑΕΠ 2012 (-2,5 δισ.) αύξησε το δείκτη χρέος Γ/Κ προς ΑΕΠ από 161,9% στο 164,1%.
Αντιθέτως, η αύξηση του ΑΕΠ 2023 ήταν αρκούντως μεγάλη (+4,9 δισ.), ώστε ο δείκτης χρέος Γ/Κ προς ΑΕΠ να μειωθεί από 167,5% μετά την καταγραφή των απλήρωτων τόκων του ΕΜΧΣ στο 163,9% μετά την αναθεώρηση του ΑΕΠ.
Επιπλέον, η αναθεώρηση του ΑΕΠ είχε ως αποτέλεσμα η τιμή του δείκτη χρέος Γ/Κ προς ΑΕΠ το 2023 να είναι η μικρότερη από το 2012!
Η μετατροπή της μεγάλης και απότομης αύξησης του χρέους Γ/Κ κατά 12,4 δισ. το 2023 σε μείωσή του ως ποσοστό του ονομαστικού ΑΕΠ το ίδιο έτος στο χαμηλότερο επίπεδο της δωδεκαετίας 2012-23, ακόμη και από το «κουρεμένο» χρέος Γ/Κ του 2012, είναι στατιστικό θαύμα
Το συντελεσθέν θαύμα δημιουργεί ψευδαίσθηση δημοσιονομικής προόδου, όμως δεν βελτιώνει πραγματικά τη δημοσιονομική θέση της χώρας και ενδέχεται να βλάψει την αξιοπιστία των στατιστικών της
Έλαβαν άραγε υπόψη τους οι περίφημοι οίκοι αξιολόγησης στις πρόσφατες αναβαθμίσεις του αξιόχρεου του Ελληνικού Δημοσίου τη συμβολή της επιτηδευμένα στοχευμένης αναθεώρησης του ονομαστικού ΑΕΠ από την ΕΛΛΣΤΑΤ στη μείωση του δείκτη δημόσιο χρέος προς ΑΕΠ;
Η ανεξήγητη εμμονή του ΟΔΔΗΧ και του υπουργείου Οικονομικών να μην καταγράφουν στο χρέος του Δημοσίου τους απλήρωτους τόκους των δανείων διάσωσης από τον ΕΜΧΣ
Παρά την από 17.9.24 ρητή σύσταση της EUROSTAT, ο ΟΔΔΗΧ συνέχισε να μην καταγράφει στο χρέος του Δημοσίου τους απλήρωτους τόκους των δανείων του από τον ΕΜΧΣ.
Στα Δελτία δημόσιου χρέους Δεκεμβρίου 2024 και Μαρτίου 2025 βεβαιώνει ότι το χρέος του Δημοσίου στις 31.12.24 ήταν €403,9 δισ.
Στο ετήσιο Δελτίο δημόσιου χρέους 2024, το οποίο αναρτήθηκε σιωπηλά και καθυστερημένα στην ιστοσελίδα του υπουργείου Οικονομικών (20.6.25), ο ΟΔΔΗΧ ξεπέρασε κάθε όριο και έφτασε στο σημείο να παρουσιάζει αντιφατικά μεταξύ τους στοιχεία για το χρέος του Δημοσίου.
Συγκεκριμένα, στον ανάριθμο πίνακα της σελίδας 14 του Δελτίου εμφανίζει το χρέος του Δημοσίου ως χρέος της Κεντρικής Διοίκησης και βεβαιώνει ότι αυτό ήταν €403,9 δισ. στις 31.12.24, ενώ στον ανάριθμο πίνακα της σελίδας 18 του Δελτίου εμφανίζει το χρέος του Δημοσίου ως χρέος του Κράτους (στήλη 2) και βεβαιώνει ότι αυτό ήταν €422,6 δισ. στις 31.12.24. Είναι προφανές ότι ο ΟΔΔΗΧ στον πίνακα της σελίδας 18 εξαναγκάστηκε να καταγράψει στο χρέος του Δημοσίου τους απλήρωτους τόκους των δανείων του ΕΜΧΣ, αφού έπρεπε να δείξει πώς από χρέος του Δημοσίου €422,6 δισ. προκύπτει δημόσιο χρέος ή χρέος Γ/Κ €364,9 δισ. Συγκεκριμένα, χρέος του Δημοσίου (€422,6 δισ.) μείον χρέος του Δημοσίου προς φορείς Γ/Κ (€69,6 δισ.) συν χρέος υπόλοιπων φορέων Γ/Κ προς τρίτους (€11,9 δισ.) ίσον δημόσιο χρέος ή χρέος Γ/Κ (€364,9 δισ.). Σε υποσημείωση κάτω από τον πίνακα της σελίδας 18 αναφέρεται ότι το χρέος του Δημοσίου ή χρέος της Κεντρικής Διοίκησης ή χρέος του Κράτους καταγράφεται σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Σύστημα Λογαριασμών. Άραγε, με ποιο σύστημα λογαριασμών καταγράφει ο ΟΔΔΗΧ το χρέος του Δημοσίου στον πίνακα της σελίδας 14 του ετήσιου Δελτίου 2024 και το εμφανίζει €18,7 δισ. μικρότερο στις 31.12.24; Άραγε, ποιον από τους δύο πίνακες δίνει ο ΟΔΔΗΧ στους οίκους αξιολόγησης του αξιόχρεου του Ελληνικού Δημοσίου;
Τη ρητή σύσταση της EUROSTAT αγνόησε φυσικά και ουπουργός Οικονομικών στην Εισηγητική Έκθεση του Π/Υ 2025, στην οποία εκτιμάει ότι το χρέος του Δημοσίου θα είναι €401,6 δισ. στις 31.12.24. Γιατί άραγε; Δεν αναγνωρίζει την απαίτηση του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας;
Πώς κάλυψε το Δημόσιο τα ελλείμματα των Π/Υ του και πώς εξόφλησε πρόωρα δόσεις δανείων του;
Ο πίνακας 2 δείχνει αναλυτικά τις μεταβολές στη διάρθρωση και στο ύψος του χρέους του Δημοσίου μεταξύ 31.12.19 και 31.12.24. Δεδομένης της ελλειμματικότητας όλων των Π/Υ του, το Δημόσιο υποχρεώθηκε να δανειστεί για να καλύψει τα ελλείμματα και για να πληρώσει πρόωρα δόσεις δανείων του.
Υποχρεώθηκε, επίσης, να καταγράψει στο χρέος του τους απλήρωτους τόκους των δανείων του από τον ΕΜΧΣ. Αποτέλεσμα όλων αυτών των υποχρεώσεων ήταν η εκτόξευση του χρέους του στα €422,6 δισ. στις 31.12.24, μακράν το μεγαλύτερο από την είσοδο της χώρας στη ζώνη του ευρώ.
Προκειμένου να συνειδητοποιηθεί ο βαθμός υπερχρέωσης του Δημοσίου την πενταετία 2020-24, υπενθυμίζεται ότι το Ελληνικό Δημόσιο στην κορύφωση της πρόσφατης κρίσης είχε χρέος €368 δισ. (31.12.11), το οποίο μετά το δραματικό κούρεμά του μειώθηκε στα €280,3 δισ. στις 31.3.12. Υπενθυμίζεται επίσης ότι το χρέος του Δημοσίου ήταν €312,7 δισ. στις 31.3.15 και €356,5 δισ. στις 30.6.19.
| Πίνακας 2: Χρέος Ελληνικού Δημοσίου και δημόσιο χρέος ή χρέος Γ/Κ στις 31.12.19 και στις 31.12.24 (δισ. ευρώ) (Σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Σύστημα Λογαριασμών) | ||||||
| 31.12.19 | 31.12.24 | |||||
| Είδος Χρέους | Σύνολο (1) | Εσωτερικό1 (2) | Προς τρίτους (3) | Σύνολο (4) | Εσωτερικό1 (5) | Προς τρίτους (6) |
| 1 Ομόλογα και έντοκα γραμμάτια | 68,2 | 11,9 | 56,3 | 105,3 | 10,4 | 94,9 |
| 2 Βραχυπρόθεσμα δάνεια (repos) | 30,2 | 28,0 | 2,2 | 56,6 | 55,0 | 1,6 |
| 3 Μακροπρόθεσμα δάνεια | 261,0 | 0,8 | 260,2 | 258,7 | 2,3 | 256,4 |
| 4 Κέρματα και καταθέσεις παθητικού | 1,8 | 1,4 | 0,4 | 2,0 | 1,9 | 0,1 |
| 5 Χρέος Δημοσίου | 361,2 | 42,1 | 319,1 | 422,6 | 69,6 | 353.0 |
| 6 Χρέος λοιπών φορέων Γ/Κ | (-) | (-) | 12,0 | (-) | 0,0 | 11,9 |
| 7 Δημόσιο χρέος ή χρέος Γ/Κ | (-) | (-) | 331,1 | (-) | (-) | 364,9 |
| 8 Μεικτό χρέος Γ/Κ | (-) | (-) | (-) | (-) | (-) | 365,5 |
| 9 Ταμειακά διαθέσιμα φορέων Γ/Κ | (-) | (-) | (-) | (-) | (-) | 36,3 |
| 10 Καθαρό χρέος Γ/Κ | (-) | (-) | (-) | (-) | (-) | 329,2 |
| (1): Το χρέος του Δημοσίου προς φορείς Γ/Κ (ενδοκυβερνητικό χρέος). | ||||||
Δεδομένης της πρωτοφανούς υπερχρέωσης του Ελληνικού Δημοσίου, πώς εξηγούνται οι διαδοχικές αναβαθμίσεις της πιστοληπτικής του ικανότητας;
Τίθενται άραγε στην διάθεση των οίκων αξιολόγησης τα στοιχεία που δείχνουν την πρωτοφανή υπερχρέωσή του;
Συνέβαλε άραγε σε αυτές τις αναβαθμίσεις και ο χωρίς όρια καθορισμός της αμοιβής των οίκων αξιολόγησης από τον ΟΔΔΗΧ μετά το 2022 (κατά παρέκκλιση από κάθε γενική ή ειδική διάταξη νόμου);
Πώς κάλυψε το Δημόσιο τα ελλείμματα των Π/Υ και πώς πλήρωσε πρόωρα δόσεις δανείων διάσωσης; Η μεταβολή στη διάρθρωση του χρέους του Δημοσίου μεταξύ 31.12.19 και 31.12.24 δείχνει:
α) αύξηση του δανεισμού με έκδοση τίτλων (ομόλογα και έντοκα γραμμάτια) κατά €37,1 δισ.
β) μικρή μείωση των μακροπρόθεσμων δανείων κατά €2,3 δισ. και γ) μεγάλη αύξηση τωνβραχυπρόθεσμων δανείων ταμειακής διευκόλυνσης με πώληση τίτλων και συμφωνίες επαναγοράς τους (repos) κατά €26,2 δισ. Τα στοιχεία αυτά δείχνουν σημαντική επιδείνωση στη διάρθρωση του χρέους του Δημοσίου, αφού μειώθηκαν τα μακροπρόθεσμα και αυξήθηκαν ανησυχητικά τα πολύ βραχυπρόθεσμα δάνειά του (repos).
Αύξησε το Δημόσιο το δανεισμό του από τις αγορές με έκδοση τίτλων μεταξύ 30.6.19 και 31.12.24;
Μεταξύ 30.6.19 και 31.12.24 το Δημόσιο αύξησε το δανεισμό του με έκδοση τίτλων (ομόλογα και έντοκα γραμμάτια) κατά €32,7 δισ. Ωστόσο, σύμφωνα με την Έκθεση Δεκεμβρίου 2024 του Ελληνικού Δημοσιονομικού Συμβουλίου «H συνολική συμμετοχή των ελληνικών ομολόγων στο έκτακτο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ εξακολουθεί να παραμένει υψηλή και εκτιμάται σε €34 δισ. περίπου, γεγονός που καθιστά αναγκαία την κατά το δυνατόν συχνότερη έκδοση νέων τίτλων από το ελληνικό δημόσιο, προκειμένου να διασφαλίζεται η επάρκειά τους για διαπραγμάτευση στη δευτερογενή αγορά».
Κατά συνέπεια ο επιπλέον δανεισμός του Δημοσίου μεταξύ 30.6.19 και 31.12.24 με έκδοση τίτλων δεν ήταν ουσιαστικά δανεισμός από τις αγορές, αλλά δανεισμός από το Ευρωσύστημα με αποτέλεσμα να μην διασφαλίζεται η επάρκεια τίτλων για διαπραγμάτευση στην αγορά.
Η διαπίστωση αυτή εγείρει εύλογα ερωτηματικά, σχετικά με την δυνατότητα του Δημοσίου να δανείζεται από τις αγορές.
Τα ερωτηματικά εντείνονται από τις ματαιώσεις τεσσάρων προγραμματισμένων δημοπρασιών ομολόγων του Ελληνικού Δημοσίου το Α’ εξάμηνο 2025 (15.1.25, 19.3.25, 21.5.25 και 18.6.25).
Τι αντικατοπτρίζει και πού οδηγεί αναπόδραστα η αλματώδης αύξηση του πολύ βραχυπρόθεσμου δανεισμού (repos) του Δημοσίου από την οικογένεια των φορέων Γ/Κ (repos);
Μεταξύ 30.6.19 και 31.12.24 ο δανεισμός του Δημοσίου με πωλήσεις τίτλων και συμφωνίες επαναγοράς τους (repos) σημείωσε τρομακτική αύξηση κατά 158,4%.
Για τη μεγάλη αύξηση του δανεισμού αυτού του είδους το Ελληνικό Δημοσιονομικό Συμβούλιο σημειώνει στην παραπάνω Έκθεσή του:
«Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται αύξηση του βραχυχρόνιου δανεισμού με πράξεις διαχείρισης ταμειακής ρευστότητας υπό τη μορφή συμφωνιών επαναγοράς, με συνέπεια την αύξηση του ενδοκυβερνητικού χρέους…Το εν λόγω τμήμα του δημοσίου χρέους, στην πλειονότητά του, δεν προσμετράται στον υπολογισμό του επίσημου δείκτη δημοσίου χρέους, καθόσον οι πράξεις συμφωνιών επαναγοράς συνάπτονται κυρίως με φορείς της ΓΚ προκειμένου να αξιοποιηθούν τα ταμειακά τους διαθέσιμα. Με την πρακτική αυτή, αφενός συγκρατείται η αύξηση του χρέους της ΓΚ (εξωτερικού χρέους) και αφετέρου, το κόστος εξυπηρέτησης του νέου αυτού δανεισμού, δεν επιβαρύνει το ετήσιο δημοσιονομικό αποτέλεσμα σε επίπεδο ΓΚ…».
Σύμφωνα με το ετήσιο Δελτίο δημόσιου χρέους 2024, στις 31.12.24 τα βραχυχρόνια δάνεια ταμειακής διευκόλυνσης (repos) του Δημοσίου ήταν €56,6 δισ. και από αυτά τα €55 δισ. ήταν από φορείς Γ/Κ. Στο ίδιο δελτίο βεβαιώνεται ότι οι φορείς Γ/Κ στις 31.12.24, εκτός από τα ταμειακά διαθέσιμα των €55 δισ. που είχε δανειστεί το Δημόσιο με βραχυχρόνια δάνεια ταμειακής διευκόλυνσης (repos), διέθεταν επιπλέον ταμειακά διαθέσιμα €36,3 δισ.(σύνολο ταμειακών διαθεσίμων €91,3 δισ.). Μάλιστα τα επιπλέον ταμειακά διαθέσιμα των φορέων Γ/Κ (€36,3 δισ.) αφαιρούνται από το «μεικτό χρέος Γ/Κ» (€365,5 δισ.) και προκύπτει «καθαρό χρέος Γ/Κ» €329,2 δισ. στις 31.12.24
Το ποσό των ταμειακών διαθεσίμων των φορέων Γ/Κ στις 31.12.24 (€91,3 δισ.) φαίνεται εξωπραγματικό και η επιβεβαίωση της ύπαρξής του είναι κρίσιμης σημασίας. Δεδομένου ότι τα ταμειακά διαθέσιμα του Δημοσίου ήταν €18,1 δισ. στις 31.12.24, ποιοι ήταν οι φορείς Γ/Κ που διέθεταν τα υπόλοιπα €73,2 δισ.;
Η Τράπεζα της Ελλάδος, στην οποία κατατίθενται τα ταμειακά διαθέσιμα των φορέων Γ/Κ, επιβεβαιώνει την ύπαρξη αυτού του ποσού;
Συμβιβάζεται ο πρόσθετος δανεισμός από το Δημόσιο ταμειακών διαθεσίμων τρίτων (€1,8 δισ.) με συμφωνίες επαναγοράς (repos) στις 31.12.24 με την ύπαρξη του επιπλέον ποσού ταμειακών διαθεσίμων στην οικογένεια των φορέων Γ/Κ;
Είναι ορθολογική διαχειριστική επιλογή η διακράτηση τόσο μεγάλου ύψους καταφανώς μη αναγκαίων ταμειακών διαθεσίμων από τις Διοικήσεις των φορέων Γ/Κ; Δεν υπήρχαν αποδοτικότερες επιλογές αξιοποίησης αυτών των κεφαλαίων;
Οι Διοικήσεις των φορέων Γ/Κ ενεργούν σύμφωνα με τους κανόνες της επιμελούς διαχείρισης κατά την διαχείριση των διαθέσιμων κεφαλαίων των φορέων Γ/Κ (άρθρο 390 του ΠΚ);
Το Ελληνικό Δημοσιονομικό Συμβούλιο, το οποίο διαπίστωσε τη μείωση του δείκτη δημόσιο χρέος προς ΑΕΠ μέσω του διαρκώς αυξανόμενου δανεισμού του Δημοσίου από φορείς Γ/Κ με πώληση τίτλων και συμφωνίες επαναγοράς τους (repos), έχει ελέγξει και επιβεβαιώνει την ύπαρξη του απίστευτου ποσού ταμειακών διαθεσίμων;
Διέθεταν πράγματι οι φορείς Γ/Κ αναξιοποίητα ταμειακά διαθέσιμα €73,2 δισ. στις 31.12.24 και το Δημόσιο απλώς φρόντισε για την αξιοποίηση των €55 δισ. με αμοιβαίο όφελος ή μήπως το Δημόσιο αντιμετώπιζε ταμειακό πρόβλημα και το έλυσε προσωρινά με αναγκαστικό βραχυπρόθεσμο δανεισμό από φορείς Γ/Κ;
Πώς αξιολογεί το Ελληνικό Δημοσιονομικό Συμβούλιο την αλματώδη αύξηση και παγιοποίηση του δανεισμού αυτού του είδους από το Δημόσιο;
Υπήρξε αντίστοιχη αλματώδης αύξηση των ταμειακών διαθεσίμων των φορέων Γ/Κ για να καταστεί εφικτός; Ποια είναι τα ποσοτικά και χρονικά όριά του; Μετά την εξάντληση αυτών των ορίων, τι;
Περιλαμβάνονται στα ταμειακά διαθέσιμα των φορέων Γ/Κ προκαταβαλλόμενα κεφάλαια από την ΕΕ για πληρωμή συγχρηματοδοτούμενων έργων και προγραμμάτων;
Με αφορμή το απίστευτο ποσό ταμειακών διαθεσίμων, που βεβαιώνεται ότι διαθέτουν οι φορείς Γ/Κ, βουλευτές της Αντιπολίτευσης κατέθεσαν Ερωτήσεις προς τον υπουργό Οικονομικών και ζήτησαν στοιχεία για την ύπαρξή του.
Συγκεκριμένα στοιχεία δεν έλαβαν, όμως από τις απαντήσεις σε συνδυασμό με τις αρμοδιότητες που απέκτησε ο ΟΔΔΗΧ το 2022 προκύπτουν σαφείς ενδείξεις ότι το Δημόσιο θεωρεί ταμειακά διαθέσιμα των φορέων Γ/Κ και τις προκαταβολές της ΕΕ στο πλαίσιο υλοποίησης συγχρηματοδοτούμενων προγραμμάτων. Συγκεκριμένα:
(α) η απάντηση στην αριθ. 3615/5-3-2024 Ερώτησηαναφέρει «..τα συνολικά ταμειακά διαθέσιμα της Γ/Κ στις 31/12/23 ανήλθαν στο ποσό των €33.624 εκατ. Στο ανωτέρω ποσό περιλαμβάνονται τα ταμειακά διαθέσιμα της Γ/Κ…, περιλαμβανομένων και αυτών που αφορούν υλοποίηση στόχων του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας» και
(β) η απάντηση στην αριθ. 384/30/1/23 Ερώτηση αναφέρει: «..τα ταμειακά διαθέσιμα ενισχύθηκαν με 18,8 δισ. από διάφορες άλλες υπερεθνικές πηγές, όπως είναι …τα 11,1 δισ. από δόσεις και προχρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας,…και πόρους από το πρόγραμμα SURE..». Σημειώνεται συναφώς ότι δημοσίευμα της 18/11/24[3]
[3] Η αναπάντεχη «βοήθεια» για την πρωτοφανή μείωση του δημόσιου χρέους στην Ελλάδα – Τι συμβαίνει με τα «αδιάθετα» κεφάλαια του Ταμείου Ανάκαμψης αναφέρει ότι στα ταμειακά διαθέσιμα των φορέων Γ/Κ το Δημόσιοεντάσσει και τις εκταμιεύσειςτουΤΑΑτης ΕΕ προς την χώρα μας, τις οποίες καταβάλλει με καθυστέρηση στους τελικούς δικαιούχους συγχρηματοδοτούμενων προγραμμάτων. Οιδικαιούχοιδιαμαρτύρονταικαι απειλούν να μην παραδώσουν έτοιμα έργα, αν δεν πληρωθούν. Με τα ποσά αυτά ο ΟΔΔΗΧ εξοφλεί πρόωρα ακριβά δάνεια διάσωσης. Γνωρίζουν άραγε οι οίκοι αξιολόγησης του αξιόχρεου του Ελληνικού Δημοσίου ότι το Δημόσιο περιλαμβάνει στα ταμειακά διαθέσιμα των φορέων Γ/Κ τα προκαταβαλλόμενα από την ΕΕ κεφάλαια στο πλαίσιο υλοποίησης συγχρηματοδοτούμενων έργων και προγραμμάτων;
Εγγυήσεις Δημοσίου και φορέων Γ/Κ – Εν δυνάμει χρέος του Δημοσίου και δημόσιο χρέος
Ο πίνακας 4.10 της Εισηγητικής Έκθεσης του Π/Υ 2025 φέρει τίτλο «Εγγυήσεις, ανεξόφλητο εγγυημένο υπόλοιπο, καταπτώσεις και προμήθειες εγγυήσεων κατά τα έτη 2010-2024». Από τον τίτλο του πίνακα και το περιεχόμενό του δεν προκύπτει, αν πρόκειται για εγγυήσεις του Δημοσίου ή εγγυήσεις των φορέων Γ/Κ. Ο πίνακας δείχνει ότι το ανεξόφλητο εγγυημένο υπόλοιπο ήταν €6,6 δισ. στις 31.12.24. Ωστόσο, το Δελτίο εκτέλεσης του Π/Κ Γ/Κ Δεκεμβρίου 2024 δείχνει ότι οι εγγυήσεις του Δημοσίου ήταν €26,2 δισ. και οι εγγυήσεις όλων των φορέων Γ/Κ ήταν €28,2 δισ. στις 31.12.24. Άραγε, ποιον από τους δύο πίνακες δίνει ο ΟΔΔΗΧ στους οίκους αξιολόγησης του αξιόχρεου του Ελληνικού Δημοσίου;
Διδαχθήκαμε άραγε από την πρόσφατη κρίση χρέους; Το πάθημα μας έγινε μάθημα;
Ο περίτεχνα στολισμένος επικοινωνιακός μανδύας δεν μπορεί να κρύψει την νέα πρωτοφανή υπερχρέωση του Ελληνικού Δημοσίου.
Τα λιγοστά πρωτογενή πλεονάσματα των Π/Υ του τη διετία 2023-24 δεν ήταν αρκετά για την πληρωμή των τόκων του υπέρογκου χρέους του και δεν μπόρεσαν να κρύψουν τα τεράστια ελλείμματα.
Ο απίστευτου ύψους βραχυχρόνιος δανεισμός του Δημοσίου από την οικογένεια των φορέων Γ/Κ για κάλυψη των ελλειμμάτων του περιόρισε προσωρινά την αύξηση του δημόσιου χρέους ή χρέους Γ/Κ, όμως δεν περιόρισε την τρομακτική αύξηση του χρέους του Δημοσίου.
Η πρόωρη αποπληρωμή χρέους του Δημοσίου με δανεικά μπορεί να δημιούργησε ψευδαίσθηση μείωσής του, όμως δεν το μείωσε πραγματικά. Η άρνηση του Δημοσίου να καταγράψει στο χρέος του τους απλήρωτους τόκους δανείων διάσωσης μπορεί να περιόρισε την αύξησή του λογιστικά, όμως δεν την περιόρισε πραγματικά.
Η επιτηδευμένα στοχευμένη αναθεώρηση του διογκωμένου από την ακρίβεια ονομαστικού ΑΕΠ στις 25 Οκτώβριο 2024 μείωσε τυπικά την αύξηση του δείκτη δημόσιο χρέος προς ΑΕΠ, όμως δεν μείωσε τον όγκο του χρέους που φέρουν στις πλάτες τους οι Έλληνες.
Οι αναβαθμίσεις της πιστοληπτικής ικανότητας του Ελληνικού Δημοσίου από τους οίκους αξιολόγησης, οι οποίοι αμείβονται χωρίς κανένα περιορισμό μετά το 2022, δεν συνάδουν με την πρωτοφανή υπερχρέωσή του ούτε διασφαλίζουν κάλυψη των δανειακών αναγκών του από τις αγορές με μη απαγορευτικούς όρους.
Το υπουργείο οικονομικών και ο ΟΔΔΗΧ βεβαιώνουν ότι υπάρχει απόθεμα μετρητών στα ταμεία του Δημοσίου, το οποίο διασφαλίζει τη δημοσιονομική σταθερότητα της χώρας.
Ποιος οφείλει να επιβεβαιώσει την ύπαρξη και την επάρκεια του αποθέματος πριν είναι πολύ αργά;
