Πριν από δύο μήνες ένα πόρισμα της ΕΑΔ έφτανε στο υπουργείο Υγείας.
Αφορούσε σε έλεγχο της Αρχής έπειτα από καταγγελία που είχε γίνει στο υπουργείο για απευθείας αναθέσεις στο νοσοκομείο Χατζηκώστα των Ιωαννίνων.
Δεν ήταν η πρώτη φορά που η ΕΑΔ μέσω του ΣΕΥΥΠ (Σώμα Ελεγκτών Επιθεωρητών Υγείας και Πρόνοιας), το οποίο εντάχθηκε στην πρώτη με τον νόμο περί επιτελικού κράτους, διαπίστωνε παρατυπίες σ’ ένα νοσοκομείο.
Πάρτι απευθείας αναθέσεων
Θα περίμενε κανείς ότι θα ακολουθούσαν τα δέοντα, καθώς οι απευθείας αναθέσεις ήταν σε αριθμό περισσότερες από τις μισές σε αριθμό που είχε κάνει το νοσοκομείο μέσα στη χρονιά.
Δεν αφορούσαν δηλαδή σε κάποιο μικρό ποσοστό το οποίο θα μπορούσε να δικαιολογηθεί ως έκτακτο.
Αντιθέτως όμως απ’ ότι θα περίμενε κανείς το υπουργείο Υγείας και πιο συγκεκριμένα ο ίδιος ο κ. Άδωνις Γεωργιάδης έβαλε την υπόθεση στο αρχείο, θεωρώντας ότι δεν υπάρχει κάτι το μεμπτό και πως ναι μεν οι ελεγκτές έκαναν σωστά τη δουλειά τους, από την άλλη όμως «δεν ξέρουν πως λειτουργούν τα νοσοκομεία». Για την Ιστορία, η υπόθεση αφορούσε σε αναθέσεις που ξεπερνούσαν τα 4 εκατ. ευρώ.
Έλεγχος
Θα περίμενε κανείς από τον κ. Γεωργιάδη να είναι περισσότερο προσεκτικός στις διατυπώσεις του και κυρίως να μην απαξιώνει με το γνωστό ύφος του… παντογνώστη που τον χαρακτηρίζει κάθε ανεξάρτητη αρχή που κάνει έλεγχο στα νοσοκομεία, όπως εν προκειμένω έπραξε η ΕΑΔ. Το πόσο ενοχλήθηκε από το εν λόγω πόρισμα – αλλά και από άλλα που δεν είναι της παρούσης να αναλύσουμε- φάνηκε απ’ την προσπάθειά του να διαχωρίσει με τροπολογία σε νόμο μέσα στο καλοκαίρι το ΣΕΥΥΠ από την ΕΑΔ και να το βάλει υπό τον έλεγχο του υπουργείου Υγείας!
Αυτό που ανεπιτυχώς δηλαδή προσπάθησε να κάνει και τον πρόλαβε η σχετική αποκάλυψη του in ήταν όπως ο εν δυνάμει ελεγχόμενος να είχε υπό τον έλεγχό του τους εν δυνάμει ελεγκτές του. Πολύ βολική συνθήκη είναι η αλήθεια. Το επιχείρημα πως έτσι ήταν παλιά τα πράγματα δεν ισχύει εν προκειμένω, καθώς θα έφερνε τον κ. Γεωργιάδη ακριβώς απέναντι στον πυρήνα των εξαγγελιών Μητσοτάκη για περισσότερη διαφάνεια όταν αποφάσιζε να ιδρύσει την ΕΑΔ. Σε κάθε περίπτωση ο σχεδιασμός δεν προχώρησε.
Το πόρισμα για το νοσοκομείο Χατζηκώστα
Επιστρέφοντας στο πόρισμα του νοσοκομείου Χατζηκώστα, έχει ενδιαφέρον να αναφέρουμε κάποια από τα ευρήματα των ελεγκτών. Σύμφωνα λοιπόν με αυτά:
-«Κατά το έτος 2023, η πλειονότητα των συμβάσεων του Γενικού Νοσοκομείου Ιωαννίνων «Γ. Χατζηκώστα» συνάφθηκε μέσω της διαδικασίας απευθείας ανάθεσης του άρθρ. 118 του ν. 4412/2016 (Α΄ 147) και η καθαρή αξία αυτών αθροιστικά υπερέβη τα 4 εκατ. ευρώ, αναλογώντας έτσι στο 53,18% της συνολικής αξίας όλων των συμβάσεων του φορέα κατά το ως άνω έτος.
-Η πλειονότητα των ως άνω συμβάσεων, οι οποίες συνάφθηκαν μετά από έκδοση αντίστοιχων αποφάσεων απευθείας ανάθεσης του Διοικητή του Γενικού Νοσοκομείου Ιωαννίνων «Γ. Χατζηκώστα», αφορούσαν την προμήθεια αγαθών, με προεξάρχοντα σε συνολική αξία τα αντιδραστήρια εργαστηρίων, τα υλικά αγγειοπλαστικής, τα ορθοπεδικά υλικά και τα ιατρικά αναλώσιμα. Ως προς τις συμβάσεις παροχής υπηρεσιών, υψηλότερης συνολικής αξίας ήταν οι υπηρεσίες επισκευής και συντήρησης, συμπεριλαμβανομένων και των συναφών υπηρεσιών επισκευής και συντήρησης ηλεκτρομηχανολογικών εγκαταστάσεων.
-Όσον αφορά τις ως άνω προμήθειες αντιδραστηρίων εργαστηρίων (συνολικής αξίας 1.136.128,20€), υλικών αγγειοπλαστικής (συνολικής αξίας 655.925,85€) και ορθοπεδικών υλικών (συνολικής αξίας 409.130,96€),15 ο Διοικητής του Γενικού Νοσοκομείου Ιωαννίνων «Γ. Χατζηκώστα», μέσω έκδοσης σχετικών διαδοχικών αποφάσεων απευθείας ανάθεσης και τη σύναψη στη συνέχεια των αντίστοιχων συμβάσεων προέβη σε κατάτμηση των αναγκών του φορέα καθ’ υπέρβαση της αρμοδιότητάς του περί έγκρισης προμηθειών αναλώσιμων υλικών προϋπολογισμού μέχρι 15.000€ ετησίως (περ. 17 της παρ. 8 του άρθρ. 7 του ν. 3329/2005), αποφεύγοντας με την πρακτική αυτή τη διενέργεια ανοικτής διαγωνιστικής διαδικασίας του άρθρ. 27 ή τη σύναψη συμφωνίας-πλαίσιο του άρθρ. 39 του ν. 4412/2016 (Α΄ 147), αλλά και τον έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου, σε αντίθεση προς τα σχετικώς οριζόμενα στις παρ. 3, 9, 10 και 11 του άρθρ. 6 και στην παρ. 1 του άρθρ. 118 του ν. 4412/2016 (Α΄ 147), καθώς και στο άρθρ. 324 του ν. 4700/2020 (Α΄ 127).
-Ως προς την παροχή υπηρεσιών επισκευής και συντήρησης των ηλεκτρομηχανολογικών εγκαταστάσεων του νοσοκομείου, από το έτος 2021 και μέχρι τις 10.10.2023, οι σχετικές συμβάσεις συνάπτονταν διαδοχικά με τον ίδιο οικονομικό φορέα, είτε με απευθείας ανάθεση, είτε μέσω συνοπτικών διαγωνισμών, είτε μέσω διαπραγμάτευσης χωρίς προηγούμενη δημοσίευση, καθώς κατά το διάστημα αυτό δεν κατέστη δυνατόν να ολοκληρωθεί ο προκηρυχθείς ανοικτός διαγωνισμός, με αντικείμενο την επισκευή και συντήρηση των ηλεκτρομηχανολογικών εγκαταστάσεων του νοσοκομείου.
Ο πίνακας από το πόρισμα που δείχνει τις απευθείας αναθέσεις για προμήθεια αντιδραστηρίων εργαστηρίων
-Παρομοίως και ως προς την παροχή υπηρεσιών καθαριότητας, κατά το χρονικό διάστημα από 01.01.2021 έως 31.12.2023, η καθαριότητα των χώρων του νοσοκομείου πραγματοποιούταν μέσω της διαδοχικής σύναψης συμβάσεων με τον ίδιο οικονομικό φορέα, είτε με απευθείας ανάθεση, είτε μέσω διαπραγμάτευσης χωρίς προηγούμενη δημοσίευση (με εξαίρεση την υπ’ αριθμ. 108/16.03.2022 Σύμβαση διάρκειας τριών μηνών, η οποία είχε ανατεθεί στον ίδιο ως άνω οικονομικό φορέα κατόπιν ανοικτού διαγωνισμού), καθώς κατά το διάστημα αυτό δεν κατέστη δυνατόν να ολοκληρωθεί ο προκηρυχθείς ανοικτός διαγωνισμός, με αντικείμενο την καθαριότητα των χώρων του νοσοκομείου.
-Ο ελεγχόμενος φορέας επέλεξε τη διενέργεια ανοικτού διαγωνισμού κάτω των ορίων για την κάλυψη των αναγκών συντήρησης των ηλεκτρομηχανολογικών εγκαταστάσεων και καθαριότητας των χώρων του νοσοκομείου μόνο για ένα (1) έτος και όχι για περισσότερα, καίτοι πρόκειται για υπηρεσίες με πάγιο και διαρκή χαρακτήρα για το νοσοκομείο, καθώς, σύμφωνα με την υπ’ αριθμ. πρωτ. 7249/12.05.2025 απάντηση σε αναζήτηση απόψεων, η διενέργεια διαγωνισμού άνω των ορίων για περισσότερα έτη θα απαιτούσε προσυμβατικό έλεγχο από Κλιμάκιο του Ελεγκτικού Συνεδρίου, γεγονός το οποίο ενδεχομένως θα καθυστερούσε περισσότερο την υπογραφή σχετικού συμφωνητικού».
Τι μάς λένε τα ευρήματα
Το νοσοκομείο Χατζηκώστα φαίνεται να έχει τις ίδιες παθογένειες που έχουν γενικά τα νοσοκομεία, καθώς στο παρελθόν όλες οι καταγγελίες που έγιναν για κατασπατάληση δημόσιου χρήματος, για αδιαφανείς διαδικασίες και για προβληματικές συμβάσεις αφορούσαν κατά κύριο λόγο υλικά όπως αυτά που περιγράφονται στο πόρισμα των ελεγκτών.
Ο «αδιευκρίνιστος» υπουργός δείχνει να τα έχει ξεχάσει αυτά. Αντιθέτως, εργαλειοποιώντας τις ασφυκτικές συνθήκες του συστήματος Υγείας για τις οποίες είναι και αυτός υπεύθυνος, πώς δικαιολογήθηκε, προκειμένου να βάλει το πόρισμα της ΕΑΔ στο αρχείο; Μιλώντας στην Επιτροπή Κοινωνικών Υποθέσεων της Βουλής, είπε:
«Υπάρχει τρόπος, πιστεύετε, να λειτουργήσει σαν νοσοκομείο, εάν λειτουργήσει με το Δημόσιο Λογιστικό κατά τον τρόπο που ζήτησε η Εθνική Αρχή Διαφάνειας; Αν εγώ αποφάσιζα ως υπουργός αύριο ότι θα ισχύσουν αυτοί οι κανόνες, που λέει Εθνική Αρχή Διαφάνειας, οι μισοί από αυτούς που θέλουν το χειρουργείο, θα έμεναν χωρίς υλικά. Αλίμονο αν εγώ έλεγα ως υπουργός σε κάποιο διοικητή “αν δεν έχεις διαγωνισμό, σταμάτα τα χειρουργεία”. Πρώτοι εσείς θα ερχόσασταν -και σωστά θα λέγατε- πεθαίνει ο κόσμος, γιατί δεν έχεις υλικά».
Το ενδεχόμενο να είχε λειτουργήσει προληπτικά το σύστημα και να είχε μεριμνήσει ώστε να υπάρχουν υλικά ώστε να μη χρειάζονται τόσες απευθείας αναθέσεις, δεν το σκέφτηκε ο υπουργός. Το να λειτουργήσει επιτέλους ένα κεντρικό σύστημα προμηθειών υγείας για όλο το ΕΣΥ που θα εξοικονομεί χρήματα μέσω των παραγγελιών για όλα τα νοσοκομεία, δεν πέρασε από το μυαλό του κ. Γεωργιάδη.
Κεντρικές προμήθειες, αγνοούνται
Κι εδώ ερχόμαστε στη λειτουργία της Εθνικής Κεντρικής Αρχής Προμηθειών Υγείας (ΕΚΑΠΥ), που υποτίθεται θα είχε αυτόν το ρόλο σε κεντρικό επίπεδο, ώστε οι προμήθειες για το ΕΣΥ να είναι περισσότερο συμφέρουσες οικονομικά και να γίνονται στην ώρα τους. Μια Αρχή που εκμεταλλευόμενη τα στοιχεία των νοσοκομείων και των Κέντρων Υγείας όλης της χώρας θα μπορούσε σε ετήσια βάση να έχει ένα καλό πλάνο που θα αφορούσε στις ανάγκες τους σε υλικά όπως αυτά που αναγράφονται στο πόρισμα. Κάτι τέτοιο όμως, δεν συμβαίνει και το ερώτημα είναι γιατί καμία κυβέρνηση δεν κινήθηκε προς αυτή την κατεύθυνση.
Αντιθέτως, η ΕΚΑΠΥ υπάρχει και ουσιαστικά υπολειτουργεί, πραγματοποιώντας μεταξύ άλλων διαγωνισμούς όπως «Πρόσκληση Εκδήλωσης Ενδιαφέροντος για τηv προμήθεια επίπλων γραφείων με τη διαδικασία της απευθείας ανάθεσης, κατόπιν συλλογής προσφορών και με κριτήριο κατακύρωσης τη συμφερότερη από οικονομικής άποψης προσφορά βάσει τιμής, δυνάμει του άρθρου 118 του ν.4412/2016, για την κάλυψη των αναγκών της Εθνικής Κεντρικής Αρχής Προμηθειών Υγείας». Η εν λόγω διαδικασία αναρτήθηκε στις αρχές Αυγούστου στο site της ΕΚΑΠΥ.
Εν προκειμένω η Αρχή δεν φέρει καμία ευθύνη που δεν επιτελεί το ρόλο της. Είναι προφανές ότι η απουσία κάθε πολιτικής βούλησης να γίνει κεντρικοποίηση των προμηθειών βαραίνει την κυβέρνηση και την ηγεσία του υπουργείου. Κάπως έτσι έχουμε φαινόμενα τύπου Χατζηκώστα. Για παράδειγμα θα μπορούσαν να δικαιολογηθούν έκτακτες δαπάνες ως ένα ποσοστό 10 με 15% των προμηθειών. Αλλά όταν έχουμε να κάνουμε με απευθείας αναθέσεις που αντιστοιχούν στο 53% των προμηθειών τότε υπάρχει σοβαρό πρόβλημα σχεδιασμού και η ευθύνη επίσης βαραίνει την ηγεσία του υπουργείου.
Δεν υπάρχει πρόβλημα, σύμφωνα με τον υπουργό
«Δεν υπάρχει κανένα θέμα στο νοσοκομείο. Το ελέγξαμε πολύ εξονυχιστικά. Ήδη μπήκε στο αρχείο το σχετικό πόρισμα. Και επαναλαμβάνω, δε θα παίξουμε με τον τρόπο λειτουργίας των νοσοκομείων για πολιτικούς λόγους. Τα νοσοκομεία είναι σοβαρό πράγμα. Είναι το ζήτημα ζωής και θανάτου των ανθρώπων», συμπλήρωσε στη Βουλή ο κ. Γεωργιάδης, κλείνοντας έτσι την υπόθεση και πετώντας επί της ουσίας στον κάλαθο των αχρήστων το πόρισμα μιας ανεξάρτητης αρχής έρευνας.
Το ερώτημα εδώ είναι ποιοι έλεγξαν το νοσοκομείο και αποφάνθηκαν ότι δεν υπάρχει πρόβλημα, σύμφωνα με όσα λέει ο κ. υπουργός. Και όχι μόνο αποφάνθηκαν ότι δεν υπάρχει πρόβλημα αλλά λίγο καιρό μετά ο ελεγχόμενος διοικητής του νοσοκομείου Χατζηκώστα έπαιρνε… προαγωγή, αναλαμβάνοντας διοικητής στο Πανεπιστημιακό νοσοκομείο Ιωαννίνων. Κι όμως, το πόρισμα της ΕΑΔ, το έγραφε καθαρά:
«Ο Υπουργός Υγείας, ως πειθαρχικώς προϊστάμενος των Διοικητών των νοσοκομείων κατά την παρ. 5 του άρθρ. 11 του ν. 3329/2005 (Α΄ 81), ως ισχύει, καλείται όπως ασκήσει την πειθαρχική του δικαιοδοσία έναντι του Διοικητή του Γενικού Νοσοκομείου Ιωαννίνων «Γ. Χατζηκώστα», Δερδεμέζη Σπυρίδωνος, επειδή, κατά το έτος 2023, μέσω των σχετικών αποφάσεών του, προέβη σε κατάτμηση των αναγκών του φορέα ως προς την προμήθεια αντιδραστηρίων εργαστηρίων, υλικών αγγειοπλαστικής και ορθοπεδικών υλικών, αναθέτοντας απευθείας τις συμβάσεις μικρότερης αξίας, οι οποίες προέκυψαν με αυτό τον τρόπο, αποφεύγοντας έτσι τόσο τη διενέργεια ανοικτής διαγωνιστικής διαδικασίας».
Ομολογία αποτυχίας
Στο πλαίσιο υπεράσπισης της προβληματικής πολιτικής του, ο κ. Γεωργιάδης έσπευσε να βγάλει… άσχετους τους ελεγκτές της ΕΑΔ, λέγοντας ότι δεν ξέρουν πως λειτουργούν τα νοσοκομεία. Πρόσθεσε ότι για τις εν λόγω εξωσυμβατικές προμήθειες υπάρχει νόμος που τις δικαιολογεί.
Δυστυχώς για τον υπουργό οι αριθμοί της αποτυχίας της κυβερνητικής πολιτικής είναι αμείλικτοι και κατατέθηκαν επίσημα από αρμόδια χείλη τον Ιανουάριο του 2024 σε ενημερωτική ημερίδα του υπουργείου Υγείας. Εκεί ο αρμόδιος υφυπουργός κ. Θεμιστοκλέους είχε πει πως μόλις το 20%-25% των προμηθειών των νοσοκομείων του ΕΣΥ γίνονται με δημόσιους διαγωνισμούς. Είχε αναφέρει επίσης το παράδειγμα νοσοκομείου όπου το 90% των προμηθειών ήταν εξωσυμβατικές και μόλις το 10% με δημόσιους διαγωνισμούς.
Αντιδράσεις
Τούτων δοθέντων δεν έχουν άδικο όσοι διαμαρτύρονται για την πολιτική του υπουργείου Υγείας. Το πόρισμα των Ιωαννίνων προκάλεσε την έντονη αντίδραση της ένωσης νοσοκομειακών γιατρών Ηπείρου που σε σχετική ανακοίνωση κατηγόρησαν τον κ. Γεωργιάδη ότι «έδωσε πολιτικό σήμα σε διοικητές και εταιρίες για ασύδοτες μπίζνες στα νοσοκομεία επιχειρήσεις του ΕΣΥ» και παράλληλα τον κάλεσαν να δώσει το πόρισμα στη δημοσιότητα για να ελεγχθεί «εάν υπάρχει ψήγμα αλήθειας στα λεγόμενά του» και να είναι σε γνώση όλων πόσοι διαγωνισμοί βγήκαν άγονοι και πόσες και ποιες εταιρίες καρπώθηκαν τις απευθείας αναθέσεις μέσω κατατμήσεων.
πηγή: in.gr
