Ηπείνα και η δίψα είναι ένα όπλο που σημαδεύει το παρόν, αλλά χτυπάει κατάστηθα το μέλλον. Εργαζόμενοι σε ΜΚΟ από την Γάζα, η γιατρός Όλγα Κοσμοπούλου και ο δημοσιογράφος Γιουσέφ Χαμπάς μας μιλούν για τον πόλεμο κατά των παιδιών που μαίνεται με αληθινά όπλα, αλλά και το υπερόπλο της λιμοκτονίας και της έλλειψης νερού.
«Είπα στην κόρη μου ότι ο μπαμπάς της που πέθανε τώρα είναι ασφαλής, τρώει και πίνει με τον Θεό. Κλαίει κάθε μέρα και λέει ότι πεινάει – θέλει να πάει στον πατέρα της επειδή έχει φαγητό για να μας ταΐσει». Η φράση ξεπήδησε μέσα από τον καταιγισμό στοιχείων που έδωσε πριν λίγες μέρες ο ΟΗΕ για την Γάζα. Αυτό το ανώνυμο παιδί μας έφερε κοντά στις δυο γυναίκες που συζητάμε τώρα μέσα από την οθόνη του υπολογιστή μου. Σε μια ασθενική διαδικτυακή σύνδεση, μιλούν με το σθένος αυτού που τα έχει χάσει όλα και αγωνίζεται για τα πάντα. Τη ζωή, την αξιοπρέπεια και την ελπίδα.
«Κάποτε λέγαμε ότι η Γάζα είναι η μεγαλύτερη φυλακή του κόσμου, τώρα είναι ένας πελώριος ανοιχτός τάφος», λέει η Αμάλ Σεγιάμ – δίπλα της κάθεται η Ρέαμ Αλ Τζάρα. Είναι η διευθύντρια και η συντονίστρια του Κέντρου Γυναικείων Υποθέσεων της Γάζας, μιας οργάνωσης που παρέχει υπηρεσίες προστασίας σε επιζήσασες βίας, αλλά και ενδυναμώνει ποικιλότροπα τις γυναίκες. «Απλώς καθημερινά βαδίζουμε. Βαδίζουμε για να ξεφύγουμε από τις βόμβες. Βαδίζουμε καθώς μας εκτοπίζουν συνεχώς. Βαδίζουμε για να θάψουμε τα παιδιά μας και τους άντρες μας. Βαδίζουμε για να βρούμε λίγα τρόφιμα. Βαδίζουμε καθώς ο θάνατος μας κυκλώνει από παντού».
Οι γυναίκες και τα παιδιά είναι οι πιο ευάλωτοι στόχοι σε κάθε πόλεμο. Μητέρες που θάβουν τα παιδιά τους, εγκυμονούσες χωρίς επαρκή τροφή και ιατρική υποστήριξη, μωρομάνες που δεν μπορούν να θηλάσουν αφού υποσιτίζονται, ετοιμόγεννες χωρίς σωστή ιατρική φροντίδα, λεχώνες που κρατούν στην αγκαλιά πεινασμένα βρέφη, κορίτσια που σκίζουν πανιά γιατί δεν έχουν σερβιέτες – οι ιστορίες και οι οδύνες των γυναικών μένουν συνήθως στη σκιά καθώς οι ολετήρες της Ιστορίας σαρώνουν τις ζωές των ανθρώπων.
Η Αμάλ Σεγιάμ και η Ρέαμ Αλ Τζάρα
«Έχουμε χάσει πια τα πάντα», λέει η Αμάλ. «Μας στερούν κάθε ιδιωτικότητα, είμαστε εκτεθειμένες συνεχώς και στερούμαστε ακόμα και τα βασικά προϊόντα υγιεινής – μας στερούν δηλαδή την αξιοπρέπεια. Ζούμε σε παράγκες ή στα μαγαζιά που έχουν μείνει όρθια – 40, 50 άτομα μέσα σε ελάχιστα τετραγωνικά. Τα παιδιά ξυπνάνε από το πρωί και ζητάνε… Ζητάνε γάλα, νερό, φαγητό και δεν έχουμε τίποτα να τους δώσουμε.
Πως να νοιώσει μια μητέρα; Τι να πεις στο παιδί σου; Πως να το παρηγορήσεις;»
Από την αρχή του πολέμου 17.121 παιδιά – δηλαδή ένα στα τρία – έχουν σκοτωθεί στην Γάζα κατά τη διάρκεια στρατιωτικών επιχειρήσεων. Κι όσα έμειναν ζωντανά ως τώρα απειλούνται από την πείνα και την δίψα. Το τελευταίο διάστημα, σύμφωνα με τον ΟΗΕ, συνολικά 18.809 παιδάκια κάτω των πέντε ετών έχουν εισαχθεί για θεραπεία οξέος υποσιτισμού, ενώ από την πιο θανατηφόρα μορφή υποσιτισμού υπέφεραν 2.558 υπέφεραν.
Οι εικόνες που έρχονται καθημερινά από την Γάζα είναι σπαρακτικές – και εκείνοι που έχουν ως αποστολή να λειτουργούν ως αυτόπτες μάρτυρες αυτής της τραγωδίας γίνονται μάρτυρες επίσης σε αυτό το λουτρό αίματος. Σύμφωνα με την Διεθνή Ομοσπονδία Δημοσιογράφων, τουλάχιστον 170 ρεπόρτερ έχουν σκοτωθεί στην Γάζα, πολλοί έχουν τραυματιστεί, άλλοι αγνοούνται. Τι βλέπουν λοιπόν οι Παλαιστίνιοι συνάδελφοί μας καθημερινά εκεί;
«Τα δημοσιογραφικά γιλέκα και ο φωτογραφικός εξοπλισμός έχουν μετατραπεί σε εντάλματα θανάτου στην Γάζα», μας λέει ο Γουσέφ Χαμπάς, πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Τμήματος του Παλαιστινιακού Συνδικάτου Δημοσιογράφων. «Αυτό που διαπράττουν οι κατακτητές σε αυτόν τον γενοκτονικό πόλεμο είναι πρωτοφανές στον σύγχρονο κόσμο. Η κατοχή έχει χρησιμοποιήσει κάθε διεθνώς απαγορευμένη μέθοδο. Εκτός από τις εσκεμμένες και κατάφωρες δολοφονίες που πραγματοποιούνται μπροστά στα μάτια του κόσμου, έχει εμποδίσει την είσοδο ή την πρόσβαση της ανθρωπιστικής βοήθειας σε όσους έχουν ανάγκη, στερώντας από τους Παλαιστίνιους το βασικό τους δικαίωμα στη ζωή. Η λιμοκτονία της Γάζας έχει γίνει όπλο πολέμου».
Ο Γουσέφ Χαμπάς
Το Παλαιστινιακό Δίκτυο ΜΚΟ (PNGO) είναι μια οργάνωση-ομπρέλα που εκπροσωπεί πάνω από 150 οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών που εργάζονται για τα δικαιώματα των γυναικών, την προστασία των παιδιών και των ατόμων αναπηρία, τα ανθρώπινα δικαιώματα. Ο Αμτζάντ Σάουα είναι ο διευθυντής του Δικτύου. Μας μιλάει από το χώρο όπου κατέφυγε η οργάνωση μετά την ισοπέδωση των γραφείων της.
«Όλη η Γάζα πεινάει», μας λέει ο Σάουα. Όπως αναφέρει, «ελάχιστα τρόφιμα έχουν εισέλθει στην Λωρίδα, ίσα-ίσα για να αποφευχθούν μαζικοί θάνατοι. Οι άνθρωποι στερούνται το κρέας, το ψάρι και τα φρέσκα λαχανικά, ενώ διανέμονται κυρίως ρύζι, αλεύρι και ελάχιστο λάδι. Έτσι, τα παιδιά επιβιώνουν με ένα μόνο γεύμα την ημέρα, συνήθως ρύζι ή υδαρή σούπα, ενώ δεν υπάρχουν εμβόλια, βρεφικά γάλατα, πάνες ή προϊόντα υγιεινής. Κι αυτοί οι εξαντλημένοι άνθρωποι χρειάζεται να περπατήσουν πάνω από δυο ώρες για να βρουν φαγητό». Στη δε μαύρη αγορά, σύμφωνα με αναφορές τοπικών οργανώσεων, μια ντομάτα μπορεί να κοστίζει έως και 2 δολάρια, ένα κρεμμύδι μπορεί να φτάσει τα 15 και ένα κιλό ψωμί να κοστίζει 30 δολάρια…
Ο Αμτζάντ Σάουα
Ο πληθυσμός βρίσκεται στο χείλος του λιμού, προειδοποίησε το Παγκόσμιο Επισιτιστικό Πρόγραμμα (WFP) στις 20 Ιουνίου. Στην έρευνά του, 30% των οικογενειών δήλωσαν ότι περνούν ολόκληρες μέρες χωρίς τροφή ή επιβιώνουν μόνο με ένα κομμάτι ψωμί και «πολλοί πίνουν νερό για να ηρεμήσουν τις ωδίνες της πείνας». Κάποιοι ψάχνουν φαγητό στα σκουπίδια ή τα ερείπια, ενώ οι ενήλικες μειώνουν την πρόσληψη τροφής για να ταΐσουν τα παιδιά, τους ηλικιωμένους και τους ασθενείς.
«Η ελλιπής διατροφή ή και η πλήρης έλλειψη τροφής για πολλές ημέρες έχει σοβαρότατες συνέπειες ιδιαίτερα για τα άκρα των ηλικιών, για τις εγκύους και όσους πάσχουν από διάφορες ασθένειες», μας λέει η παθολόγος – λοιμωξιολόγος και μέλος του ΔΣ της ΕΙΝΑΠ, Όλγα Κοσμοπούλου. «Όταν οι άνθρωποι υποσιτίζονται οι γνωστικές λειτουργίες επηρεάζονται κααι ο οργανισμός είναι ιδιαίτερα επιρρεπής σε λοιμώξεις.
Το μυϊκό σύστημα, ακόμη και το ίδιο το μυοκάρδιο, μειώνεται σε μέγεθος, ενώ η έλλειψη πρωτεΐνης επηρεάζει το πεπτικό και μπορεί να οδηγεί σε διάρροιες και αφυδάτωση. Κατά τραγική συγκυρία, τέτοιου τύπου διαταραχές περιγράφονται σε άτομα που επιβίωσαν από τα ναζιστικά στρατόπεδα. Ο θάνατος, ιδιαίτερα στα άκρα των ηλικιών, τελικά είναι αναπόφευκτος».
Η Κοσμοπούλου κάνει λόγο για ένα «εκρηκτικό περιβάλλον θανάτου με γεωμετρικούς ρυθμούς» και εξηγεί πως η πείνα είναι ένα όπλο που σημαδεύει το παρόν, αλλά χτυπάει κατάστηθα και το μέλλον των Παλαιστινίων. «Ακόμη κι αν οι συνθήκες βελτιωθούν, παραμένει στατιστικά υψηλότερος κίνδυνος για εμφάνιση σακχαρώδους διαβήτη, μεταβολικού συνδρόμου, αυξημένου καρδιαγγειακού κινδύνου συνολικά, και για εμφάνιση νεοπλασιών στο μέλλον. Το προσδόκιμο ζωής της κοινότητας μειώνεται δραματικά. Η ανάπτυξη των παιδιών, σωματική και γνωστική καθηλώνεται».
Έγκλημα πολέμου χαρακτήρισε τη χρήση της τροφής ως όπλο ο εκπρόσωπος του Ύπατου Αρμοστή του ΟΗΕ για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, καταγγέλλοντας πως περισσότεροι από 410 Παλαιστίνιοι έχουν σκοτωθεί από σφαίρες ή βλήματα όλμου που έριξε ο ισραηλινός στρατός την ώρα που προσπαθούσαν να φτάσουν στα κέντρα διανομής βοήθειας, ενώ τουλάχιστον 3.000 έχουν τραυματιστεί καθώς προσπαθούσαν να πλησιάσουν στα ελάχιστα κομβόι βοήθειας ανθρωπιστικών οργανώσεων.
Παράλληλα, το 60% των εγκαταστάσεων παραγωγής πόσιμου νερού δεν λειτουργεί και τα συστήματα ύδρευσης ωθούνται στην κατάρρευση. Εάν ο αποκλεισμός των καυσίμων δεν τελειώσει, «τα παιδιά θα αρχίσουν να πεθαίνουν από τη δίψα. Οι γεννήτριες νοσοκομείων θα σταματήσουν και οι θερμοκοιτίδες θα σκοτεινιάσουν. Είναι η πιο κρίσιμη στιγμή της Γάζας από τότε που ξεκίνησε αυτός ο πόλεμος κατά των παιδιών», δήλωσε ο εκπρόσωπος της Γιούνισεφ.
«Χάσαμε τους εαυτούς μας πια, κάθε μέρα υποφέρουμε και περισσότερο», λέει η Σεγιάμ. «Γέμισε ο τόπος μας νεκρούς, τραυματίες, διαλυμένες οικογένειες, χήρες και ορφανά, έγιναν όλα ερείπια. Οι διεθνείς οργανισμοί δίνουν στατιστικά στοιχεία για αυτήν την αιματοχυσία. Όμως θέλω να σας πως ότι δεν είμαστε απλώς αριθμοί, είμαστε άνθρωποι, ο καθένας έχει ιστορίες, όνειρα κααι ελπίδες – και όλα αυτά δολοφονούνται καθημερινά. Που είναι οι νόμοι; Που είναι το Διεθνές Δίκαιο; Εμάς γιατί μας αντιμετωπίζουν σαν ανθρώπους;»
«Έχουμε υποβάλει επείγουσες αναφορές σε όλους τους μεγάλους διεθνείς οργανισμούς. Ωστόσο, τα δεδομένα από μόνα τους δεν αρκούν», λέει ο Σάουα. «Απαιτούμε άμεση δράση: ο πόλεμος να σταματήσει, οι ανθρωπιστικοί διάδρομοι να ανοίξουν και το Ισραήλ να λογοδοτήσει για τις ενέργειές του. Ο χρόνος τελειώνει. Παρόλα αυτά, κρατάμε την ελπίδα, γνωρίζοντας ότι υπάρχουν φίλοι παγκοσμίως που μας υποστηρίζουν. Εσείς είστε η φωνή μας».
