Νέο κύμα ακρίβειας έρχεται στα τρόφιμα, στο ηλεκτρικό ρεύμα καθώς και στα ενοίκια
Μετά την ανατίμηση στα τρόφιμα κατά 2% που κατέγραψε τον Απρίλιο η ΕΛΣΤΑΤ έρχονται ανατιμήσεις σε τρόφιμα και στις πρώτες ύλες. Συγκεκριμένα, ο Γενικός Δείκτης Τιμών σε εισαγόμενα αγαθά στη βιομηχανία τον Μάρτη του 25 σε σύγκριση με τον περσινό παρουσιάσε μείωση κατά 2,5%.
Αναλυτικά από τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ προέκυψε πως τα εισαγόμενα τρόφιμα σήμείωσαν αύξηση κατά 6,7% σε σχέση με πέρυσι.
Οι τιμές της χονδρικής και ο πληθωρισμός
Οι τιμές στη χονδρική στα εισαγόμενα αγαθά επηρεάζουν μεσοπρόθεσμα το πληθωρισμό καθώς απαιτεί ένα χρονικό διάστημα από την εισαγωγή του ως τη λιανική πώληση. Η Κυβέρνηση της ΝΔ είναι απλός ένας θεατής και δε λαμβάνει νέα μέτρα.
Τα τρόφιμα αποτελούν αποτελούν ένα σημαντικό πρόβλημα για το προϋπολογισμό στις οικογένειες καθώς έχουν αυξηθεί κατά μέσο όρο 31% και οι αυξήσεις συνεχίζονται.
Σημειώνεται ότι οι ανατιμήσεις στα τρόφιμα έχουν σημαντικές επιπτώσεις στα νοικοκυριά, ειδικά στα χαμηλά εισοδηματικά στρώματα που ξοδεύουν μεγάλο μέρος του εισοδήματος για διατροφή.
Συγκεκριμένα όλο αυτό οδηγεί σε μείωση της αγοραστικής δύναμης στους καταναλωτές, περιορίζοντας τη δαπάνη για τις αγορές σε άλλα είδη με αποτέλεσμα να αλλάζουν οι αγοραστικές συνήθειες.
Τον Απρίλη η ΕΛΣΤΑΤ κατέγραψε αύξηση 2% στην ομάδα Διατροφή και μη αλκοολούχα ποτά» λόγω της αύξησης κυρίως των τιμών σε:
- ψωμί
- άλλα προϊόντα αρτοποιίας και ζαχαροπλαστικής
- κρέατα (γενικά)
- νωπά ψάρια, γιαούρτι
- αυγά
- φρούτα (γενικά)
- λαχανικά (γενικά)
- ζάχαρη
- σοκολάτες
- γλυκά, παγωτά
- καφέ
- κακάο
- τσάι
- μεταλλικό νερό
- αναψυκτικά
- χυμούς φρούτων
Ειδικότερα, οι μεγαλύτερες ανατιμήσεις στα τρόφιμα σε σχέση με τον Απρίλιο του 2024 σημειώθηκαν στα ακόλουθα αγαθά:
- Καφές, κακάο, τσάι 10,6%
- Ψάρια νωπά 8,9%
- Φρούτα 8,2%
- Εστιατόρια, ζαχαροπλαστεία, καφενεία, κυλικεία 6,5%
- Κρεάτα 5,4%
Αύξηση και στην τιμή του ρεύματος από 1 Αυγούστου
Από τη 1η Αυγούστου οι οικιακοί καταναλωτές θα βάλουν βαθιά το χέρι στην τσέπη για το ηλεκτρικό ρεύμα ενώ το προκλητικό είναι ότι η ΔΕΗ το παρουσιάζει όλο αυτό ως καινοτομία.
Το νέο της κόλπο για να αυξήσει τα έσοδα εις βάρος των οικογενειών αποτελεί στην πραγματικότητα μια απλή παραπλάνηση στους καταναλωτές.
Τα δύο τιμολόγια με βάση τις καταναλώσεις
Όπως γνωρίζουν όλοι οι καταναλωτές, στο οικιακό τιμολόγιο η τιμή της κιλοβατώρας συνδέεται και με την κατανάλωση ενέργειας.
Για παράδειγμα για τον φετινό Μάϊο σύμφωνα με τα τιμολόγια που είχε ανακοινώσει η ΔΕΗ οι τιμές του ηλεκτρικού ρεύματος στη ζώνη κανονικής χρέωσης ήταν οι εξής:
- Για κατανάλωση έως 500 κιλοβατώρες το μήνα η τιμή είναι 0,13600
- Για κατανάλωση από 500 και πάνω κιλοβατώρες το μήνα η τιμή είναι 0,14620
Ο λόγος που για καταναλώσεις έως 500 κιλοβατώρων η τιμή ήταν πάντοτε πιο χαμηλή ήταν προκειμένου το μέτρο να λειτουργεί ως ένα τύπου απειροελάχιστο κίνητρο για μείωση της κατανάλωσης ενέργειας κατά το δυνατόν.
Μόνο που η ΔΕΗ αποφάσισε να ξεζουμίσει τους καταναλωτές και αλλάζει τα όρια της κατανάλωσης στα οποία η πληρωμή του ρεύματος γίνεται με χαμηλότερη τιμή.
Το μεγάλο ξεζούμισμα
Η ΔΕΗ ξαφνικά ενημέρωσε ότι από την 1η Αυγούστου αλλάζουν τα όρια της λεγόμενης χαμηλής κατανάλωσης. Η ζώνη χαμηλής κατανάλωσης δεν θα είναι έως 500 κιλοβατώρες το μήνα αλλά 200 κιλοβατώρες! Από 200 κιλοβατώρες και πάνω τα νοικοκυριά θα πληρώνουν ακριβότερα το ρεύμα.
Μειώνει, δηλαδή, κατά περίπου 50% τις κιλοβατώρες που θα μπορεί ένα νοικοκυριό να πληρώνει με τη χαμηλότερη τιμή ρεύματος.
Το νέο απαράδεκτο κόλπο της ΔΕΗ προέκυψε από τη μελέτη των καταναλώσεων από την οποία, όπως ισχυρίζονται, προκύπτει ότι το μέσο ελληνικό νοικοκυριό κατανάλωσε το 2024 περίπου 2.640 κιλοβατώρες ετησίως, δηλαδή 220 κιλοβατώρες μηνιαίως.
Έτσι τα golden boys της ΔΕΗ ανέγνωσαν ακόμα μια ευκαιρία για κερδοσκοπία και αισχροκέρδεια και αποφάσισαν να κόψουν 300 κιλοβατώρες το μήνα από την κατηγορία με τη χαμηλότερη τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος.
Οι προκλητικοί ισχυρισμοί
Το άκρως εξοργιστικό είναι ότι τα χρυσοπληρωμένα στελέχη της ΔΕΗ με τη βοήθεια και κάποιων συστημικών ΜΜΕ παρουσιάζουν τις νέες αυξήσεις από 1η Αυγούστου ως… μειώσεις.
Το αφήγημα που διαρρέουν είναι ότι αποφάσισαν να πετσοκόψουν τον αριθμό των κιλοβατώρων που πληρώνονται με τη χαμηλότερη τιμή για να επιβραβεύσουν (!) τα νοικοκυριά που κάνουν συνετή χρήση της ενέργειας.
Έφτασαν μάλιστα στο σημείο να ισχυρίζονται ότι τα νοικοκυριά με μηνιαίες καταναλώσεις μέχρι τις 220 κιλοβατώρες στην πράξη πριμοδοτούσαν εκείνα τα νοικοκυριά που έφταναν τον πήχη της κατανάλωσης στις 500 κιλοβατώρες.
Ισχυρισμοί που δοκιμάζουν την κοινή λογική και αντιμετωπίζουν τους πολίτες ως άσχετους και απαίδευτους αφού θέλουν να τους πείσουν ότι για το καλό τους μειώνουν τις κιλοβατώρες που χρεώνονται με λίγο χαμηλότερη τιμή.
Προσεχώς αύξηση και στα ενοίκια
Η κρατική επιδότηση ενοικίου που θα ξεκινήσει να εφαρμόζεται από τον Νοέμβριο του 2025, παρότι αποσκοπεί στην ενίσχυση της στέγασης, αναμένεται να προκαλέσει σημαντικές ανατιμητικές πιέσεις στην αγορά ακινήτων.
Πρόκειται για μια ετήσια επιστροφή χρημάτων σε ενοικιαστές – έως 800 ευρώ για την κύρια κατοικία, με πρόσθετη ενίσχυση 50 ευρώ ανά παιδί, και έως 800 ευρώ για κάθε φοιτητική κατοικία.
Ωστόσο, η εμπειρία και η οικονομική λογική δείχνουν ότι όταν εισάγεται επιδοτούμενο χρήμα στην αγορά χωρίς έλεγχο στην πλευρά της προσφοράς, οι τιμές προσαρμόζονται ανοδικά.
Σύμφωνα με τα παραδείγματα που η ίδια η κυβέρνηση έδωσε χθες στη δημοσιότητα, μια οικογένεια με τρία παιδιά και ενοίκιο μόνο για κύρια κατοικία, θα λάβει επιστροφή 950 ευρώ ετησίως.
Αν η ίδια οικογένεια διαθέτει και φοιτητική κατοικία, η ενίσχυση φτάνει τα 1.750 ευρώ. Σε μια αγορά όπου η διαθεσιμότητα προσιτών κατοικιών είναι περιορισμένη και η ζήτηση υψηλή, ειδικά σε αστικά κέντρα και φοιτητουπόλεις, οι ιδιοκτήτες θα ερμηνεύσουν αυτά τα ποσά ως αύξηση της αγοραστικής ικανότητας των ενοικιαστών.
Ενδέχεται, επομένως, να προσαρμόσουν τα ενοίκια αντίστοιχα, αυξάνοντας τις τιμές έως και κατά 80 ευρώ μηνιαίως, απορροφώντας πρακτικά την ενίσχυση.
Παράδειγμα: ένα διαμέρισμα στη Θεσσαλονίκη που σήμερα νοικιάζεται 450 ευρώ τον μήνα, μπορεί να τιμολογηθεί στα 480 ευρώ, όταν ο ιδιοκτήτης γνωρίζει ότι ο ενοικιαστής λαμβάνει επιστροφή ενοικίου.
Αντίστοιχα, μια γκαρσονιέρα φοιτητή στην Πάτρα, από 300 ευρώ, ενδέχεται να αυξηθεί στα 325 ή 350 ευρώ, με την αιτιολογία ότι το κράτος καλύπτει ένα μέρος του κόστους.
Η παρουσίαση του μέτρου δείχνει πως το 80% των ενοικιαζόμενων νοικοκυριών θα είναι επιλέξιμο, δηλαδή περίπου 948.000 οικογένειες. Αυτό σημαίνει ότι σε πάνω από 1 εκατομμύριο μισθώσεις, οι ιδιοκτήτες θα έχουν κίνητρο να επαναξιολογήσουν τα ενοίκια τους. Ειδικά στις περιοχές με περιορισμένη προσφορά – όπως είναι συνοικίες κοντά σε πανεπιστήμια ή χαμηλού κόστους αστικά προάστια – η επιδότηση μπορεί να οδηγήσει σε ντόμινο ανατιμήσεων, καθώς οι ιδιοκτήτες ακολουθούν την ανοδική τάση της αγοράς.
Επιπλέον, δεδομένου ότι δεν υπάρχει πλαφόν ή μηχανισμός αποτροπής αύξησης ενοικίων, η ενίσχυση κινδυνεύει να μην καταλήγει στον ενοικιαστή αλλά στον ιδιοκτήτη. Εν ολίγοις, αντί να αποτελέσει κοινωνική στήριξη, η επιστροφή ενοικίου μπορεί να εξελιχθεί σε έμμεση ενίσχυση του εισοδήματος των εκμισθωτών.
Η κατάσταση θα γίνει ακόμη πιο κρίσιμη εάν, κάποια στιγμή στο μέλλον, η επιδότηση διακοπεί λόγω δημοσιονομικών περιορισμών. Οι τιμές θα έχουν ήδη αυξηθεί και οι ενοικιαστές, χωρίς την ετήσια ενίσχυση, θα αντιμετωπίσουν σοβαρές δυσκολίες στη διατήρηση της στέγασής τους.
Το μέτρο της επιστροφής ενοικίου θα προκαλέσει έναν φαύλο κύκλο: ανατίμηση των ενοικίων τώρα, μελλοντική αδυναμία πληρωμής και ανασφάλεια στέγασης. Οι μόνοι πραγματικά κερδισμένοι από το μέτρο θα είναι οι ιδιοκτήτες ακινήτων, καθώς θα έχουν κάθε λόγο να απαιτήσουν αύξηση ενοικίου από το 2026!
Παραδείγματα
Η νέα κρατική επιδότηση ενοικίου, που ισοδυναμεί με την επιστροφή ενός μηνιαίου μισθώματος ετησίως, δηλαδή περίπου 8,5% του συνολικού ετήσιου κόστους στέγασης, θα οδηγήσει σε αυξήσεις των ενοικίων σε όλα τα εισοδηματικά στρώματα. Με βάση τα στοιχεία που προκύπτουν από τις φορολογικές δηλώσεις του 2024, η μέση ετήσια δαπάνη ενοικίου για νοικοκυριά με εισόδημα έως 5.000 ευρώ ανέρχεται στα 2.207 ευρώ. Αν οι ιδιοκτήτες «καρπωθούν» την επιδότηση μέσω αυξήσεων στα ενοίκια, το νέο κόστος θα φτάσει τα 2.394,59 ευρώ, αυξημένο κατά 187,59 ευρώ ετησίως.
Αντίστοιχα, για νοικοκυριά με εισόδημα από 5.000 έως 10.000 ευρώ, η μέση δαπάνη ενοικίου ανέρχεται σήμερα στα 2.501 ευρώ και αναμένεται να αυξηθεί στα 2.713,58 ευρώ, δηλαδή 212,58 ευρώ παραπάνω.
Στην κατηγορία εισοδήματος από 10.000 έως 15.000 ευρώ, η μέση ετήσια δαπάνη ενοικίου που είναι σήμερα 2.829 ευρώ, θα μπορούσε να ανέλθει στα 3.069,46 ευρώ με την εφαρμογή μιας αύξησης της τάξης του 8,5%.
Για τα νοικοκυριά με εισόδημα μεταξύ 15.000 και 20.000 ευρώ, η σημερινή μέση δαπάνη ενοικίου των 3.156 ευρώ μπορεί να φτάσει στα 3.424,26 ευρώ. Ακόμη υψηλότερη είναι η επίπτωση στις μεσαίες και ανώτερες κατηγορίες: στα εισοδήματα 20.000 – 25.000 ευρώ, η μέση δαπάνη αυξάνεται από 3.427 σε 3.718 ευρώ. Στα εισοδήματα 25.000 – 30.000 ευρώ, από 3.700 ευρώ σε 4.015 ευρώ. Ενώ σε νοικοκυριά με ετήσιο εισόδημα άνω των 50.000 ευρώ, η μέση δαπάνη ενοικίου φτάνει σήμερα τα 5.958 ευρώ και θα μπορούσε να φτάσει στα 6.464 ευρώ, δηλαδή μια ετήσια επιβάρυνση της τάξης των 506 ευρώ.
