Η διάπραξη γενοκτονίας – όπως διαπίστωσε η επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών ότι διαπράττει το Ισραήλ στη Γάζα – προϋποθέτει ότι μια δύναμη επιχειρεί την εξόντωση ενός άλλου λαού.
Αλλά για να φτάσει κανείς σε τέτοιο αποτρόπαιο επίπεδο βίας, είναι απαραίτητο να θεωρήσει ότι αυτοί που σκοτώνονται είναι διαφορετικοί από «εμάς», είναι κατώτεροι από τους ανθρώπους.
Ο πληθυσμός πρέπει να «αποανθρωπιστεί» (dehumanize), δηλαδή να περάσει στην συλλογική συνείδηση πως είναι κάτι λιγότερο από ανθρώπινα πλάσματα.
Αυτό είναι το συμπέρασμα στο οποίο κατέληξε η Navi Pillay, επικεφαλής της επιτροπής των Ηνωμένων Εθνών που είναι υπεύθυνη για τη δήλωση ότι το Ισραήλ διαπράττει γενοκτονία, προσθέτοντας το όνομά της στον αυξανόμενο κατάλογο των φορέων που έχουν καταλήξει στο ίδιο συμπέρασμα.
«Όταν εξετάζω τα γεγονότα της γενοκτονίας στη Ρουάντα, διαπιστώνω ότι είναι πολύ, πολύ παρόμοια με την παρούσα κατάσταση. Αποανθρωποποιείς τα θύματά σου.
Είναι ζώα και, επομένως, χωρίς συνείδηση, μπορείς να τα σκοτώσεις», δήλωσε η Pillay, πρώην δικαστής του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου.
Για πολλούς παρατηρητές εντός του Ισραήλ, αυτή η διαδικασία αποανθρωποποίησης – όπου η αξία της ζωής των Παλαιστινίων είναι αμελητέα – δεν ξεκίνησε με τον πόλεμο του Ισραήλ στη Γάζα, αλλά χρονολογείται από την αρχή της σύντομης ιστορίας της χώρας και συνεχίζει να επηρεάζει τη στάση του κοινού και των πολιτικών της σήμερα.
Ένα κορίτσι στέκεται δίπλα σε ένα καροτσάκι, στο οποίο κάθονται δύο παιδιά, ενώ εκτοπισμένοι Παλαιστίνιοι ετοιμάζονται να φύγουν, εν μέσω ισραηλινής στρατιωτικής επιχείρησης, αφού οι ισραηλινές δυνάμεις διέταξαν τους κατοίκους της πόλης της Γάζας να εκκενώσουν προς το νότο, στην πόλη της Γάζας, στις 19 Σεπτεμβρίου 2025. REUTERS/Ebrahim Hajjaj
Γενοκτονικός πόλεμος
Το Ισραήλ βομβαρδίζει επί του παρόντος την πόλη της Γάζας, γνωρίζοντας ότι δεκάδες χιλιάδες Παλαιστίνιοι άμαχοι παραμένουν εκεί, σε μια περιοχή όπου έχει κηρυχθεί λιμός.
Ο στόχος του Ισραήλ φαίνεται να είναι να αναγκάσει τους αμάχους να φύγουν, ώστε η πόλη – που κάποτε ήταν το κέντρο της παλαιστινιακής ζωής στη Γάζα – να καταστραφεί, διευκολύνοντας έτσι την καταπολέμηση της Χαμάς και παρουσιάζοντας μια μορφή νίκης στο ισραηλινό κοινό.
Το μαρτύριο του λαού της πόλης της Γάζας σπάνια λαμβάνεται υπόψη στις δημόσιες δηλώσεις των ισραηλινών αξιωματούχων.
Οι βομβαρδισμοί για να τους αναγκάσουν να μετακινηθούν έχουν γίνει κάτι το φυσιολογικό, και μάλιστα κάτι που αξίζει πανηγυρισμό.
Ο υπουργός Άμυνας του Ισραήλ, Ίσραελ Κατζ, έχει δηλώσει ανοιχτά ότι «η Γάζα καίγεται» – η πόλη της Γάζας, η οποία περιγράφεται από το Ταμείο των Ηνωμένων Εθνών για τα Παιδιά (UNICEF) ως «το τελευταίο καταφύγιο για τις οικογένειες στη βόρεια Λωρίδα της Γάζας».
«Κανείς δεν είναι αθώος στη Γάζα»
Ωστόσο, η αγωνία του ισραηλινού κοινού για τον αριθμό των νεκρών στη Γάζα και τις ενέργειες του στρατού του παραμένει αμελητέα.
Οι αντικυβερνητικές διαδηλώσεις έχουν επικεντρωθεί σχεδόν αποκλειστικά στο αίτημα για μια συμφωνία που θα εξασφαλίσει την επιστροφή των υπόλοιπων Ισραηλινών ομήρων που κρατούνται στη Γάζα, αντί να απαιτούν τον τερματισμό της σφαγής – περισσότεροι από 64.900 Παλαιστίνιοι έχουν σκοτωθεί – που πραγματοποιείται στο όνομα του κοινού.
Κι όλα αυτά ενώ έχουν σκοτωθεί 64.900 Παλαιστίνιοι… το λιγότερο.
Μια δημοσκόπηση που δημοσιεύθηκε στα μέσα Αυγούστου από την ισραηλινή ερευνητική ομάδα aChord Center διαπίστωσε ότι το 76% των Εβραίων Ισραηλινών που συμμετείχαν στη δημοσκόπηση συμφώνησαν πλήρως ή εν μέρει με την άποψη ότι, μεταξύ των 2,2 εκατομμυρίων κατοίκων που απέμειναν στη Γάζα από τον προπολεμικό πληθυσμό, κανένας δεν ήταν αθώος.
«Η γενοκτονία δεν συμβαίνει απλά», δήλωσε η Orly Noy, δημοσιογράφος και συντάκτρια του ισραηλινού εβραϊκού περιοδικού Local Call, στο Al Jazeera.
«Μια κοινωνία δεν γίνεται γενοκτονική από τη μια μέρα στην άλλη. Πρέπει να υπάρχουν οι κατάλληλες συνθήκες για να συμβεί αυτό.
Είναι συστηματικό», είπε.
Μια ιστορία αποανθρωποποίησης
Ο σοκ και η οργή με τα οποία το Ισραήλ συνεχίζει να αντιμετωπίζει την επίθεση της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου 2023 – στην οποία σκοτώθηκαν 1.139 άτομα – πηγάζουν από την άγνοια για τη ζωή των Παλαιστινίων και την καθημερινή εμπειρία της ζωής υπό κατοχή, δήλωσε ο Yair Dvir, εκπρόσωπος της ισραηλινής οργάνωσης για τα ανθρώπινα δικαιώματα B’Tselem.
Η επίθεση, είπε στο Al Jazeera, φάνηκε σε πολλούς να έρχεται «από το πουθενά και χωρίς καμία προφανή πρόκληση. Το Ισραήλ απλώς δέχτηκε επίθεση από αυτούς τους’δαίμονες’».
«Οι άνθρωποι δεν γνώριζαν τίποτα για τις δεκαετίες κατοχής που προηγήθηκαν», είπε.
«Μπορεί να περάσουν χρόνια χωρίς να συναντήσεις κανέναν Παλαιστίνιο. Έχουμε ξεχωριστά εκπαιδευτικά συστήματα», συνέχισε ο Dvir.
«Δεν μας διδάσκουν τη γλώσσα τους, τον πολιτισμό τους ή οτιδήποτε σχετικά με την ιστορία τους. Οι περισσότεροι άνθρωποι δεν γνωρίζουν καν για τη Νακμπά».
«Στον σιωνισμό και στο εκπαιδευτικό σύστημα… είναι πάντα οι ‘άλλοι’. Αποτελούν απειλή», είπε.
«Τους αποκαλούμε ακόμη και ‘Αραβοϊσραηλινούς’, και όταν απαντούν:’Όχι, είμαστε Παλαιστίνιοι’, είναι σαν να έχουν πει κάτι σοκαριστικό… Είναι σαν να έχουν μόλις πει ότι υποστηρίζουν τη Χαμάς. Δεν επιτρέπουμε καν την ταυτότητά τους», συνέχισε ο Ντβίρ.
Συστήματα αποανθρωποποίησης
«Δεν είναι μόνο ότι οι Παλαιστίνιοι είναι ο εχθρός, αλλά ότι τους βλέπουν αποκλειστικά με αποικιοκρατικό βλέμμα», είπε ο Noy.
«Είναι οι ντόπιοι, που πρέπει να αντιμετωπίζονται με περιφρόνηση. Είναι κατά κάποιον τρόπο άχρηστοι και κατώτεροι από τη γέννησή τους».
«Αυτή είναι μια αντίληψη που είναι θεμελιώδης για την ισραηλινή κοινωνία, αυτή η αίσθηση ότι οι ζωές των Παλαιστινίων έχουν λιγότερη αξία», είπε ο Noy.
Ήδη από το 1967, ισραηλινοί αξιωματούχοι, μεταξύ των οποίων και ο David Hacohen, που ήταν τότε πρέσβης στη Βιρμανία (Μιανμάρ), καταγράφηκαν να αρνούνται ότι οι Παλαιστίνιοι είναι άνθρωποι.
Μέχρι το 1985, μια ανάλυση εκατοντάδων εβραϊκών παιδικών βιβλίων αποκάλυψε ότι δεκάδες από αυτά απεικόνιζαν τους Παλαιστινίους ως «εραστές του πολέμου, δόλια τέρατα, αιμοδιψείς σκύλους, αρπακτικά, λύκους ή οχιές».
Δύο δεκαετίες αργότερα, έρευνα έδειξε ότι ένας στους δέκα ισραηλινούς μαθητές, όταν τους ζητήθηκε να ζωγραφίσουν Παλαιστινίους, τους απεικόνισαν ως ζώα – η ίδια γενιά που σήμερα αποτελεί μέρος του στρατού στη Γάζα.
Η τάση να αποανθρωποποιούνται οι Παλαιστίνιοι σε σημείο που η μαζική τους εξόντωση να είναι αποδεκτή υπήρχε πάντα μεταξύ της σκληροπυρηνικής θρησκευτικής δεξιάς του Ισραήλ, δήλωσε ο Ισραηλινός αναλυτής Nimrod Flaschenberg από το Βερολίνο.
Αναλαμβάνοντας την αυτοαποκαλούμενη «πορεία μέσα από τα θεσμικά όργανα», ο Flaschenberg περιέγραψε τη σκόπιμη εκστρατεία των ομάδων εποίκων και των συμμάχων τους στη θρησκευτική δεξιά για να πάρουν τον έλεγχο των θεσμικών οργάνων που διέπουν την ισραηλινή ζωή, όπως τα γραφειοκρατικά, εκπαιδευτικά, μέσα μαζικής ενημέρωσης και ακόμη και στρατιωτικά όργανα της χώρας, προκειμένου να διασφαλίσουν ότι οι απόψεις τους θα γίνουν η νόρμα.
«Αυτό το σύστημα πεποιθήσεων συνεχίζεται μέχρι σήμερα», δήλωσε ο Flaschenberg.
Η στάση είναι βαθιά ριζωμένη
«Η διαφορά μεταξύ φασιστών, όπως ο [ακροδεξιός υπουργός Εθνικής Ασφάλειας Ιταμάρ] Μπεν-Γκβίρ, και εκείνων που θεωρούν τους εαυτούς τους ως προερχόμενους από το φιλελεύθερο κέντρο, είναι πολύ μικρή», δήλωσε ο ισραηλινός κοινωνιολόγος Yehouda Shenhav-Shahrabani.
Συνέχισε αναφερόμενος στο πρόσφατο παράδειγμα των σχολίων του πρώην επικεφαλής των μυστικών υπηρεσιών του Ισραήλ, Αχαρόν Χαλίβα, ενός άνδρα που, σύμφωνα με τον Σενχάβ-Σαραμπάνι, οι περισσότεροι Ισραηλινοί θα θεωρούσαν φιλελεύθερο, αλλά ο οποίος, παρ’ όλα αυτά, καταγράφηκε να λέει ότι πρέπει να σκοτωθούν 50 Παλαιστίνιοι για κάθε Ισραηλινό που έχασε τη ζωή του στις 7 Οκτωβρίου, και «δεν έχει σημασία τώρα αν είναι παιδιά».
«Χρειάζονται μια Νακμπά κάθε τόσο, για να νιώσουν το τίμημα», πρόσθεσε.
Παλαιστίνιοι Άραβες πρόσφυγες που εγκατέλειψαν τη Γαλιλαία τον Οκτώβριο-Νοέμβριο του 1948.
Η Νάκμπα δεν τελείωσε ποτέ
Η στάση των Ισραηλινών απέναντι στους Παλαιστινίους είναι βαθιά ριζωμένη, είπε ο Shenhav-Shahrabani, περιγράφοντας μια διαδικασία που ξεκινά πριν από τη δημιουργία του ισραηλινού κράτους, από τις πρώτες περιγραφές της Παλαιστίνης από τους Βρετανούς ως «γη χωρίς λαό», που χαρακτήριζαν τους κατοίκους της περιοχής ως μια άχρηστη μάζα χωρίς παραδοσιακό πολιτικό κέντρο με το οποίο θα μπορούσαν να διαπραγματευτούν.
Αυτή η στάση απέναντι στους Παλαιστινίους – ως οντότητα αποσυνδεδεμένη τόσο από τη γη όσο και από την πατρίδα – υιοθετήθηκε από το Ισραήλ και συνεχίζεται στις τρέχουσες συζητήσεις που γίνονται εντός του Ισραήλ σχετικά με το πώς θα μπορούσε να γίνει εθνοκάθαρση τόσο στη Γάζα όσο και, τελικά, στην κατεχόμενη Δυτική Όχθη.
«Είναι συνηθισμένο να ρωτούν οι άνθρωποι γιατί δεν ‘τελείωσαν τη δουλειά’ το 1948 ή το 1967 [στον πόλεμο που οδήγησε στην σημερινή κατοχή των παλαιστινιακών εδαφών]», είπε.
«Οι άνθρωποι θεωρούν την εκτόπιση των Παλαιστινίων αναπόφευκτη. Μιλάμε για τη Νακμπά ως ένα γεγονός, αλλά είναι μια διαδικασία. Είναι ένα συνεχές γεγονός. Συμβαίνει τώρα στη Δυτική Όχθη και στη Γάζα».
