Το σχέδιο των 20 σημείων για τη Γάζα που συμφώνησαν χτες στον Λευκό Οίκο ο Ντόναλντ Τραμπ με τον Μπενιαμίν Νετανιάχου έχει πολλά σκοτεινά σημεία και αφήνει ανοιχτά μείζονα ζητήματα, όπως το πότε θα αποχωρήσουν τα ισραηλινά στρατεύματα από τη Γάζα. Το μείζον ερώτημα είναι βέβαια αν θα οδηγήσει σε μια εκεχειρία που θα διαρκέσει.
Το σίγουρο είναι ότι το σχέδιο Τραμπ παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον και προκαλεί έντονη ανησυχία από τη σκοπιά του σεβασμού στο διεθνές δίκαιο. Ανησυχία που δεν αφορά μόνο τη Γάζα.
Η απουσία του ΟΗΕ
Στο σχέδιο των 20 σημείων καθώς και στις χτεσινές δηλώσεις Τραμπ η μόνη αναφορά στον ΟΗΕ αφορούσε τη διανομή της ανθρωπιστικής βοήθειας. Από εκεί και πέρα, δεν μπορεί να βρει κανείς ούτε μια προσχηματική μνεία στη συμβατότητα του σχεδίου με τη διεθνή νομιμότητα ή την παρουσία του ΟΗΕ στις διαδικασίες για την επόμενη μέρα της Γάζας.
Οι διαδικασίες τόσο για την εκπόνηση του σχεδίου όσο και για την υλοποίησή του ακολουθούν το πλαίσιο για τις ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις που παρουσίασε ο Τραμπ στην ομιλία του στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ στις 23 Σεπτεμβρίου. Στο πλαίσιο Τραμπ οι εμπόλεμοι διαπραγματεύονται με τη διαμεσολάβηση των ΗΠΑ, χωρίς την ανάμειξη του ΟΗΕ. Η όποια τελική συμφωνία αποτυπώνει το συσχετισμό ισχύος, χωρίς να λαμβάνεται πρόνοια για τη συμβατότητά του με τη διεθνή νομιμότητα και τα ψηφίσματα του ΟΗΕ.
Στην περίπτωση της Γάζας, το σχέδιο των 20 σημείων περιφρονεί όλες τις αποφάσεις του ΟΗΕ για τον τερματισμό της ισραηλινής κατοχής των παλαιστινιακών εδαφών όπως επίσης και τις αποφάσεις του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου.
Ας φανταστούμε μια διαπραγμάτευση Ελλάδας-Τουρκίας έξω από το πλαίσιο των διεθνών συνθηκών, για να αντιληφθούμε τι κινδύνους σηματοδοτεί η αντίληψη Τραμπ για τον τρόπο επίλυσης των διακρατικών διαφορών.
Διεθνές προτεκτοράτο
Το σημείο 9 του σχεδίου Τραμπ προβλέπει: «Η Γάζα θα διοικείται υπό την προσωρινή μεταβατική διακυβέρνηση μιας τεχνοκρατικής, απολιτικής παλαιστινιακής επιτροπής, υπεύθυνης για την καθημερινή λειτουργία των δημόσιων υπηρεσιών και των δήμων για τον λαό της Γάζας. Αυτή η επιτροπή θα αποτελείται από ειδικευμένους Παλαιστίνιους και διεθνείς εμπειρογνώμονες, με εποπτεία από ένα νέο διεθνές μεταβατικό όργανο, το «Συμβούλιο Ειρήνης», το οποίο θα διευθύνεται και θα προεδρεύεται από τον Πρόεδρο Ντόναλντ Τζ. Τραμπ, ενώ άλλα μέλη και αρχηγοί κρατών θα ανακοινωθούν, συμπεριλαμβανομένου του πρώην πρωθυπουργού Τόνι Μπλερ».
Ο τρόπος που προβλέπεται ότι θα κυβερνηθεί η Γάζα μάς επιστρέφει στην εποχή των διεθνών προτεκτοράτων και των «εντολών κηδεμονίας». Υπενθυμίζεται ότι μετά τον Α’ Παγκόσμιο η Κοινωνία των Εθνών έκρινε ότι ορισμένες χώρες που προέρχονται από τα αποικιακά εδάφη της Γερμανίας και την Οθωμανική Αυτοκρατορία, δεν ήταν «ώριμες» να αυτοκυβερνηθούν οπότε οι νικήτριες δυνάμεις του πολέμου ανέλαβαν την «εντολή» να τις… «κηδεμονεύσουν». Τυπικά δεν επρόκειτο περί ξένης κατοχής, αλλά στην πραγματικότητα ήταν.
Η πιο γνωστή από αυτές τις «εντολές» ήταν η Βρετανική Εντολή για την Παλαιστίνη. Οι Βρετανοί ευνόησαν αποφασιστικά το σιωνιστικό σχέδιο που οδήγησε τελικά στην ίδρυση του Ισραήλ και τον διωγμό των Παλαιστινίων.
Οι ομοιότητες ανάμεσα στον προτεινόμενη διακυβέρνηση της Γάζας και τα προτεκτοράτα που Μεσοπολέμου, είναι εμφανείς. Ωστόσο, το προτεκτοράτο τη Γάζας δεν έχει ούτε τυπική αναφορά στον ΟΗΕ ή κάποιον άλλο πολυμερή οργανισμό.
Με… εντολή Τραμπ
Ο καθηγητής Διεθνών Σχέσεων Σωτήρης Ρούσσος αναδεικνύοντας τα πολύ προβληματικά σημεία του σχεδίου Τραμπ, επισημαίνει ότι «ακόμη και οι Εντολές ήταν απόφαση της Κοινωνίας των Εθνών. Τώρα έχουμε μια υβριδική πολιτική διοίκηση που αποφασίζεται από την υπερδύναμη και μια ομάδα κρατών με όρους ισχύος πέρα κι έξω από διεθνείς οργανισμούς». Ο Ρούσσος προσθέτει ότι «δεν υπάρχει χρονική διάρκεια της εντολής της νέας διοίκησης. Ούτε σαφές πολιτικό αποτέλεσμα στο τέλος της. Δηλαδή, δεν προβλέπει ότι μετά από Χ χρόνια η περιοχή θα είναι ανεξάρτητη ή υπό παλαιστινιακή διοίκηση εκλεγμένη από τους Παλαιστίνιους».
Σε δηλώσεις του στο CNN ο Μουσταφά Μπαργούτι, επικεφαλής του κεντροαριστερού κόμματος Παλαιστινιακή Πρωτοβουλία, υπογράμμισε ότι το σχέδιο Τραμπ παραβιάζει τα θεμελιώδη δικαιώματα των Παλαιστινίων στην αυτοδιάθεση και την αυτοκυβέρνηση. Αναρωτήθηκε μάλιστα με βάση ποιο Νόμο θα κυβερνάται η κατά Τραμπ Γάζα.
Δεν θα ήταν υπερβολή να πούμε ότι πρόκειται για μια Γάζα υπό την…εντολή Τραμπ.
Εκτός νομιμότητας
Βλέπουμε λοιπόν ότι δεν είναι μόνο η διαδικασία των διαπραγματεύσεων εκτός διεθνούς νομιμότητας, αλλά και αυτό καθαυτό το σχέδιο Τραμπ. Ανεξάρτητα από το αν τελικά επιτευχθεί η πολυπόθητη κατάπαυση του πυρός, ο Τραμπ στη Γάζα έκανε ένα καινούργιο αποφασιστικό βήμα στην κατεύθυνση της κατάλυσης της διεθνούς νομιμότητας και της υπονόμευσης ων διεθνών οργανισμών. Ένας νέος κόσμος γεννιέται μέρα με τη μέρα, ο οποίος εμπνέει φόβο και όχι ελπίδα.
