Οι βομβαρδισμό του Ιράν από τις ΗΠΑ, με το πρώτο μέτωπο είναι αυτό της Οικονομίας.
Η αγωνία, άμεσα εστιάζεται στο πετρέλαιο, καθώς η Βουλή του Ιράν αποφάσισε τον αποκλεισμό των Στενών του Ορμούζ, που αποτελούν δίοδο για το 21% της παγκόσμιας παραγωγής πετρελαίου, αλλά για να ισχύσει η απόφαση, θα πρέπει να εγκριθεί από το Συμβούλιο Ασφαλείας της χώρας.
Οι αναλύσεις για την επίπτωση στην τιμή του πετρελαίου λόγω του πολέμου στη Μέση Ανατολή και εάν τελικά αποκλειστούν τα Στενά του Ορμούζ ανεβάζουν την πιθανή τιμή, ανάλογα με τα σενάρια, σε τιμή από 90 δολάρια το βαρέλι έως 130-140 δολάρια το βαρέλι.
Οι πιθανές διαταραχές στον εφοδιασμό πετρελαίου και η άνοδος των τιμών, έρχονται σε μια δύσκολη περίοδο για την διεθνή οικονομία, καθώς η τελευταία «φρενάρει», λόγω της αβεβαιότητας η οποία ανεβαίνει συνεχώς λόγω των πολιτικών Τραμπ.
Η επίθεση των ΗΠΑ στο Ιράν, χωρίς οι ίδιες να έχουν δεχθεί επίθεση και χωρίς να υποστηρίζεται η κίνηση από κάποια απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, επιβεβαιώνει αυτό που φάνηκε με τους δασμούς, ότι οι ΗΠΑ «νομιμοποιούν» την επιβολή δια της δράσης και της στρατιωτικής βίας, χωρίς κατ΄ανάγκη να γίνονται σεβαστές οι αρχές και οι θεσμοί του διεθνούς δικαίου.
Το γεγονός αυτό είναι ένας πρόσθετος παράγων αβεβαιότητας που αναμένεται να επιδεινώσει το διεθνές οικονομικό και επενδυτικό κλίμα, το οποίο ήδη κινείται προς τα κάτω και έχει προκαλέσει επιβράδυνση της παγκόσμιας οικονομίας.
Πόσο πιθανό είναι το σενάριο του αποκλεισμού των Στενών του Ορμούζ
Σε ότι αφορά το πετρέλαιο, η μεγάλη ανησυχία είναι ο πιθανός αποκλεισμός των Στενών του Ορμούζ, ο οποίος θα μπορούσε να εκτινάξει τις τιμές του πετρελαίου.
Προς το παρόν οι περισσότεροι αναλυτές εκτιμούν ότι το σενάριο του αποκλεισμού δεν είναι ιδιαίτερα πιθανόν, διότι το πρώτο θύμα θα είναι το ίδιο το Ιράν, καθώς από εκεί περνάει μεγάλο μέρος των δικών του εξαγωγών πετρελαίου, αλλά και άλλων χωρών της περιοχής, όπως η Σαουδική Αραβία, το Ιράκ, το Κουβέιτ, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα καθώς και εξαγωγές φυσικού αερίου του Κατάρ.
Το κυριότερο, δε, είναι ότι το μεγαλύτερο μέρος των εξαγωγών πετρελαίου του Ιράν, κοντά στο 90%, διοχετεύονται στην Κίνα, η οποία είναι και ο κύριος κρίκος με τον οποίο η χώρα κατάφερε να παρακάμψει τις οικονομικές κυρώσεις που έχουν επιβάλει οι ΗΠΑ από το 2012.
Ο μεγάλος χαμένος
Επομένως, ο αποκλεισμός των Στενών του Ορμούζ θα είναι σαν το Ιράν να πυροβολεί τα πόδια του, καθώς θα σήμαινε την απώλεια των βασικών εσόδων της χώρας από το εμπόριο πετρελαίου.
Οι σχέσεις του Ιράν με την Κίνα είναι πιθανώς είναι και ένας από τους λόγους που συνυπολόγισε ο πρόεδρος Τραμπ για να αποφασίσει την επίθεση, πέραν της καταστροφής του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος.
Στο βάθος, η στρατηγική των ΗΠΑ στοχεύει τον «μεγάλο αντίπαλο» που είναι η Κίνα και σε αυτό το πλαίσιο πρέπει να ερμηνεύονται όλες οι επιμέρους κινήσεις, μεταξύ αυτών και η στρατηγική στην Μέση Ανατολή.
Το Ιράν, μετά την επιβολή οικονομικών κυρώσεων από τις ΗΠΑ έχει «δεθεί» με το Πεκίνο οικονομικά και όχι μόνο. Στο πλαίσιο αυτό, η αποδυνάμωση του Ιράν θα σήμαινε ότι η Κίνα χάνει ένα «πόδι» στην περιοχή της Μέσης Ανατολής, ιδιαίτερα εάν οι εξελίξεις οδηγήσουν τελικά στην αλλαγή καθεστώτος που είναι ο ομολογημένος στόχος του Ισραήλ και ο ανομολόγητος των ΗΠΑ.
Η Κίνα εισάγει σήμερα περίπου 1,5 εκατομμύρια βαρέλια ιρανικού αργού πετρελαίου την ημέρα, που αντιπροσωπεύουν το 90% των συνολικών εξαγωγών πετρελαίου του Ιράν και περίπου το 13,5% των συνολικών αναγκών της Κίνας σε εισαγωγές πετρελαίου. Το εμπόριο γίνεται μέσω ενός πολύπλοκου δικτύου που περιλαμβάνει έναν «στόλο – φάντασμα» περίπου 400 πλοίων που ασχολούνται με μεταφορές από πλοίο σε πλοίο, αλλαγές σημαίας και πλαστογράφηση εγγράφων φορτίου.
Μεταξύ Ιράν και Κίνας, υπογράφηκε πρόγραμμα συνεργασίας το 2021, που δεσμεύει την Κίνα να επενδύσει 400 δισεκατομμύρια δολάρια στην οικονομία του Ιράν σε διάστημα 25 ετών, σε αντάλλαγμα για προμήθειες πετρελαίου με μεγάλη έκπτωση. Η συμφωνία εγγυάται στην Κίνα πρόσβαση σε ιρανικό πετρέλαιο, φυσικό αέριο και πετροχημικά προϊόντα με έκπτωση τουλάχιστον 12% , ενώ κινεζικές εταιρείες θα παρέχουν το 70% των επενδύσεων στον τομέα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας του Ιράν.
Ο Τραμπ έχει δηλώσει ότι στόχος του είναι να «μειώσει στο μηδέν τις εξαγωγές πετρελαίου του Ιράν, συμπεριλαμβανομένων των εξαγωγών ιρανικού αργού πετρελαίου προς τη Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας».
Η στενή θαλάσσια οδός των Στενών του Ορμούζ, με μήκος μόλις 21 μίλια στο στενότερο σημείο της μεταξύ του Ιράν και του Ομάν, αποτελεί την κύρια εξαγωγική οδό για τους σημαντικότερους παραγωγούς του Κόλπου, ενώ από εκεί διέρχεται και περίπου το ένα πέμπτο του παγκόσμιου εμπορίου υγροποιημένου φυσικού αερίου, καθιστώντας το ένα κρίσιμο σημείο για την παγκόσμια ενεργειακή ασφάλεια.
Εκτιμάται ότι το 82% του πετρελαίου που διακινείται μέσω του στενού προορίζεται για τις ασιατικές αγορές, με την Κίνα, την Ινδία, την Ιαπωνία και τη Νότια Κορέα να αντιπροσωπεύουν το 67% του συνόλου του αργού πετρελαίου και των άλλων ενεργειακών αγαθών που διακινούνται μέσω του Ορμούζ. Η ευπάθεια αυτού του στρατηγικού σημείου ενισχύεται από την απουσία εναλλακτικών, καθώς μόνο η Σαουδική Αραβία και τα ΗΑΕ διαθέτουν λειτουργικούς αγωγούς παράκαμψης με σημαντική χωρητικότητα.
Πού θα έφτανε το πετρέλαιο
Οι τιμές του πετρελαίου είχαν αυξηθεί κατά περίπου 14,1% από την έναρξη της σύγκρουσης στις 13 Ιουνίου, με το Brent να ανεβαίνει από 67,5 δολάρια σε 77,0 δολάρια ανά βαρέλι. Οι αναλυτές της αγοράς προβλέπουν ότι το πετρέλαιο θα μπορούσε να ανοίξει με απότομη άνοδο 7-10% όταν ξαναρχίσουν οι συναλλαγές μετά την αμερικανική στρατιωτική δράση, ωθώντας ενδεχομένως το Brent σε σχεδόν 85 δολάρια το βαρέλι.
Η Goldman Sachs εκτιμά ότι οι ζημιές στις εξαγωγικές υποδομές του Ιράν, που θα μειώσουν την προσφορά κατά 1,75 εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα, θα ωθήσουν το Brent σε λίγο πάνω από 90 δολάρια το βαρέλι. Οι αναλυτές της JP Morgan προβλέπουν ότι το πλήρες κλείσιμο του Στενού του Ορμούζ θα μπορούσε να εκτοξεύσει τις τιμές του αργού πετρελαίου στα 120-130 δολάρια ανά βαρέλι. Στο πιο ακραίο σενάριο, που περιλαμβάνει την πλήρη διακοπή των προμηθειών πετρελαίου από το Ιράν και το κλείσιμο του Στενού του Ορμούζ, οι τιμές του πετρελαίου θα μπορούσαν να ξεπεράσουν τα 120 δολάρια ανά βαρέλι και ενδεχομένως να φτάσουν τα 130-150 δολάρια ανά βαρέλι.
Το Ιράν διατηρεί τη θέση του ως τρίτος μεγαλύτερος παραγωγός πετρελαίου του ΟΠΕΚ με παραγωγική ικανότητα 3,3 εκατομμυρίων βαρελιών ημερησίως, αν και οι τρέχουσες εξαγωγές περιορίζονται σε περίπου 1,7 εκατομμύρια βαρέλια ημερησίως λόγω των αμερικανικών κυρώσεων. Η χώρα διαθέτει τα τρίτα μεγαλύτερα αποδεδειγμένα αποθέματα πετρελαίου στον κόσμο, με 157 δισεκατομμύρια βαρέλια,
Το προφίλ εξαγωγών του Ιράν για όλα τα προϊόντα δείχνει ότι η Κίνα αντιπροσωπεύει το 31,28% των συνολικών εξαγωγών του Ιράν σε αξία, ακολουθούμενη από το Ιράκ (16,71%), την Τουρκία (15,10%), τα ΗΑΕ (8,78%) και την Ινδία (3,28%). Ωστόσο, στο εμπόριο πετρελαίου, το μερίδιο της Κίνας είναι συντριπτικό, απορροφώντας περίπου το 90% των εξαγωγών πετρελαίου του Ιράν, παρά τις διεθνείς κυρώσεις.
Οι πιθανές διαταραχές στην αγορά πετρελαίου και το ενδεχόμενο ανόδου των τιμών της ενέργειας, έχουν πολλαπλασιαστικές συνέπειες, καθώς έρχονται σε μια περίοδο που η παγκόσμια οικονομία φρενάρει, λόγω της αβεβαιότητας η οποία ήρθε αρχικά με την πολιτική δασμών των ΗΠΑ και τώρα πλέον με την συμμετοχή τους στον πόλεμο στη Μέση Ανατολή.
Το τελευταίο διάστημα το 70% των οικονομιών του κόσμου υποβάθμισαν τις προβλέψεις τους για την οικονομική ανάπτυξη, όπως αυτή μετριέται με την αύξηση του ΑΕΠ.
Παγκοσμίως, η αύξηση του ΑΕΠ εκτιμάται μεταξύ 2,3-2,9%, ανάλογα με τις μετρήσεις του ΔΝΤ, του ΟΟΣΑ και της Παγκόσμιας Τράπεζας, από 3,4% που ήταν πέρσι. Το 2025 θα είναι ο χαμηλότερος ρυθμός οικονομικής ανάπτυξης παγκοσμίως από το 2008, που έγινε το κραχ και η χρηματοπιστωτική κρίση.
Η οικονομική ανάπτυξη στις ΗΠΑ θα πέσει περίπου στο μισό το 2025 δηλαδή 1,4-1,8% αύξηση του ΑΕΠ σε σχέση με 2,8% που ήταν το 2024.
Στην ευρωζώνη η αύξηση του ΑΕΠ θα είναι 0,7-1% το 2025, μεγαλύτερη από το 0,8% του 2024, κυρίως λόγω των αυξημένων δαπανών για επενδύσεις που σχεδιάζουν οι χώρες, σε μεγάλο βαθμό σε αμυντικές δαπάνες.
