Η ανακοίνωση του Πρωθυπουργού στο Υπουργικό Συμβούλιο για την ενσωμάτωση των Πολεοδομιών στον Εθνικό Οργανισμό Κτηματολογίου & Ελέγχου Δόμησης, αποτελεί συνέχεια της εξαγγελίας του στη Δ.Ε.Θ. περί της οργανικής ένταξής τους στο Κτηματολόγιο.
Η επιλογή αυτή, αποτελεί μια πλήρως οπισθοδρομική πολιτική και μια αναδρομή στο παρελθόν αρκεί για να καταλάβουμε το γιατί.
Το 2010 με τον Καλλικράτη, οι πολεοδομικές αρμοδιότητες δόθηκαν στους Δήμους με εποπτεύουσες αρχές τις αντίστοιχες Αποκεντρωμένες Διοικήσεις. Προηγουμένως, οι Πολεοδομίες υπάγονταν στις αιρετές Νομαρχίες από το πρόγραμμα «Καποδίστριας» το 1997 και μετά, ενώ πιο πριν υπάγονταν στις διορισμένες Νομαρχίες.
Ακόμη παλαιότερα, οι Πολεοδομίες υπάγονταν στο ΥΠΕΧΩΔΕ και πιο πριν στο ΥΧΟΠ, ενώ τα πρώτα 3 χρόνια από τη σύσταση του Ελληνικού κράτους υπάγονταν στο Υπουργείο Εσωτερικών. Συνεπώς, από την ίδρυση του ελληνικού κράτους μέχρι σήμερα και κυρίως τα τελευταία 35 χρόνια, οι πολεοδομικές αρμοδιότητες διαχέονται προς τα κάτω, αποκεντρώνονται, με αποκορύφωμα τη μεταβίβασή τους στους Δήμους, που υπήρξε ιστορικά το πιο Δημοκρατικό μοντέλο λειτουργίας τους. Όλη αυτή την πορεία, έρχεται η κυβέρνηση να την αναστρέψει και να μας επιστρέψει στην Ελλάδα του 19ου αιώνα, σε ένα συγκεντρωτικό μοντέλο.
Αναφορικά με την καθυστέρηση των υποθέσεων και τη διευκόλυνση ιδιοκτητών, κατασκευαστών και επενδυτών, αξίζει να σημειωθεί ότι μετά τo 2010, μια σειρά αποφάσεων δίνουν σε ιδιώτες μηχανικούς τη δυνατότητα να εκδίδουν άδειες με δική τους ευθύνη, χωρίς έλεγχο από την οικεία Υπηρεσία Δόμησης. Αυτό συμβαίνει συνήθως για εργασίες ήσσονος σημασίας (μικρής κλίμακας) ή για τυπικές εργασίες με απλή βεβαίωση των όρων δόμησης από την υπηρεσία.
Αυτό, σε συνδυασμό με την ψηφιοποίηση των αρχείων των πολεοδομιών που συντελείται αυτή τη στιγμή από το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος, την κωδικοποίηση της νομοθεσίας και την έναρξη λειτουργίας του Ενιαίου Ψηφιακού Χάρτη, θα οδηγήσει σε ελαχιστοποίηση της μετακίνησης των ιδιωτών μηχανικών αλλά και της φυσικής επαφής τους με τους μηχανικούς εφαρμογής των υπηρεσιών. Συνεπώς, ο ελεγκτικός μηχανισμός των Υ.ΔΟΜ. έχει περιοριστεί στο ελάχιστο, με μόνη υποχρέωση το δειγματοληπτικό έλεγχο της νομιμότητας των υποβαλλομένων στοιχείων και μιας κατηγορίας οικοδομικών αδειών (τουλάχιστόν 30% των οικοδομικών άδειών που εκδίδονται αυτόματα και με ευθύνη μηχανικού). Με βάση αυτό το καθεστώς, λοιπόν, οι περισσότερες οικοδομικές άδειες μέχρι σήμερα εκδίδονται με ευθύνη μηχανικών και οι περισσότερες καθυστερήσεις οφείλονται σε περιπτώσεις σύνθετων αδειοδοτήσεων, όπου για την έκδοση της οικοδομικής άδειας, απαιτείται η λήψη εγκρίσεων και από άλλους φορείς όπως Συμβούλιο Αρχιτεκτονικής, Υπουργείο Πολιτισμού, Δασαρχείο κλπ.
Ένα ακόμα επιχείρημα, ίσως το πιο ισοπεδωτικό από όσα έχουν διατυπωθεί έως τώρα, είναι η επίκληση πάταξης της διαφθοράς. Πρωτοφανές! Ο αρχηγός του κράτους στις τοποθετήσεις του, ορίζει το σύνολο μιας κατηγορίας υπαλλήλων του ως αργυρώνητων. Επίορκοι υπήρχαν και θα υπάρχουν πάντα, τόσο στον ιδιωτικό όσο και στο δημόσιο τομέα. Είναι άδικο, όμως, να λοιδορείται ένας ολόκληρος κλάδος, προκειμένου το «επιτελικό κράτος» να προχωρήσει σε άλλη μία «μεταρρύθμιση». Σε αυτό το πλαίσιο, οι Δήμοι στοχοποιούνται αδίκως και αντιμετωπίζονται ως εξιλαστήρια θύματα. Η πίστη, όμως, στους θεσμούς είναι αναγκαία όχι μόνο για την εύρυθμη λειτουργία της Δημοκρατίας μας, αλλά και για τη συνοχή της κοινωνίας. Γι’ αυτό και είναι προτιμότερο να μην υιοθετούμε τη λογική του «Γόρδιου δεσμού», πέραν εξαιρετικών περιπτώσεων.
Ως Πολιτικός Μηχανικός ο οποίος ασκεί το ελεύθερο επάγγελμα, εννοείται ότι δεν θεωρώ ότι όλα βαίνουν καλώς και δεν χρειάζονται βελτιώσεις. Ωστόσο, μετά τις παρεμβάσεις που αναμένονται (ψηφιοποίηση αρχείων και Ενιαίος Ψηφιακός Χάρτης), βασικό πρόβλημα θα παραμένει η υποστελέχωση. Γεγονός που δεν αλλάζει με καμία μεταφορά αρμοδιοτήτων, αν δε βελτιωθούν οι μισθολογικές παροχές.
Λογικές τύπου outsourcing σε όλα και επιστράτευση των ιδιωτών να καλύψουν βασικές λειτουργίες του δημοσίου, με βρίσκουν αντίθετο. Στη βάση του, το «δημόσιο συμφέρον» απαιτεί δημόσιους λειτουργούς να το διαφυλάξουν, αλλιώς θα αρχίσουμε να συζητάμε για outsourcing υπηρεσίες αστυνόμευσης, φύλαξης των συνόρων κλπ.
Άλλωστε «Δημόσιο είναι το συμφέρον, όταν υποκείμενό του είναι ο λαός, που έχει οργανωθεί με την έννομη τάξη σε κράτος» (Επ. Σπηλιοτόπουλος) και «Το δημόσιο συμφέρον δεν εκπορεύεται από το εν γένει κοινωνικό σύνολο, αλλά από την οργανωμένη θεσμικώς και υπό δημοκρατικούς όρους κρατική εξουσία, την Res Publica και ως φορέας του εμφανίζεται, κατά περίπτωση, το Δημόσιο, τα Ν.Π.Δ.Δ. και Ν.Π.Ι.Δ. του ευρύτερου δημόσιου τομέα, όπως αυτός οριοθετείται κάθε φορά νομοθετικώς (Πρ. Παυλόπουλος).
Η μεταφορά των πολεοδομιών στο Ελληνικό Κτηματολόγιο είναι ίδιας (μηδενικής) μεταρρυθμιστικής σημασίας με την ενσωμάτωση του ΟΠΕΚΕΠΕ στην ΑΑΔΕ. Πρόκειται για άλλη μια ανώριμη εξαγγελία, η οποία δεν προβλέπει κανένα σχεδιασμό, κανένα οργανόγραμμα, ενώ επίσης αφήνει ανεπίλυτα μια σειρά από προβλήματα όπως η εύρεση οικονομικών και ανθρώπινων πόρων. Επιπρόσθετα, οξύμωρο της «μεταρρύθμισης» αποτελεί το γεγονός ότι, ο μηχανισμός ο οποίος κατηγορείται ως διεφθαρμένος και αναποτελεσματικός, μεταφέρεται αυτούσιος στο κεντρικό κράτος. Επομένως, αν κάτι θα πετύχει η κυβέρνηση με την επιστροφή σε ένα συγκεντρωτικό μοντέλο, είναι απλά να οικειοποιηθεί τη διαφθορά, αντί να την καταπολεμήσει, καθώς θα καλέσει τους ίδιους υπαλλήλους που κατηγορεί να εφαρμόσουν τις ίδιες εγκριτικές διαδικασίες που εφαρμόζουν και σήμερα.
Συνεπώς, εύλογα θα κατέληγε κανείς στο συμπέρασμα ότι η εφαρμογή του επιτελικού κράτους στις μέρες μας από την παρούσα κυβέρνηση, είναι απλά συγκεντρωτισμός, έλλειψη δημοκρατίας και μια γενικότερη υποτίμηση προς τους θεσμούς και την Τοπική Αυτοδιοίκηση.
*Ο Παναγιώτης-Πάρης Χαρλαύτης είναι Πολιτικός Μηχανικός, Αντιδήμαρχος Παιδείας, Ψηφιακής Διακυβέρνησης, Περιουσίας και Δόμησης του Δήμου Αθηναίων και εκλεγμένο μέλος της Αντιπροσωπείας του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος
Δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα topontiki
