Τα ενοίκια έχουν φτάσει σε εξαιρετικά υψηλά επίπεδα, ακόμη και για παλαιές, μη ανακαινισμένες κατοικίες που κατασκευάστηκαν τη δεκαετία του 1960.
Συγκεκριμένα, για διαμερίσματα 65-90 τ.μ. σε δημοφιλείς περιοχές όπως η Κυψέλη, το Παγκράτι και η Νέα Σμύρνη, η συντριπτική πλειοψηφία των ακινήτων ενοικιάζεται για τουλάχιστον 800 ευρώ, με πολλά να ξεπερνούν ακόμη και τα 1.000 ευρώ.
Αυτό οδηγεί τους ενοικιαστές να “περιορίζουν τις στεγαστικές τους ανάγκες”, αναγκάζονται να συμβιβάζονται με μικρότερες ή χειρότερες ποιότητας κατοικίες.
Έντονη Ανισορροπία Προσφοράς και Ζήτησης
Το κεντρικό πρόβλημα είναι η τεράστια έλλειψη προσφοράς έναντι της υψηλής ζήτησης. Εκατοντάδες χιλιάδες ακίνητα παραμένουν κλειστά, χωρίς να διατίθενται στην αγορά ενοικίασης. Υπολογίζεται ότι μόνο στην Αθήνα, το 25% των ακινήτων είναι κλειστά. Αυτή η έλλειψη προσφοράς πιέζει τις τιμές προς τα πάνω. Η ζήτηση εστιάζεται ιδιαίτερα στα μικρά διαμερίσματα (έως 60 τ.μ.), τα οποία έχουν μεγαλύτερη ζήτηση λόγω της οικονομικής αδυναμίας των νοικοκυριών να ανταπεξέλθουν στα ακόμη υψηλότερα ενοίκια των μεγαλύτερων σπιτιών. Ωστόσο, αυτό έχει ως αποτέλεσμα να γίνονται και τα ίδια τα μικρά ακίνητα εξαιρετικά ακριβά, με την μέση ζητούμενη τιμή για διαμέρισμα έως 60 τ.μ. στην Αττική να ανέρχεται στα 13,61 ευρώ/τ.μ. (π.χ., 816 ευρώ για 60 τ.μ.), ενώ σε προνομιακές περιοχές όπως η Βουλιαγμένη και η Γλυφάδα η τιμή ξεπερνά τα 20 ευρώ/τ.μ.
Αστάθεια στη Φοιτητική Στέγαση
Η κρίση εντείνειται ιδιαίτερα στον τομέα της φοιτητικής στέγασης. Το κράτος έχει αδιαφορήσει να δημιουργήσει επαρκείς φοιτητικές εστίες, αφήνοντας τους φοιτητές να ανταγωνίζονται στην ιδιωτική αγορά. Σύμφωνα με έρευνα, τα ενοίκια για φοιτητικές κατοικίες έχουν αυξηθεί κατά 147% στην Αθήνα την τελευταία δεκαετία. Για παράδειγμα, δεν υπάρχει γκαρσονιέρα στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη κάτω από τα 400 ευρώ, με τιμές που συχνά φτάνουν ή ξεπερνούν τα 700 ευρώ.
Αιτίες και Αντιδράσεις
Οι ιδιοκτήτες αιτιολογούν τα υψηλά ενοίκια με το υψηλό κόστος πλήρους ανακαίνισης (π.χ., περίπου 50.000 ευρώ για διαμέρισμα 60 τ.μ.) και τους φόρους που επιβαρύνουν το ακίνητο. Ωστόσο, οι ενοικιαστές δίνουν πλέον πάνω από 60% του μισθού τους στο ενοίκιο. Τα ενοίκια έχουν αυξηθεί κατά 80% από το 2019, και πιστεύεται ότι έχουν φτάσει σε ένα «σταθερό» υψηλό επίπεδο χωρίς δυναμική για περαιτέρω αύξηση.
Αποτυχία Κρατικών Μέτρων και Προτάσεις
Τα κρατικά μέτρα κρίνονται ανεπαρκή και άστοχα. Για παράδειγμα, ένα μέτρο που παρείχε τριετή απαλλαγή φόρου σε ιδιοκτήτες που νοίκιαζαν για τρία χρόνια, απέκλεισε τους ευάλωτους ενοικιαστές (π.χ., αγροτικούς γιατρούς, αναπληρωτές καθηγητές) και απέτυχε να κινήσει μαζικά τα ακίνητα. Επιπλέον, ευθύνες αποδίδονται σε μεγάλα funds ακινήτων που κατέχουν δεκάδες χιλιάδες ακίνητα (π.χ., 25-30 χιλιάδες) και ελέγχουν τμήματα της αγοράς. Προτείνεται η επιβολή φόρου αδράνειας στα funds και όχι στους μικροϊδιοκτήτες, για να αναγκαστούν να διαθέσουν τα κλειστά τους ακίνητα, καθώς και η δημιουργία ψηφιακής πλατφόρμας για στέγαση φοιτητών σε ιδιωτικές κατοικίες, σε πρότυπο που ακολουθείται στο εξωτερικό.
