Ας μην είμαστε άδικοι. Υπάρχουν περιπτώσεις που όταν ο κρατικός μηχανισμός θέλει, μπορεί να κινητοποιηθεί άμεσα, συντονισμένα και αποτελεσματικά.
Εντάξει, μπορεί να μην είναι για τις φωτιές, την ακρίβεια, το ΕΣΥ, τη στεγαστική και ενεργειακή κρίση, αλλά απ’ ότι φαίνεται, ήταν θέμα ζωτικής σημασίας να μπλοκάρει την απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου της Αθήνας να ξανανοίξει τη Βασιλίσσης Όλγας, ως δρόμο ήπιας κυκλοφορίας.
Η απόφαση του Δήμου δεν ήταν απλώς τεχνικού χαρακτήρα. Ήταν μια πολιτική επιλογή που έδινε ξανά λόγο στους κατοίκους για το πώς θέλουν να ζουν στην πόλη τους.
Μέσα, όμως, σε λίγες ώρες, τρία (3) υπουργεία έπεσαν σαν κομάντο στη μάχη για να μην εφαρμοστεί η απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου και αν έβλεπες τη σπουδή τους θα νόμιζες ότι απειλείται η εθνική κυριαρχία.
Για να φτάσουμε βέβαια εδώ, πρέπει να γυρίσουμε το χρόνο λίγο πίσω και να πάμε στην περίοδο του COVID, όπου ο προηγούμενος Δήμαρχος και εκλεκτός της κυβέρνησης, είχε εντάξει και την Βασιλίσσης Όλγας στη λαίλαπα του «Μεγάλου Περιπάτου».
Ένας πρόχειρα βαμμένος δρόμος, χωρίς συνοχή, που έμοιαζε περισσότερο με πρόχειρη μακέτα παρά με ζωντανό κομμάτι της πόλης.
Ο τότε σχεδιασμός όμως, ήταν σε κάποια σημεία του παράδοξα προσεκτικός.
Πρακτικά δηλαδή, επέτρεπε στα αυτοκίνητα να χρησιμοποιούν τη λωρίδα του τραμ για να φτάνουν μέχρι… τα γήπεδα του τένις και το καφέ στο Ζάππειο. Μια ρύθμιση που περισσότερο έμοιαζε με προνόμιο για λίγους παρά με σχέδιο για την πόλη και τους κατοίκους.
Η σημερινή δημοτική αρχή επιχείρησε να αποκαταστήσει τη λειτουργία του χώρου χωρίς την παραδοξότητα των «εξαιρέσεων» και των προνομίων. Αντί να παραμένει ο δρόμος σε καθεστώς «ούτε πεζόδρομος ούτε κανονικός οδικός άξονας», αποφασίστηκε να επιστρέψει σε μια λειτουργική μορφή. Με λίγα λόγια, να πάψει η Όλγας να είναι πεδίο πειραματισμών ή έργων-βιτρίνας και να ξαναγίνει ένας δρόμος με λογική και συνοχή.
Όμως, το μήνυμα της κεντρικής εξουσίας ήταν σαφές: ακόμη κι αυτό, ακόμη και μία απλή συγκοινωνιακή ρύθμιση, πρέπει να περάσει μέσα από την παντοδύναμη γραφειοκρατία της.
Το κράτος απέδειξε ότι μπορεί να κινητοποιηθεί σε μια νύχτα.
Όχι για να προστατεύσει, αλλά για να ελέγξει.
Όχι για να σώσει, αλλά για να μπλοκάρει.
Κι αυτό είναι το πιο ειλικρινές του κατόρθωμα: μας αποδεικνύει κάθε μέρα ότι η Ελλάδα δεν πάσχει από «παθογένειες». Πάσχει από αυτούς που τις βαφτίζουν έτσι για να συνεχίσουν να κυβερνούν.
Το πρόβλημα με τη Β. Όλγας δεν είναι προφανώς κυκλοφοριακό. Είναι πολιτικό. Όταν ένα εκλεγμένο Δημοτικό Συμβούλιο αποφασίζει για την πόλη και η κεντρική εξουσία σπεύδει να ακυρώσει την απόφαση σε χρόνο ρεκόρ, το θέμα αγγίζει τον ίδιο τον πυρήνα της δημοκρατίας: ποιος έχει τον πρώτο λόγο για τη ζωή στην πόλη;
Δεν είναι καθόλου υπερβολή να πούμε πως η Ελλάδα έχει δημιουργήσει ένα από τα πιο συγκεντρωτικά μοντέλα διοίκησης στην Ευρώπη. Ένα «επιτελικό κράτος» που συνεχώς διογκώνεται και πλέον θυμίζει μαύρη τρύπα που καταπίνει αρμοδιότητες, απορροφά πόρους, παραλύει πρωτοβουλίες.
Από την πολεοδομία μέχρι την κοινωνική πολιτική, από τις συγκοινωνίες μέχρι την πολιτική προστασία, κάθε τι περνάει από ένα κέντρο που θέλει να τα ελέγχει όλα, αλλά δεν μπορεί να φροντίσει τίποτα.
Το «επιτελικό κράτος» δεν είναι εργαλείο εκσυγχρονισμού, όπως παρουσιάζεται. Είναι μηχανισμός ελέγχου. Ένα καθεστώς που δεν εμπιστεύεται τους πολίτες και υποβαθμίζει τις πόλεις. Κι αν κάτι αποδεικνύει η σύγκρουση για τη Βασιλίσσης Όλγας, είναι ακριβώς αυτό: ότι η Αθήνα, και μαζί της κάθε τοπική κοινωνία, δεν μπορεί να συνεχίσει να είναι όμηρος μιας εξουσίας που βλέπει τα πάντα ως ιδιοκτησία της.
Οι τοπικές κοινωνίες πρέπει να αποκτήσουν ξανά φωνή και δύναμη. Γιατί μόνο εκεί γεννιέται η πραγματική δημοκρατία: στον χώρο που ζεις, την πλατεία που απολαμβάνεις, το δρόμο που περπατάς.
Τώρα, περισσότερο από ποτέ, χρειάζεται μια “επανάσταση” της τοπικής αυτοδιοίκησης και αυτό είναι προϋπόθεση επιβίωσης. Για να σωθούν οι πόλεις από την ασφυξία, για να ανακτήσουν οι πολίτες το δικαίωμα να ορίζουν το παρόν και το μέλλον τους, για να πάψει η δημοκρατία να είναι μόνο μια τελετή ανάθεσης κάθε τέσσερα χρόνια.
Γι’ αυτό και η στάση του Χάρη Δούκα στην υπόθεση της Β. Όλγας δεν ήταν μια απλή διαχείριση ενός τεχνικού ζητήματος. Ήταν μια πολιτική πράξη με συμβολισμό: ότι η πόλη δεν είναι διακοσμητική βιτρίνα, αλλά ζωντανός χώρος που ανήκει στους κατοίκους και ότι η τοπική αυτοδιοίκηση δεν μπορεί να είναι απλό παρακολούθημα του κράτους.
Δεν είναι τυχαίο ότι πριν από έναν χρόνο, όταν ο Χ. Δούκας έθεσε υποψηφιότητα για την ηγεσία του ΠΑΣΟΚ, επέμενε πως η υποψηφιότητά του είναι ακριβώς η υπεράσπιση αυτής της αρχής: πως η φωνή της αυτοδιοίκησης οφείλει να ακουστεί και στην κεντρική πολιτική σκηνή. Όχι για λόγους προσωπικής φιλοδοξίας, αλλά για να μπει στο τραπέζι το αυτονόητο, ότι χωρίς ισχυρή τοπική αυτοδιοίκηση, δεν υπάρχει ούτε ισχυρή δημοκρατία.
Η Βασιλίσσης Όλγας είναι ένας δρόμος. Αλλά είναι και καθρέφτης. Αν τον κοιτάξεις, βλέπεις την πόλη που θέλουμε και το κράτος που έχουμε.
Στη μία πλευρά, η επιθυμία για χώρο, ανάσα, συμμετοχή και στην άλλη, η πεισματική επιμονή μιας εξουσίας που βλέπει την πόλη σαν ιδιοκτησία και τους πολίτες σαν φιλοξενούμενους.
Γιατί αν οι πόλεις δεν μπορούν να αποφασίζουν για τον εαυτό τους, τότε η δημοκρατία και η πολιτική χάνουν το πεδίο όπου πραγματώνονται: τον δημόσιο χώρο.
Και το ερώτημα παραμένει ανοιχτό: πόσο ακόμα θα θεωρείται φυσιολογικό το κράτος να κινητοποιείται σαν τσιτάχ για να ακυρώσει την ψήφο των κατοίκων, αλλά να σέρνεται σαν χελώνα όταν πρέπει να υπερασπίσει την ίδια τους τη ζωή;
ΥΓ.
Επί του πιεστηρίου: Τέσσερα έγιναν τελικά τα υπουργεία που συντονίστηκαν άψογα κατά του Δημάρχου Αθηναίων. Μετά τη Βασιλίσσης Όλγας, ήταν η σειρά της συνονόματης «γαλαζοαίματης» υπουργού της ΝΔ, Όλγας Κεφαλογιάννη. Η υπουργός Τουρισμού, την ίδια ημέρα που αποκαλύπτεται πως ψωνίζει χαλιά των 18.000 ευρώ για το γραφείο της (με απευθείας ανάθεση στην Μοιραράκη), εμφανίζεται, με καθυστέρηση, ως «προστάτιδα» της πόλης απέναντι στα γκράφιτι, βγάζοντας ανακοινώσεις λες και είναι γραφείο Τύπου της ισραηλινής πρεσβείας. Πολυτέλεια για τον εαυτό τους, αυστηρή πειθαρχία για όλους τους άλλους. Αυτή είναι η πεμπτουσία του επιτελικού κράτους.
Άρθρο του Κωνσταντίνου Ταχτσίδη
Πηγή: rosa.gr
