Η ιστορία των ΗΠΑ είναι μια διαρκής αντίθεση ανάμεσα σε δημόσιες δηλώσεις των προέδρων που δεν παρεμβαίνουν στην εσωτερική πολιτική και στις εκλογές σε άλλες χώρες.
Ο Ντόναλντ Τραμπ δεν ασχολείται όμως με τα προσχήματα σχολιάζει το τηλεοπτικό δίκτυο CNN
Καθώς ο Αμερικανός προέδρος μετέτρεψε το Ρεπουμπλικάνο Κόμμα σε προσωπολατρικό, προχώρησε στην «εξαγωγή» στο ιδεολογικό του πλαίσιο.
Σε ένα ακόμη παράδειγμα που έχει σπάσει το «καλούπι της Προεδρίας, ο Τραμπ ενισχύει ανοιχτά τους ευνοούμενους υποψηφίους στο εξωτερικό και επιδιώκει να κάμψει τα εθνικά πολιτικά και δικαστικά συστήματα στα άλλα κράτη προς όφελος του.
Ο Λευκός Οίκος πλέον
απροσχημάτιστα την υποστήριξή του στους ακροδεξιούς Ευρωπαίους, με εργαλείο τη νέα στρατηγική εθνικής ασφάλειας των ΗΠΑ.
Στη δεύτερη θητεία του, ο Τραμπ ενεργεί ως παγκόσμιος επικεφαλής ενός εθνικιστικού πολιτικού κινήματος, επιδιώκοντας να διαμορφώσει την κομματική και, τελικά, την κρατική πολιτική στην Αργεντινή, τη Βραζιλία, την Κολομβία, την Ονδούρα, τη Νότια Κορέα, τη Βενεζουέλα, τη Νότια Αφρική και πέρα από τον Ατλαντικό.
Στις περισσότερες περιπτώσεις, ο Τραμπ προώθησε ηγέτες και υποψηφίους που τάσσονται υπέρ του λαϊκιστικού εθνικισμού του, εκείνους που τον κολακεύουν ή που αντιμετωπίζουν νομικές μάχες που θυμίζουν τις δικές του.
«Καμπάνια» υπέρ Νετανιάχου… με γκάφες
Τη Δευτέρα, βυθίστηκε για άλλη μια φορά στην πολιτική του Ισραήλ, όπου είναι ιδιαίτερα δημοφιλής και ως εκ τούτου απολαμβάνει μεγάλης πολιτικής επιρροής ενόψει των γενικών εκλογών που αναμένονται τον επόμενο χρόνο.
Ο Τραμπ δήλωσε στους δημοσιογράφους ότι η χάρη που είχε ζητήσει προηγουμένως για τον Ισραηλινό πρωθυπουργό Μπενιαμίν Νετανιάχου, ο οποίος αντιμετωπίζει κατηγορίες για δωροδοκία και απάτη, «είναι καθ’ οδόν » αφού μίλησε με τον Ισραηλινό πρόεδρο Ισαάκ Χέρτζογκ. Ο Τραμπ πρόσθεσε: «Είναι ένας πρωθυπουργός εν καιρώ πολέμου που είναι ήρωας. Πώς να μην δώσεις χάρη;»
Το γραφείο του Χέρτζογκ εξέδωσε γρήγορα μια δήλωση στην οποία αρνήθηκε ότι υπήρξε οποιαδήποτε τέτοια συνομιλία μεταξύ των δύο προέδρων. Ανέφερε ότι ο Χέρτζογκ είχε μιλήσει με έναν εκπρόσωπο του Τραμπ και ότι η διαδικασία θα ακολουθήσει την τυπική διαδικασία.
Αν ο Τραμπ μπορούσε να απαλλάξει τον Νετανιάχου από μια ποινική δίκη, θα καθησύχαζε σημαντικά τις προσωπικές ανησυχίες του Ισραηλινού ηγέτη και ίσως θα ενίσχυε τις εκλογικές του προοπτικές.
Θα άφηνε επίσης τον Νετανιάχου βαθιά στο προσωπικό του χρέος, μια πιθανή ένδειξη για τα κίνητρα του Τραμπ, καθώς ανταπέδωσε την κολακεία του Νετανιάχου στο θέρετρό του στο Μαρ-α-Λάγκο τη Δευτέρα με τους δικούς του πλούσιους επαίνους.
«Σας ευχαριστώ για την υποστήριξή σας. Είναι από καρδιάς», είπε ο Νετανιάχου στον Τραμπ, ανακοινώνοντας παράλληλα ότι ο οικοδεσπότης του θα ήταν ο πρώτος ξένος που θα λάμβανε το Βραβείο του Ισραήλ, το κορυφαίο πολιτιστικό βραβείο του εβραϊκού κράτους.
Η κατηγορία «Ειρήνης», την οποία η κυβέρνηση αποφάσισε να απονείμει στον Τραμπ, δεν έχει απονεμηθεί ποτέ πριν.
Ήταν μια έξυπνη κίνηση από τον Νετανιάχου, που γνωρίζει καλά την παράδοση του να φτάνει κανείς στον Τραμπ φέρνοντας δώρα. Σε μια προηγούμενη επίσκεψη, είχε προτείνει τον πρόεδρο για το Νόμπελ Ειρήνης που λαχταρά.
Παρά τους ψιθύρους πριν από τη συνάντηση ότι μέλη της συνοδείας του Τραμπ είναι απογοητευμένα από την ισραηλινή καθυστέρηση στη δεύτερη φάση της συμφωνίας κατάπαυσης του πυρός στη Γάζα – ένα από τα κορυφαία επιτεύγματα του Αμερικανού προέδρου κατά τη δεύτερη θητεία του – ο Νετανιάχου απόλαυσε μια ανεκτίμητη πολιτική υποστήριξη.
«Αν είχατε 8 στους 10 πρωθυπουργούς στη θέση του αυτή τη στιγμή… δεν θα είχατε πια το Ισραήλ», είπε ο Τραμπ. «Χρειαζόσασταν έναν πολύ ξεχωριστό άνθρωπο για να φέρει εις πέρας και να βοηθήσει πραγματικά το Ισραήλ να ξεπεράσει αυτή την απαίσια κατάσταση». Σε λίγες προτάσεις, «έγραψε» την προώθηση της επανεκλογής του επισκέπτη του.
Γιατί οι Αμερικανοί πρόεδροι προσποιούνται ότι δεν ασχολούνται με την πολιτική στο εξωτερικό
Οι Αμερικανοί πρόεδροι παραδοσιακά απέφευγαν να τους βλέπουν να παρεμβαίνουν απροκάλυπτα στην πολιτική των ξένων κρατών.
Καταρχάς, αυτό είναι «κακοί τρόποι».
Είναι επίσης μια θεμελιώδης αρχή της δημοκρατίας ότι οι ψηφοφόροι μπορούν να αποφασίσουν ποιος τους ηγείται. Αν και αυτή είναι μια αξία που ο Τραμπ φαίνεται να μην συμμερίζεται, δεδομένης της άρνησής του να αποδεχτεί την ήττα του στις εκλογές του 2020.
Και υπάρχει πάντα η πιθανότητα η υποστήριξη ενός συγκεκριμένου ηγέτη σε μια χώρα να γυρίσει μπούμερανγκ είτε δημιουργώντας μια αντιαμερικανική αντίδραση είτε αποξενώνοντας τους νέους προέδρους και πρωθυπουργούς πριν αναλάβουν τα καθήκοντά τους.
Η κυβέρνηση Τραμπ, ωστόσο, σπάνια σταματά να προσπαθεί να διαμορφώνει την εξωτερική πολιτική προς όφελός της.
Την περασμένη εβδομάδα, για παράδειγμα, η Ονδούρα ανακοίνωσε ότι ο υποψήφιος του συντηρητικού Εθνικού Κόμματος, Νάσρι Ασφούρα, είχε κερδίσει τις αμφίρροπες προεδρικές εκλογές .
Ο Τραμπ είχε προειδοποιήσει ότι θα υπάρξει «κόλαση» αν ο Ασφούρα δεν αναδειχθεί νικητής από μια παρατεταμένη διαδικασία καταμέτρησης ψήφων.
Ο ηττημένος κεντροδεξιός υποψήφιος Σαλβαδόρ Νασράλα ισχυρίστηκε ότι οι παρεμβάσεις του Τραμπ — συμπεριλαμβανομένης της απονομής χάριτος σε έναν πρώην πρόεδρο της Ονδούρας που εκτίει ποινή φυλάκισης 45 ετών στις ΗΠΑ για διακίνηση ναρκωτικών — είχαν μειώσει τις πιθανότητές του να κερδίσει .
«Κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωση»
Ο Τραμπ έχει επανειλημμένα επιδιώξει να χρησιμοποιήσει την ισχύ των ΗΠΑ για να διαμορφώσει την πολιτική του Δυτικού Ημισφαιρίου σύμφωνα με την ακροδεξιά εικόνα του.
Επέβαλε δασμούς 50% στις βραζιλιάνικες εισαγωγές λόγω της ποινικής δίωξης του φίλου του και πρώην προέδρου Ζαΐχ Μπολσονάρου για πραξικόπημα. Ο ελιγμός έδειξε πώς ο Τραμπ χρησιμοποιεί τους εισαγωγικούς δασμούς ως όπλο εξωτερικής πολιτικής εκτός από εμπορικό εργαλείο.
Ο Τραμπ χρησιμοποιεί αυτή τη στιγμή τεράστια ισχύ των ΗΠΑ — με τη μορφή ναυτικής αρμάδας στα ανοικτά της Βενεζουέλας — για να προσπαθήσει να προκαλέσει την απομάκρυνση ή την παραίτηση του Νικολάς Μαδούρο. Η δικαιολογία είναι να σταματήσει το εμπόριο ναρκωτικών.
Πολλοί αναλυτές πιστεύουν ότι ο Τραμπ ελπίζει να ενισχύσει την εξουσία του εγκαθιστώντας ένα πιο ιδεολογικά φιλικό καθεστώς στο Καράκας. Ίσως ελπίζει επίσης να προκαλέσει ένα φαινόμενο ντόμινο που θα τερματίσει το σοσιαλιστικό καθεστώς στην Κούβα.
Ο πρόεδρος φαίνεται ήδη να έχει στο νου του τις προεδρικές εκλογές της Κολομβίας τον επόμενο χρόνο. Προειδοποίησε κατά τη διάρκεια των χριστουγεννιάτικων διακοπών ότι ο πρόεδρος Γκουστάβο Πέτρο έπρεπε να «προσέχει τα οπίσθιά του».
Ο Πέτρο δήλωσε στο CNN αυτόν τον μήνα ότι πίστευε ότι η πίεση του Τραμπ στη Βενεζουέλα αφορούσε το πετρέλαιο και όχι την αποκατάσταση της δημοκρατίας.
Ο Τραμπ χρησιμοποίησε επίσης την οικονομική ισχύ της Αμερικής για να προσπαθήσει να υπαγορεύσει την πολιτική στην Αργεντινή, προειδοποιώντας ότι ένα οικονομικό πακέτο διάσωσης 20 δισεκατομμυρίων δολαρίων εξαρτιόταν από το αν ο φίλος του, ο πρόεδρος της Αργεντινής και ήρωας του MAGA, Χαβιέρ Μιλέι, θα παρέμενε στην εξουσία. «Αν δεν κερδίσει, θα φύγουμε», είπε ο Τραμπ.
Η παγκόσμια εμβέλεια του Τραμπ
Αλλά το πολιτικό σκακιστικό παιχνίδι του Τραμπ δεν περιορίζεται στο Δυτικό Ημισφαίριο. Όταν ο πρόεδρος της Νότιας Αφρικής Σίριλ Ραμαφόσα επισκέφθηκε το Οβάλ Γραφείο τον Μάιο, ο πρόεδρος προσπάθησε να τον υπονομεύσει στο εσωτερικό με ένα βίντεο που υπονοούσε ότι οι λευκοί Νοτιοαφρικανοί αντιμετώπισαν γενοκτονία.
Τον Αύγουστο, ο πρόεδρος Λι Τζάε Μιουνγκ αντιμετώπισε μια δύσκολη κατάσταση λίγο πριν από τις συνομιλίες στο Οβάλ Γραφείο, όταν ο Τραμπ δημοσίευσε ένα εμπρηστικό μήνυμα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης σχετικά με φερόμενες επιδρομές σε εκκλησίες στη Νότια Κορέα . Ο πρόεδρος που επισκέφθηκε την περιοχή εξομάλυνε την κατάσταση χαρίζοντας στον Τραμπ δύο καουμπόικα καπέλα με το σύνθημα «Make America Great Again» και ένα εξατομικευμένο γκολφ πάτερ.
Αλλά το επεισόδιο ήταν μια υπενθύμιση ότι σχεδόν τίποτα δεν είναι απαγορευμένο για τον Τραμπ όταν επιδιώκει να θέσει εκτός ισορροπίας άλλους ηγέτες.
«Εκστρατεία» για την «αλλαγή» της Ευρώπης
Η κυβέρνηση Τραμπ φαίνεται τώρα αποφασισμένη να αποσταθεροποιήσει τις κεντρώες και κεντροαριστερές κυβερνήσεις στην Ευρώπη. Η νέα στρατηγική εθνικής ασφάλειας υποστηρίζει ότι ο ευρωπαϊκός πολιτισμός απειλείται από «πολιτισμική διαγραφή» λόγω των κυμάτων μουσουλμανικής μετανάστευσης. Υποστηρίζει «την αυξανόμενη επιρροή των πατριωτικών ευρωπαϊκών κομμάτων» και λέει ότι η πολιτική των ΗΠΑ θα πρέπει να δώσει προτεραιότητα στην «καλλιέργεια αντίστασης στην τρέχουσα πορεία της Ευρώπης εντός των ευρωπαϊκών εθνών».
Οι ηγέτες της Γαλλίας, της Γερμανίας και της Βρετανίας λένε ότι τα ακροδεξιά κόμματα που υποστηρίζουν τον Τραμπ, όπως ο Εθνικός Συναγερμόε, η Εναλλακτική για τη Γερμανία και το Reform UK, αντίστοιχα, απειλούν την ραχοκοκαλιά των φιλελεύθερων δημοκρατιών. Κανείς δεν θα μπορούσε να περιμένει ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες, ο εγγυητής των ελευθεριών τους για 80 χρόνια, θα αναδεικνύονταν ως άμεση απειλή για την πολιτική τους σταθερότητα.
Μοτίβο ανάμειξης
Φυσικά, ο Τραμπ δεν είναι ο μόνος πρόεδρος των ΗΠΑ που ανακατεύεται στην εξωτερική πολιτική.
Αυτό συμβαίνει εδώ και δεκαετίες, ακόμη και αν τέτοιες προσπάθειες ήταν συχνά συγκαλυμμένες ή λάμβαναν χώρα υπό άλλο πρόσχημα. Ο Ρόναλντ Ρίγκαν και η Μάργκαρετ Θάτσερ θεωρούνταν από κοινού προάγγελοι μιας συντηρητικής αναβίωσης τη δεκαετία του 1980, για παράδειγμα.
Έχουν επίσης υπάρξει πολλές ακόμη απόπειρες ανάμειξης των ΗΠΑ.
Ένα πραξικόπημα που υποστηρίχθηκε από τη CIA στο Ιράν το 1953 πυροδότησε μια σειρά γεγονότων που οδήγησαν στη σημερινή αντιπαράθεση με την Ισλαμική Δημοκρατία. Η καταστροφική εισβολή του προέδρου Τζον Φ. Κένεντι στον Κόλπο των Χοίρων απέτυχε να ανατρέψει την κουβανική επανάσταση του Φιντέλ Κάστρο το 1961. Αρκετές αμερικανικές κυβερνήσεις πραγματοποίησαν επιχειρήσεις αλλαγής καθεστώτος στη Λατινική Αμερική – συμπεριλαμβανομένης της Χιλής, της Νικαράγουας, του Παναμά και της Γουατεμάλας – όλα αυτά τα χρόνια, μερικές από τις οποίες κατέληξαν σε στρατιωτικές δικτατορίες.
Και όταν οι αμερικανικές δυνάμεις δεν βρήκαν όπλα μαζικής καταστροφής στο Ιράκ, η καταστροφική εισβολή αναδιατυπώθηκε ως μέρος μιας «Ατζέντας Ελευθερίας» για την εξάπλωση της δημοκρατίας σε όλο τον κόσμο.
Σε ένα από τα πιο αδέξια πρόσφατα παραδείγματα ενός προέδρου των ΗΠΑ που ασκεί πολιτική σε άλλη χώρα, ο Μπαράκ Ομπάμα προειδοποίησε το 2016 ότι η Βρετανία θα βρεθεί «στο τέλος της ουράς» στις διαπραγματεύσεις για εμπορικές συμφωνίες με τις ΗΠΑ εάν αποχωρήσει από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η εκστρατεία Leave χρησιμοποίησε το σχόλιο για να ισχυριστεί πολιτική παρέμβαση υπέρ της εκστρατείας Remain του Βρετανού πρωθυπουργού Ντέιβιντ Κάμερον.
Η κίνηση του Ομπάμα γύρισε μπούμερανγκ όταν το Ηνωμένο Βασίλειο ψήφισε ούτως ή άλλως υπέρ του Brexit, σε έναν προάγγελο της σοκαριστικής λαϊκιστικής νίκης του Τραμπ στις προεδρικές εκλογές του 2016 λίγους μήνες αργότερα.
Ο Ομπάμα ήταν μέρος μιας μακράς σειράς προέδρων που έχουν ασχοληθεί με την πολιτική στο εξωτερικό με αμφίβολη επιτυχία. Αλλά λίγοι ήταν τόσο απροκάλυπτοι όσο ο Τραμπ. Η στρατηγική του «παντού, όλα ταυτόχρονα» αντανακλά τον χαρακτήρα του και τις παγκόσμιες φιλοδοξίες του πολιτικού του κινήματος.
