Τα Ellinika Hoaxes που καταργούνται μετά την χθεσινή ανακοίνωση του Μαρκ Ζούκερμπεργκ της Meta, εξέδωσαν ανακοίνωση εκφράζοντας την δυσαρέσκειά τους για την εξέλιξη.

Δείτε την ανακοίνωση:

Τα Ellinika Hoaxes, μέλος του Ευρωπαϊκού Δικτύου Προτύπων για τον Ελέγχο Γεγονότων (EFCSN), παραθέτουν την ανακοίνωση του EFCSN για το τέλος του Προγράμματος Ελέγχου Γεγονότων από Τρίτους (3PFC) της MΕΤΑ στις ΗΠΑ, συντασσόμενα πλήρως με το περιεχόμενο αυτής. 

• Το EFCSN καταδικάζει έντονα τις δηλώσεις του Διευθύνοντος Συμβούλου της Meta που συνδέουν τον έλεγχο γεγονότων με λογοκρισία. Ο έλεγχος γεγονότων δεν είναι λογοκρισία.
• Οι πλατφόρμες που αποσύρονται από τον αγώνα κατά της παραπληροφόρησης (σκόπιμης και μη) επιτρέπουν την παρέμβαση στις εκλογές.
• Το EFCSN προτρέπει την Ευρωπαϊκή Ένωση να σταθεί σθεναρά απέναντι σε τέτοιες πολιτικές πιέσεις και να μην αποθαρρυνθεί στις προσπάθειές της να σταματήσει τη διάδοση της παραπληροφόρησης στις πολύ μεγάλες διαδικτυακές πλατφόρμες (VLOPs).

Το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Προτύπων για τον Έλεγχο Γεγονότων (EFCSN) εκφράζει την απογοήτευσή του για την απόφαση της Meta να τερματίσει το Πρόγραμμα Ελέγχου Γεγονότων από Τρίτους «ξεκινώντας από τις Ηνωμένες Πολιτείες» και καταδικάζει έντονα τις δηλώσεις του Διευθύνοντος Συμβούλου της, που συνδέουν τον έλεγχο γεγονότων με τη λογοκρισία. «Αυτή φαίνεται περισσότερο μια πολιτικάυποκινούμενη κίνηση που γίνεται στο πλαίσιο της επερχόμενης διακυβέρνησης του Ντόναλντ Τραμπ στις Ηνωμένες Πολιτείες παρά μια απόφαση που βασίζεται σε δεδομένα», δηλώνει η Clara Jiménez Cruz, Πρόεδρος του EFCSN. Το EFCSN ενθαρρύνει την Ευρωπαϊκή Ένωση να παραμείνει σταθερή απέναντι σε τέτοιες πολιτικές πιέσεις και να μην αποθαρρυνθεί στις προσπάθειές της να σταματήσει τη διάδοση της παραπληροφόρησης στις πολύ μεγάλες διαδικτυακές πλατφόρμες (VLOPs).

Ο έλεγχος γεγονότων δεν είναι λογοκρισία, κάθε άλλο, ο έλεγχος γεγονότων προσθέτει λόγο στις δημόσιες συζητήσεις, παρέχει πλαίσιο και γεγονότα ώστε κάθε πολίτης να μπορεί να σχηματίσει τη δική του άποψη. Ο έλεγχος γεγονότων έχει αποδειχθεί επανειλημμένα ότι είναι αποτελεσματικός στην αντιμετώπιση της παραπληροφόρησης. Η εξίσωσή του με τη λογοκρισία είναι ένας ψευδής και κακόβουλος ισχυρισμός. Οι ελεγκτές γεγονότων δεν «λογοκρίνουν» κανέναν. Τα μέλη μας διερευνούν και δημοσιεύουν αποδεικτικά στοιχεία για ισχυρισμούς που ενδέχεται να είναι ψευδείς. Η απόφαση για το τι θα γίνει με το περιεχόμενο που επισημαίνεται από τους ελεγκτές γεγονότων ήταν πάντα της Meta, όχι δική μας.

Το EFCSN αντιτίθεται στον τρόπο με τον οποίον ο Διευθύνων Σύμβουλος της Meta, Μαρκ Ζάκερμπεργκ, χαρακτηρίζει τους ελεγκτές γεγονότων και τους δημοσιογράφους στην ανακοίνωσή του. Στην αιτιολόγηση για τον τερματισμό του προγράμματος, ο Ζάκερμπεργκ αναφέρει: «Οι ελεγκτές γεγονότων ήταν απλώς υπερβολικά πολιτικά προκατειλημμένοι και έχουν καταστρέψει περισσότερη εμπιστοσύνη από όση δημιούργησαν.» Αυτό είναι καταφανώς ψευδές. Οι ελεγκτές γεγονότων τηρούν τα υψηλότερα δημοσιογραφικά πρότυπα αντικειμενικής κάλυψης, διαφάνειας, ακεραιότητας και λογοδοσίας, με οργανισμούς όπως το EFCSN να διασφαλίζουν αυτά τα πρότυπα μέσω μιας ανεξάρτητης διαδικασίας ελέγχου. Η σύνδεση του ελέγχου γεγονότων με τη λογοκρισία είναι ιδιαίτερα επιβλαβής, καθώς τέτοιοι ψευδείς ισχυρισμοί είναι ήδη μία από τις κύριες αιτίες παρενόχλησης και επιθέσεων κατά των ελεγκτών γεγονότων. Η προώθηση αυτών των ισχυρισμών μπορεί μόνο να επιδεινώσει ένα ήδη σοβαρό ζήτημα που επηρεάζει τους fact-checkers παγκοσμίως.

Με αρκετές ευρωπαϊκές χώρες να κινούνται προς τις κάλπες το 2025, η απόσυρση των πλατφορμών από τον αγώνα κατά της παραπληροφόρησης επιτρέπει και ενδεχομένως ακόμη και προσκαλεί παρεμβάσεις στις εκλογές, ιδίως από ξένους παράγοντες. Η Ευρωπαϊκή Ένωση, ειδικότερα, πρέπει να παραμείνει σταθερή στην επιβολή των δικών της νόμων, ακόμη και μπροστά στις πιέσεις από άλλες χώρες.

Τι λένε τα γεγονότα (και η Meta) για τον αντίκτυπο του Προγράμματος Ελέγχου Γεγονότων από Τρίτους

Στην ανακοίνωση, η Meta εξομοίωσε επίσης το σύστημα επισήμανσης της παραπληροφόρησης που έχει ελεγχθεί με βάση αποδεικτικά στοιχεία με λογοκρισία, δηλώνοντας: «Ένα πρόγραμμα που είχε στόχο την ενημέρωση μετατράπηκε συχνά σε εργαλείο λογοκρισίας.» Αυτό στην πραγματικότητα είναι το αντίθετο από τη λειτουργία ενός συστήματος επισήμανσης. Οι επισημάνσεις/ετικέτες στην παραπληροφόρηση δίνουν τη δυνατότητα στους χρήστες να λαμβάνουν οι ίδιοι ενημερωμένες αποφάσεις για το περιεχόμενο με το οποίο θα αλληλεπιδράσουν ή θα μοιραστούν. Μάλιστα, μόλις πέρυσι, ενόψει των Ευρωεκλογών του 2024, η Meta τόνισε την αποτελεσματικότητα του συστήματος επισήμανσής της, δηλώνοντας: «Μεταξύ Ιουλίου και Δεκεμβρίου 2023, για παράδειγμα, πάνω από 68 εκατομμύρια δημοσιεύσεις περιεχομένου που προβλήθηκαν στην ΕΕ στο Facebook και το Instagram είχαν ετικέτες ότι έχουν ελεγχθεί. Όταν τοποθετείται μια τέτοια ετικέτα ελέγχου γεγονότων σε μια ανάρτηση, το 95% των χρηστών δεν επιλέγουν να τη δουν».

Η Meta έχει επίσης στο παρελθόν επαινέσει το Πρόγραμμα Ελέγχου Γεγονότων από Τρίτους ως επιτυχημένο και ωφέλιμο για τους χρήστες, δηλώνοντας: «Ξέρουμε ότι αυτό το πρόγραμμα λειτουργεί και ότι οι χρήστες εκτιμούν τις προειδοποιητικές επισημάνσεις που εφαρμόζουμε σε περιεχόμενο κατόπιν της αξιολόγησης του από έναν fact-checking συνεργάτη». Στο πιο πρόσφατο δελτίο τύπου, ο Διευθύνων Σύμβουλος της Meta αναφέρεται σε «πάρα πολλά λάθη και υπερβολική λογοκρισία». Ωστόσο, η πιο πρόσφατη έκθεση διαφάνειας της ίδιας της Meta στο πλαίσιο του DSA δείχνει ότι μόνο το 3,15% των παραπόνων για λανθασμένη υποβάθμιση αφορούσε το fact-checking και η υποβάθμιση αναγνωρίστηκε και αναιρέθηκε.

Το μοντέλο των σημειωμάτων κοινότητας (Community Notes) που προτείνεται ως εναλλακτική στο 3PFC έχει επίσης αδυναμίες. Τα Community Notes μπορούν να αξιοποιηθούν καλύτερα για την αντιμετώπιση ψευδών ισχυρισμών όταν βασίζονται σε κατάλληλη εμπειρογνωμοσύνη και στη δουλειά των ελεγκτών γεγονότων. Στο πλαίσιο των αμερικανικών εκλογών του 2024, το Poynter διαπίστωσε ότι τα Community Notes του X είχαν, στην καλύτερη περίπτωση, μια εξαιρετικά ελάχιστη επίδραση στην καταπολέμηση της παραπληροφόρησης γύρω από τις εκλογές. Σε άλλη έρευνα, το Science Feedback, οργανισμός που είναι μέλος του EFCSN, βρήκε ότι το μεγαλύτερο μέρος του περιεχομένου στο X, το οποίο οι ελεγκτές γεγονότων είχαν ήδη εντοπίσει να είναι ψευδές ή παραπλανητικό, δεν έφερε εμφανείς ενδείξεις ότι έχει επισημανθεί ως τέτοιο.

Το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Προτύπων για τον Ελέγχο Γεγονότων (EFCSN) είναι μια ένωση οργανισμών ελέγχου γεγονότων που δεσμεύονται να τηρούν τα πρότυπα ανεξαρτησίας, διαφάνειας και δημοσιογραφικής ποιότητας που περιγράφονται στον Ευρωπαϊκό Κώδικα Προτύπων για Ανεξάρτητους Οργανισμούς Ελέγχου Γεγονότων. Με περισσότερα από 50 επαληθευμένα μέλη σε όλη την Ευρώπη, η EFCSN αποτελεί τη φωνή των Ευρωπαίων ελεγκτών γεγονότων.