Όχι ότι δεν το ζούμε στην καθημερινότητά μας, αλλά επιβεβαιώνεται επιστημονικά και από τις δύο πλευρές,
Η ακρίβεια και η φτώχεια συνιστούν τα μείζονα προβλήματα της ελληνικής κοινωνίας. Ωστόσο, στο δημόσιο διάλογο, η οικονομική κατάσταση των νοικοκυριών δεν βρίσκει το χώρο που της αναλογεί. Η πολιτική όχι μόνο γίνεται όλο και περισσότερο μια υπόθεση των προνομιούχων, αλλά δείχνει όλο και πιο αδιάφορη για τους μη προνομιούχους.
Οι δημοσκοπήσεις
Το πρώτο σήμα για την κεντρική σημασία της ακρίβειας έρχεται από τις δημοσκοπήσεις. Στις μετρήσεις που είδαν πρόσφατα το φως της δημοσιότητας, τα ευρήματα δεν αφήνουν αμφιβολίες για το τι συμβαίνει στην κοινωνία. Οι ερωτώμενοι-ες από τη Metron Analysis θεωρούν κορυφαίο πρόβλημα την ακρίβεια σε ποσοστό 49%. Το αντίστοιχο ποσοστό στη μέτρηση της MRB είναι 55,9%. Στη δημοσκόπηση της Pulse το 87% των ερωτηθέντων θεωρεί ότι η ακρίβεια αποτελεί μείζον πρόβλημα. Σε όλες τις έρευνες της Prorata 8 στους 10 αξιολογούν την ακρίβεια ως ένα από τα δύο σημαντικότερα προβλήματά τους. Σύμφωνα δε με τη Eurostat, το 66,8% των Ελλήνων-ίδων δηλώνουν ότι αισθάνονται φτωχοί.
Η έκταση τη φτώχειας
Το μήνυμα για την κεντρική σημασία της ακρίβειας και της φτώχειας έρχεται όμως και από τις έρευνες για την οικονομική κατάσταση των Ελλήνων πολιτών. Το 2024 το 26,9 % του πληθυσμού της Ελλάδας διέτρεχε κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού. Παρά τους θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης, το ποσοστό αυτό ανέβηκε κατά 0,8% σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά. Το όριο της φτώχειας σύμφωνα με τους κανόνες της ΕΕ είναι στα 6.510€ ανά έτος για ένα μονοπρόσωπο νοικοκυριό και 13.671€ ανά έτος για νοικοκυριό με δύο ενήλικες και δύο εξαρτώμενα παιδιά κάτω των 14 ετών. Δηλαδή, αυτό που οι στατιστικές ονομάζουν όριο φτώχειας στην πραγματικότητα πρόκειται για το όριο της εξαθλίωσης.
Πρέπει να υπογραμμιστεί ότι ο κίνδυνος της φτώχειας στην Ελλάδα δεν αφορά μόνο τους ανέργους αλλά και τους εργαζόμενους. Στη χώρα μας το 10,7% των εργαζόμενων αντιμετωπίζουν κίνδυνο φτώχειας, κάτι που κατατάσσει τη χώρα μας στην πέμπτη θέση στην Ευρώπη.
Λόγω της εκτεταμένης αδήλωτης και ανασφάλιστης εργασίας και υπερεργασίας η πραγματική εικόνα των εισοδημάτων των εργαζομένων είναι κάπως καλύτερη από αυτήν που παρουσιάζουν οι στατιστικές. Όμως η αδήλωτη εργασία συνιστά μια άλλη πλευρά του προβλήματος της φτώχειας, αφού σημαίνει απουσία κοινωνικής προστασίας, μειωμένη σύνταξη και περιορισμένο ελεύθερο χρόνο.
Οι ανισότητες
Εκτός από τη φτώχεια, διευρυμένες είναι και οι ανισότητες. Το 2024 το εισόδημα του πλουσιότερου 20% της ελληνικής κοινωνίας ήταν περίπου 5,27 φορές μεγαλύτερο από εκείνο του φτωχότερου 20%, σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ. Στο πιο πλούσιο 25% του πληθυσμού αντιστοιχεί το 45,6% του συνολικού εθνικού εισοδήματος. Το φτωχότερο 25% κατέχει περίπου το 10,3% του συνολικού κοινωνικού εισοδήματος. Η ψαλίδα της ανισότητας στην Ελλάδα είναι μεγαλύτερη από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.
Σε ένα πολύ ενδιαφέρον άρθρο του στην Καθημερινή ο Κώστας Καλλίτσης επισημαίνει: «Οι νεόπτωχοι είναι μια έκφανση της πρωτοφανούς αναδιανομής σε βάρος της μισθωτής εργασίας, υπέρ των κερδών. Η μεταβολή της συμμετοχής κερδών και μισθών στο ΑΕΠ μεταξύ 2019 και 2024 (με τον ίδιο, τυποποιημένο τρόπο υπολογισμού αυτών των μεγεθών και τις δύο χρονιές) το επιβεβαιώνει χωρίς αμφιβολία: Το 2019 τα εισοδήματα από κέρδη ήταν μεγαλύτερα από αυτά της εργασίας κατά 21,3 δισ. ευρώ. Το 2024 ήταν μεγαλύτερα κατά 36,1 δισ. ευρώ. Η διαφορά διευρύνθηκε 69,5% σε βάρος της μισθωτής εργασίας».
Η επίδραση στην εκλογική συμπεριφορά
Ρωτήσαμε τον πολιτικό επιστήμονα Άγγελο Σεριάτο ποια είναι η επίδραση της ακρίβειας στην εκλογική συμπεριφορά. Ο επιστημονικός διευθυντής της Prorata μάς είπε ότι «η ακρίβεια παραμένει σταθερά το Νο1 πρόβλημα για τους πολίτες τα τελευταία χρόνια. Αυτή η επιμονή του προβλήματος επηρεάζει με διπλό τρόπο την εκλογική συμπεριφορά. Από τη μεριά, εμπεδώνεται η ακρίβεια ως μόνιμο πρόβλημα. Δημιουργείται η αίσθηση ότι είναι ένα πρόβλημα που δεν μπορεί να λυθεί ούτε από την κυβέρνηση ούτε από την αντιπολίτευση. Η ακρίβεια καθίσταται μέρος της κανονικότητας».
Ωστόσο, προσθέτει ο Σεριάτος, «η ακρίβεια τροφοδοτεί τη δυσαρέσκεια απέναντι στην κυβέρνηση. Το να πιστεύεις ότι το πρόβλημα δεν λύνεται, δεν σημαίνει ότι δεν θα στείλεις στις κάλπες μήνυμα στην κυβέρνηση αλλά και στην αντιπολίτευση». Είναι χαρακτηριστικό ότι σε πρόσφατη έρευνα της Prorata, το 58% δηλώνει ότι δεν φοβάται καθόλου το ενδεχόμενο να μη σχηματιστεί κυβέρνηση στις επόμενες εκλογές.
Η ακρίβεια και η φτώχεια θα καθορίσουν λοιπόν θα κρίνουν τις κάλπες, αλλά με έναν τρόπο που δεν μπορεί να προβλεφθεί.
